پایان ماراتن انتخاباتی ترکیه

ماراتن سخت انتخاباتی «رجب طیب اردوغان» و «کمال قلیچدار اوغلو» برای تصاحب کرسی ریاست‌جمهوری ترکیه شامگاه یکشنبه ۷ خرداد ۱۴۰۲ به پایان رسید و اردوغان در سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور با کسب ۵۲ درصد آرا در مقابل ۴۸ درصد آرا که به قلیچدار اوغلو رسید برای یک دوره ۵ ساله دیگر در منصب ریاست جمهوری ترکیه باقی ماند.

این دور از انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه در واقع تبدیل به یک همه‌پرسی درباره سیاست‌های رییس‌جمهور مستقر شد و همین امر اکثریت غالب واجدین شرایط را به مراکز رای‌گیری کشانده و در اقدامی بی‌سابقه انتخابات به دور دوم کشیده شد. میزان مشارکت در انتخابات ترکیه نشان داد ترک‌ها همچنان به انتخابات و دموکراسی در کشورشان اعتماد دارند به گونه‌ای که شورای عالی انتخابات میزان مشارکت را ۸۸ درصد اعلام کرد.

از طرفی، برخی تحلیلگران معتقدند نتایج دور اول منعکس‌کننده جذابیت سیاست‌های پوپولیستی و ریشه‌های اسلامگرای اردوغان به ویژه برای مناطق روستایی ترکیه است که بسیار بیشتر از بزرگ‌ترین شهر‌های کشور به حزب عدالت و توسعه وفادار مانده‌اند. در این حال، برخی ناظران بر این باورند که ناسیونالیسم در ترکیه غالب شد و نشان داد که تصمیم اردوغان برای افزایش لفاظی‌های ملی‌گرایانه در طول مبارزات انتخاباتی، هم برای او و هم برای ائتلاف پارلمانی محافظه‌کارش نتیجه‌بخش بوده است.

ائتلاف اردوغان اکثریت پارلمان این کشور را هم در اختیار گرفته و همین مساله می‌تواند دست او را در اجرای مطالبه‌های مدنظر خود باز بگذرد. این در حالی است که منتقدان نگران این هستند که در سایه حکومت اردوغان، روابط ترکیه با غرب ممکن است بیشتر تضعیف شود و استقلال رسانه‌ها، قوه قضاییه و سایر نهاد‌های این کشور به‌شدت کاهش یابد. کنترل کامل بر جریان اطلاعات سیاست اردوغان بود که اتفاقاً به کمک او هم آمد. بسیاری از رسانه‌ها توسط گروه‌های تجاری نزدیک به رییس‌جمهور کنترل می‌شود و حدود ۸۰ درصد از ترک‌ها اخبار را فقط به زبان خود می‌خوانند.

در سطح خارج نیز ضمن آنکه از پیروزی اردوغان استقبال شده است؛ اما انتقاداتی علیه وی مطرح شده است. برای نمونه روزنامه واشنگتن‌پست درباره این انتخابات نوشت خیلی چیز‌ها در خطر است، زیرا اردوغان، سیاست‌های بسیار سختگیرانه‌ای را در داخل ترکیه نسبت به مخالفانش در پیش گرفته و این رویه را ادامه خواهد داد. به گزارش دیدبان حقوق بشر، حمله به روزنامه‌نگاری انتقادی پس از کودتای نافرجام در سال ۲۰۱۶ تسریع شد و هر ساله ده‌ها هزار نفر به جرم توهین به رییس‌جمهور تحت بازجویی قرار می‌گیرند. براساس قانونی که سال گذشته تصویب شد، برای هرکسی که اطلاعات نادرست را منتشر کرده باشد که موجب ترس و اضطراب عمومی شود، مجازات زندان تعیین خواهد شد.

با این حال اردوغان پایگاه بزرگ و وفاداری از حامیان خود را در اختیار دارد که در سال جاری با سیاست‌هایی نظیر تخفیف مالیاتی، وام‌های رهنی ارزان، یارانه انرژی و تعهد به عدم افزایش عوارض جاده‌ها و پل‌ها، آن‌ها را حفظ کرد. نکته قابل توجه این است که موفقیت اردوغان در هیچ کجا به اندازه مناطق آسیب‌دیده از زلزله ویرانگر فوریه گذشته مشهود نبود، جایی که او به راحتی اکثریت آراء را در هفت استان آسیب دیده به دست آورد. در واقع اردوغان قدرت خود را با استفاده از منابع دولتی گسترش داده و با صرف هزینه‌های گزاف در زیرساخت‌ها، گام‌های مهمی در جهت جلب رضایت رای‌دهندگان، کنترل دقیق رسانه‌ها و همچنین خاموش کردن منتقدان برداشته است. او با سیاست‌های خود بسیاری از ترک‌ها را به سمت خود سوق داده و این باور را نزد افکار عمومی ترویج کرده که ترکیه یک خط مستقل دارد و همانطور که با غرب روابط نزدیکی دارد با شرق هم تعامل می‌کند.

او همچنین در طی این دو دهه به شکل موثری نقش ارتش را در مسائل سیاسی کمرنگ کرده که این هم می‌تواند توضیح‌دهنده بخشی از محبوبیت‌های او به شمار رود. چرا که جامعه ترکیه خاطرات خوشی از مداخلات نظامیان در روند‌های سیاسی ندارند و کودتا‌های ارتش در یک قرن پیش تغییرات بسیاری را در فرآیند سیاسی این کشور ایجاد کرده است.

به نظر می‌رسد پایداری اردوغان حتی در شرایطی که کشور با بحران اقتصادی رو به رو است، ناشی از همین میل به ثباتی است که در مردم ترکیه وجود دارد. در واقع آن‌ها با مشاهده کودتا‌ها و همچنین دولت‌های بی‌ثباتی که در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ سیاست ترکیه را به خود درگیر کرده بود، حالا بیش از اینکه به دنبال تغییر باشند، ثبات و آرامش می‌خواهند.

رجب طیب اردوغان پس از اعلام پیروزی اش در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری ترکیه طی سخنرانی در شهر استانبول خطاب به مردم گفت سعی می‌کنم به اندازه ۲۱ سال لایق اعتماد شما باشم. وی ۸۵ میلیون جمعیت ترکیه را برنده دور اول و دوم انتخابات در ۱۴ و ۲۸ ماه می‌ عنوان کرد و گفت ما برنده می‌شویم تا کسی شکست نخورد؛ برنده امروز فقط ترکیه است. اردوغان نتیجه انتخابات را درسی برای قلیچداراوغلو دانست و تاکید کرد او حسابدار است و این چیز‌ها را خوب می‌داند و معتقدم که او به خاطر معاونین و همراهانی که در فضای رقابت انتخاباتی برای خود انتخاب کرده بود، نتیجه را باخت.

در مقابل، کمال قلیچدار اوغلو پس از شکست در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری در برابر رقیبش به سخنرانی پرداخت و ادعا کرد شاهد یک دوره انتخاباتی ناعادلانه بودیم، زیرا تمام بودجه‌های دولتی برای یک حزب سیاسی بسیج شده و زیر پای یک نفر گذاشته شده بود. در هر حال معرکه انتخابات ریاست جمهوری در ترکیه پایان یافت و اردوغان می‌رود تا پنج سال دیگر در مسند بالاترین مقام این کشور تکیه بزند و ضمن مقابله با چالش‌های داخلی و خارجی، وعده‌های جدیدی را که به مردم ترکیه داده عملی سازد