آیا زلزله ترکیه به حیات سیاسی اردوغان پایان می‌دهد؟

به موازات چالش‌های اقتصادی و سیاسی که ترکیه با آن دست و پنجه نرم می‌کند، زلزله ویرانگری نیز صبح روز دوشنبه هفته پیش این کشور را لرزاند. این زلزله آزمون حساسی برای «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه محسوب می‌شود که قرار است سه ماه دیگر، سرنوشت او در انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی آینده، مشخص شود.

وبگاه شبکه «المیادین» با انتشار یادداشتی با تیتر «زلزله ترکیه... دشوارترین آزمون اردوغان پیش از انتخابات» نوشت: «با وجود چالش‌های اقتصادی و سیاسی که ترکیه سال‌ها با آن روبه‌رو بوده، زلزله‌ای که صبح روز دوشنبه آن را لرزاند و هزاران کشته و زخمی برجای گذاشت،  رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه را در مقابل یک آزمون حیاتی در خصوص روند امداد و نجات زلزله‌زدگان قرار داد و این در حساس‌ترین شرایط سیاسی برای او رخ داد.

بهره‌برداری مخالفان سیاسی اردوغان از زلزله ترکیه

به اعتقاد نویسنده، این امر بر نتایج انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی که قرار است در ۱۴ ماه می برگزار شود، سایه افکنده است، انتخاباتی که پیش از این به عنوان سخت‌ترین انتخابات برای او در طول دو دهه حکومتش توصیف می‌شد، که طی آن او با بلوکی از احزاب اپوزیسیون متحد روبه‌رو خواهد شد که دیگر برای تغییر اکثریت در پارلمان ترکیه یا سرنگونی خود اردوغان تلاش می‌کنند.

در ادامه این یادداشت آمده است: هنوز گرد و غبار زلزله ویرانگر ترکیه ننشسته که احزاب مخالف و برخی از ساکنان مناطق آسیب‌دیده از کندی اقدامات مسئولان و عدم تدارک آنها و ارائه تجهیزات لازم برای مقابله با ویرانی‌های رخ داده، گلایه دارند.

به اعتقاد نگارنده، اعلام وضعیت «فوق‌العاده شدید» از سوی رئیس‌جمهور ترکیه، گشت‌های میدانی او و اعتراف به وجود «کاستی‌ها» و «شکاف‌ها» در برخورد دولتش به این فاجعه، ناجی اردوغان و حزب عدالت و توسعه او نبود. ناامیدی در تعدادی از مناطق آسیب‌دیده‌ای که مخالفان او در آن حضور دارند، سایه افکنده و خانواده های زلزله‌زده، دولتی را که نمی تواند به آنها کمک کند و بستگان آنها را که زیر آوار گرفتار شده‌اند، نجات دهد، محکوم می‌کنند.

در ادامه این یادداشت آمده: «مخالفان سیاسی که سالهاست تلاش خود را بر سرنگونی رئیس‌جمهور ترکیه متمرکز کرده‌اند، این حادثه را فرصت مناسبی برای بسیج مردم علیه اردوغان می‌‌بینند و می‌گویند: "تعداد بالای تلفات تنها به دلیل زلزله نیست، بلکه به دلیل ساختمان‌هایی است که به درستی تحت کنترل و نظارت فنی قرار نگرفته‌اند و از نظر کیفیت ساخت در سطح پایینی قرار داشته‌اند"».

در همین راستا، مخالفان اردوغان می‌گویند که «ارتش در جریان این زلزله به اندازه کافی سریع عمل نکرده زیرا دولت اردوغان پروتکلی را که به موجب آن ارتش می‌توانست بدون هیچ دستوری وارد عمل شود، باطل کرده بود».کمال قلیچدار اوغلو، رهبر اصلی‌ترین حزب مخالف ترکیه در همین خصوص گفته است: «اگر یک نفر مسئول این وضعیت باشد، آن اردوغان است».

حمله رسانه‌های غربی به اردوغان

به نوشته المیادین، رسانه‌های غربی نیز به جای تمرکز بر روی بُعد انسانی در زلزله اخیر، در جستجو برای انتشار تصاویر، صحنه و صداهای منتقد از عملکرد دولت ترکیه و سرزنشگر آن به دلیل کوتاهی‌ در وظایف خود و فراهم کردن زیرساخت‌های مناسب برای مقاومت در برابر زلزله هستند.

به نظر می‌رسد که در چنین شرایطی، سفرهای رئیس‌جمهور ترکیه به مناطق زلزله‌زده نیز نتوانست این رسانه‌ها را ساکت کند. در همین راستا نیز هفته نامه «شارلی ابدو» در صفحه رسمی‌اش در توئیتر با انتشار تصویری از یک بنای ویران شده، با طنزنوشت: «زلزله در ترکیه..نیازی به ارسال تانک‌ها نیست».

یا روزنامه انگلیسی «ایندیپندنت» با تیتر «دولت کجاست؟ .. اردوغان پس از زلزله در ترکیه با خشم مردمش مواجه شد»، نوشت که اردوغان و حزب عدالت و توسعه، با اتهامات بازماندگان این زلزله مواجهند و آنها به کندی اقدامات دولت و توزیع نابرابر کمک‌ها، به ویژه در مناطقی که از نظر سیاسی به احزاب مخالف حزب حاکم وفادار هستند، اعتراض دارند.

این روزنامه انگلیسی به همین امر بسنده نمی‌کند و می‌نویسد که از بیم انتشار اطلاعات علیه دولت ترکیه، «دولت اردوغان به شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات مخابراتی دستور داده است تا دسترسی به توییتر را مسدود کنند».

روزنامه بریتانیایی «فایننشال تایمز» نیز می‌نویسد: «این زلزله آزمونی برای رهبری اردوغان است. وی روز چهارشنبه از شهر ویران شده قهرمان مرعش در نزدیکی مرکز زمین لرزه بازدید کرد تا کسانی را که او را متهم به سوء استفاده از این فاجعه برای پیشبرد برنامه خود کرده‌اند، انتقاد می‌کنند، زیر سوال ببرد».

روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» نیز گفت: «پیامدهای این زمین لرزه بر میزان بازگشت اردوغان برای تشکیل دولت سایه افکنده، زیرا منتقدان او را متهم می‌کنند که با تضعیف حقوق شهروندی کشور را به سوی استبداد سوق داده و استقلال نهادهای دولتی مانند وزارت امور خارجه و دولت ترکیه و بانک مرکزی را تضعیف می‌کند».

المیادین در ادامه می‌نویسد: «مروری سریع بر موضع‌گیری مهمترین روزنامه‌های غربی در قبال زلزله ترکیه، نشان می‌دهد که این رسانه‌ها چگونه فرصتی بی‌سابقه برای تنبیه رئیس‌جمهور ترکیه به خاطر موضعش در قبال جنگ روسیه در اوکراین و سرنگونی او در داخل پیدا کردند، امری که اردوغان به خوبی از آن آگاه است و از تلاش برای تحریک مردم با اخبار جعلی و تحریف وقایع سخن می‌گوید. امری که این سوال را به وجود آورده که آیا وی در انتخابات آتی نیز شانسی برای پیروزی دارد؟

موقعیت اردوغان پیش از زلزله نیز حساس بود

اردوغان که از سال ۲۰۰۳ قدرت را در دست دارد، با انتقادات فزاینده‌ای در خصوص سازمان دهی ضعیف و کندی عملیات امدادی مواجه است امری که خودش نیز به آن در خصوص مناطق زلزله‌زده اذعان دارد.

به اعتقاد نویسنده، اردوغان که امروز با یک آزمون واقعی روبروست، حتی قبل از زلزله در موقعیت حساسی قرار داشت. در انتخابات شوراهای شهرداری‌های اخیر، حزب او آراء خود را در شهرهای بزرگ از دست داد که مهمترین آن استانبول بود.

در ادامه یادداشت مذکور آمده است: «در دوران حکومت  اردوغان، ترکیه به دلیل اتخاذ سیاست‌های اقتصادی غیرمتعارف او، از نرخ تورم بالا و سقوط ارزش واحد پول ترکیه رنج برد. درخواست های او برای کاهش نرخ بهره منجر به افزایش تورم به بالاترین حد در ۲۴ سال گذشته شد و در سال گذشته به ۸۵ درصد رسید و طی دهه گذشته، لیر ۱۰ درصد از ارزش خود را در برابر دلار از دست داد».

شکاف‌ها در روابط اردوغان و با آمریکا و اروپا و برخی کشورهای عربی

در سطح خارجی، شکاف در روابط ترکیه با اروپا به ویژه به دلیل موضع ترکیه در مورد جنگ روسیه در اوکراین  و مخالفتش با پیوستن فنلاند و سوئد به ناتوافزایش یافته است. به همین ترتیب، پس از اینکه آنکارا به دلیل قرارداد خرید موشک اس-۴۰۰ از روسیه و مخالفت‌های گسترده در کنگره آمریکا در خصوص فروش جنگنده‌های اف ۱۶، از برنامه توسعه نسل بعدی جنگنده‌های اف ۳۵ کنار گذاشته شد و نیز به دلیل حمایت‌های آمریکا از شبه‌نظامیان کرد در سوریه، روابط ترکیه و آمریکا نیز متشنج شد. در کنار این امر باید به کاهش روابط ترکیه با شماری از کشورهای عربی از جمله مصر و عربستان سعودی نیز اشاره کرد.

اردوغان چگونه می‌تواند بر پیامدهای زلزله فائق آید؟

نگارنده در ادامه اشاره می‌کند: با وجود این چالش‌ها، ترکیه پس از زلزله مانند قبل آن نیست؛ زیرا کارشناسان اقتصادی می‌گویند این زلزله میلیاردها دلار هزینه به بودجه آنکارا تحمیل می‌کند و رشد اقتصادی را در سال جاری دو درصد کاهش می‌دهد و این یک چالشی اضافه برای دولت این کشور است که باید قبل از انتخابات سرنوشت‌ساز ماه می، تلاش‌های زیادی برای بازسازی مبذول دارد.

 بر اساس این یادداشت، شمار زیادی از مردم ترکیه بر این باورند که رئیس‌جمهور می‌تواند حمایت ملی را برای مقابله با بحران بسیج کند و موقعیت خود را تقویت کند، زیرا او در اجرای کمپین‌های انتخاباتی مهارت دارد و دولتش تجربه مقابله با زلزله‌ها، آتش‌سوزی جنگل‌ها و سایر بلایای طبیعی از زمان روی کارآمدن طی ۲۰ سال گذشته، را دارد. صمن اینکه برخی بری این باورند که به هر حال هرگونه تصور از ناتوانی دولت در مدیریت صحیح این فاجعه یا اطمینان از عدم اجرای قوانین مناسب ساخت و ساز در یک کشور زلزله خیز به تلاش اردوغان برای انتخابات آتی ضربه وارد می‌کند.

در پایان یادداشت المیادین آمده است: بی‌تردید، اردوغان به یاد دارد که بی کفایتی مقامات این کشور در زمان زلزله ۱۹۹۹، حزب او را پس از سه سال به پیروزی رساند. بر این اساس، میزان پاسخ مناسب به این فاجعه، پس از ماه ها سرنوشت سیاسی او را رقم خواهد زد، بنابراین یا همه چیز را خواهد برد یا همه چیز را از دست خواهد داد.

منبع: فارس