تشکل تکثر تحزب

در حالی که نهضت اسلامی ملت ایران روز به روز قدرت و شدت و هیجان بیشتری می‌یافت، موتور محرک و قلب تپنده آن شخصیت روحانی بود که در پاریس سکنی گزیده بود و برای تدبیر امور نهضت به هیچ حزب و تشکیلات سازمان‌یافته‌ای متکی نبود! اطرافیانی داشت که اغلب از شاگردان درس‌های وی در حوزه علمیه نجف بودند و برخی فعالان سیاسی با گرایش‌های گوناگون که پس از رفتن به پاریس در گرد او جمع آمده بودند، بدون آنکه اجازه داشته باشند نام حزب یا گروهی سیاسی را بالا ببرند!
در این میان، این سؤال برای خبرنگاران رسانه‌های بیگانه ایجاد شده بود که در اندیشه سیاسی امام(ره) حزب از چه جایگاهی برخوردار است؟ آیا در حکومتی که ایشان به دنبال تشکیل آن است، جایگاهی برای تحزب و فعالیت تشکل‌های سیاسی با گرایش‌ها و ایدئولوژی‌های گوناگون وجود دارد؟!
بسیاری از خبرنگاران در این باب از امام(ره) سؤال پرسیدند و جواب شنیدند. از جمله خبرنگار روزنامه «صدای لوکزامبورگ» که درباره نفی همکاری با مارکسیست‌ها از امام(ره) پرسید و جواب شنید: «‏‏‏‏جناح‌های سیاسی در آنجا در اظهار عقاید خود آزادند.» همچنین، وقتی خبرنگار روزنامه ایتالیایی «پائزه سرا» درباره حدود آزادی در جمهوری اسلامی مدنظر امام(ره) می‌پرسد، چنین پاسخ می‌شنود: «‏‏مطبوعات در نشر همه حقایق و واقعیات آزادند. هرگونه‏‎ ‎‏اجتماعات و احزاب از طرف مردم در صورتی که مصالح مردم را‏‎ ‎‏به خطر نیندازند، آزادند و اسلام در تمامی این شئون حد و مرز آن‏‎ ‎‏را تعیین کرده است.»‏
‏‏‏شکل‌گیری احزاب گوناگون با باورها و اعتقادات فکری‌ـ سیاسی متنوع، هیچ‌گاه با مخالفت امام(ره) همراه نبود. امام(ره) ضمن آنکه مخالفتی با شکل‌گیری احزاب نشان نمی‌دادند، گاه حتی موافقت خود را نیز در قبال آغاز فعالیت آنان اعلام می‌کردند. حضرت امام(ره) در سال 1367، آنگاه که مجمع روحانیون مبارز به تازگی از جامعه روحانیت مبارز جدا شد و تشکیلات سیاسی جدیدی را راه‌اندازی کرد، از این اقدام حمایت کرده و اعلام می‌دارند: «تشکل جدید مفهومش اختلاف نیست.»
در دیدگاه حضرت امام(ره)، احزاب سیاسی در حکومت اسلامی آزادند و مادامی که توطئه نکنند و تفرقه نیفکنند و منافع ملی را تهدید نکنند، هیچ محدودیتی برای آنان وجود نخواهد داشت؛ ولی در صورت عدول از مرزهای آزادی، اعتبار و مشروعیت خود را از دست داده و باید محدود شوند. خواه این حزب، حزب جمهوری اسلامی باشد، یا حزب توده یا سازمان مجاهدین خلق! به واقع، از نگاه امام(ره) حتی اگر حزب انقلابی و مردمی چون حزب جمهوری اسلامی در مسیر دودستگی و اختلاف پیش می‌رود و از درون دچار تشتت شده است، تعطیلی آن بیشتر از حیاتش مفید خواهد بود.