برنامه ایران برای سهامداریِ ۳ پالایشگاه فراسرزمینی جدید در آمریکای لاتین

با روی کار آمدن دولت سیزدهم، راهبرد وزارت نفت در صادرات نفت ایران از تعلل برای به ثمر رسیدن مذاکرات برجامی به دیپلماسی فعالانه انرژی از طریق بازارسازی نفت تغییر کرد. همین موضوع موجب شد که بنابر گزارش منابع رسمی داخلی و موسسات خارجی صادرات نفت ایران 2 برابر شود.

همچنین جواد اوجی وزیر نفت در افتتاحیه بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌المللی نفت در اردیبهشت سال جاری گفت: روند تولید در صنعت نفت ایران با روی کار آمدن دولت سیزدهم افزایشی است، اکنون تولید نفت ایران به بیش از 3 میلیون بشکه افزایش یافته است و صادرات نفت ایران نسبت به ابتدای دولت 2 برابر شده است.

همچنین طبق گزارش موسسه کپلر و ورتکسا، صادرات نفت ایران در ابتدای دولت سیزدهم حدود 650 هزار بشکه در روز بود که طبق آخرین گزارش بلومبرگ به اعداد 1.3 الی 1.4 میلیون بشکه در روز در ماه پایانی 2022 رسیده است یعنی تقریبا دو برابر شده است (تصویر 1).

تصویر 1- نمودار موسسه کپلر و ورتکسا از صادرات نفت ایران

* بازارسازی نفت، نسخه جهش صادرات نفت ایران در تحریم

اما بازارسازی نفت به عنوان نسخه جایگزین برجام چیست که منجر به جهش صادرات نفت ایران در تحریم شده است؟ محمدصادق جوکار، رئیس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در گفت‌‌و‌گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس با توضیح راهبرد بازارسازی نفت اظهار داشت: الگوی فروش نفت ایران در دولت یازدهم و دوازدهم همانند الگوی قرن‌بیستمی بود، با بازگشت تحریم‌ها با کاهش صادرات نفت مواجه شدیم، الگوی قرن بیستمی یعنی اینکه متولیان امر در وزارت نفت همچنان فکر می‌کردند دست برتر با عرضه‌کنندگان است درحالی که معادلات بازار نفت تغییر کرده بود.

وی افزود: حالا ببینیم بازارسازی یعنی چه؟ آیا دولت ایران می‌تواند در شرایط تحریم بازارسازی کند یا نه؟ بازارسازی برای فروش نفت ایران بدین معناست که موضوع تحریم از موضوع دوجانبه آمریکا و ایران تبدیل شود به موضوع مورد دغدغه کشور طرف ثالث در تعاملات نفتی ایران. بدین صورت بازار فروش نفت ایران اثر‌پذیری حداقلی از بازگشت تحریم‌ها داشته و تداوم یابد.

رئیس موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی در این‌باره می‌گوید: فرض کنید کشور ثالثی می‌خواهد با ایران تعاملات اقتصادی داشته باشد ولی تحت تاثیر تحریم، دچار محدودیت است؛ در بازارسازی ما باید کاری کنیم که کشور ثالث، خودش به فکر حل چالش تحریم در روابط خود با جمهوری اسلامی ایران باشد.

* صادرات روزانه 100 هزار بشکه نفت ایران به پالایشگاه ال‌پالیتو

یکی از سیاست‌هایی که ذیل بازارسازی نفت تعریف می‌شود عبارت است از خرید تقاضا یا Buy demand. در این سیاست کشورهای صادرکننده با سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی، آنها را به مقصد اصلی فروش نفت خود تبدیل می‌کنند.

البته پیگیری این سیاست‌ها صرفا محدود به کشورهای تحریم‌شده مثل ایران نیست، بلکه مابقی عرضه‌کنندگان نیز برای ایمن‌سازی فروش نفت خود در برابر تهدیدهای مختلف از سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی و سیاست خرید تقاضا استفاده می‌کنند.

در دولت سیزدهم سیاست خرید تقاضا برای نخستین بار در شرایط تحریم در اردیبهشت‌ماه سال گذشته و در سفر جواد اوجی وزیر نفت ونزوئلا مورداستفاده قرار گرفت. در این سفر 8 قرارداد و تفاهم‌نامه بین ایران و ونزوئلا در حوزه نفت و کشاورزی امضا شد که از جمله مهم‌ترین آن، قرارداد 110 میلیون یورویی بازسازی و تعمیرات اساسی پالایشگاه ال‌پالیتو ونزوئلا (تصویر 2) بود که منجر به صادرات 100 هزار بشکه نفت ایران به این پالایشگاه فراسرزمینی شد.

تصویر 2- پالایشگاه ال‌پالیتو ونزوئلا

بعد از اجرای این قرارداد، رویترز در گزارشی با عنوان «Iran boosts crude supply to Venezuela for refining, freeing up exportable oil»  اعلام کرد که ایران در حال افزایش عرضه نفت خام خود به ونزوئلا است و ماهانه 4 میلیون بشکه نفت به پالایشگاه‌های این کشور صادر می‌کند.

* جزئیاتی از 3 پالایشگاه فراسرزمینی جدید در آمریکای لاتین

حال بعد از موفقیت دولت سیزدهم در بازارسازی نفت با روش خرید تقاضا در پالایشگاه ال‌پالیتو، گام‌های بعدی نیز آماده برداشتن برای سهامداری در پالایشگاه‌های فراسرزمینی در کشورهای آمریکای لاتین است.

آیت الله سید ابراهیم رئیسی صبح امروز دوشنبه (22 خرداد) در راس هیئتی عالی‌رتبه عازم آمریکای لاتین شد و بنابر اخبار واصله ایران برای سهامداری در 3 پالایشگاه جدید «سینفوئگس کوبا»، «رویای آرمانی بولیوار نیکاراگوئه» و «کاردون ونزوئلا» اقدام خواهد کرد که منجر به بازارسازی برای صادرات 200 تا 300 هزار بشکه نفت ایران خواهد شد.

* پالایشگاه سینفوئگس کوبا (Cienfuegos)

پالایشگاه سینفوئگس کوبا (Cienfuegos) یک تأسیسات مربوط به دوران شوروی سابق است که برای استفاده از نفت خام روسیه پیکربندی شده که بعداً توسط شرکت نفت ونزوئلا برای تبدیل روزانه 65 هزار بشکه‌ نفت ونزوئلا به محصولات پالایش شده برای بازار داخلی و صادرات کوبا ارتقا یافت.

این پالایشگاه حاصل سرمایه‌گذاری مشترک کوبا با ونزوئلاست اما از آگوست 2017، پالایشگاه سینفوئگوس به عنوان یک نهاد کاملا دولتی کوبا فعالیت می‌کند. هم‌اکنون به دلیل فرسودگی توان عملیاتی این پالایشگاه به 40 هزار بشکه کاهش یافته که ایران می‌تواند برای احیای آن و صادرات نفت خود اقدام کند.

تصویر 3- پالایشگاه سینفوئگس کوبا

* پالایشگاه رویای آرمانی بولیوار نیکاراگوئه

فاز نخست پالایشگاه رویای آرمانی بولیوار نیکاراگوئه 150 هزار بشکه‌ای مربوط به احداث مخازن ذخیره‌سازی بود که ساخته شده اما فازهای بعدی مربوط به تأسیسات پالایشگاهی به دلیل نبود سرمایه متوقف مانده است.

میزان سرمایه‌گذاری لازم برای تکمیل این طرح 4.7 میلیارد دلار برآورد می‌شود و راهکارهایی برای تامین مالی آن با تلفیق ظرفیت ایران و نیکاراگوئه وجود دارد. سال گذشته نیز تفاهم‌نامه تکمیل این پالایشگاه بین دو کشور امضا شد.

دانیل اورتگا رئیس‌جمهوری نیکاراگوئه در سفر سال گذشته وزیر نفت ایران به این کشور با اشاره به امضای یادداشت تفاهم میان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران و وزارت انرژی و معدن نیکاراگوئه گفت: بر اساس این تفاهم‌نامه امکان تکمیل و ساخت پتروپالایشگاه نفت جدید در کشور نیکاراگوئه بررسی خواهد شد، البته زمین و تأسیسات اساسی برای ایجاد این پالایشگاه از سال‌ها پیش وجود دارد که به‌دلیل تحریم‌های آمریکا نیمه‌کاره رها شده است.

تصویر 4- پالایشگاه رویای آرمانی بولیوار نیکاراگوئه

* پالایشگاه کاردون ونزوئلا

‌واحد پالایشگاهی 310 هزار بشکه‌ای کاردون ونزوئلا ذیل مجتمع پالایشی پاراگوانا با ظرفیت 955 هزار بشکه تعریف می‌شود. چندی پیش رویترز از امضای قرارداد 460 میلیون یورویی بین ایران و ونزوئلا برای احیای ظرفیت این پالایشگاه در آینده‌ای نزدیک خبر داد.

این پالایشگاه با نصف ظرفیت کار می‌کند و پس از تجربه موفق احیای پالایشگاه ال‌پالیتو می‌تواند به عنوان گام بعدی همکاری دو کشور اجرایی شود.

تصویر 5- پالایشگاه کاردون ونزوئلا

در مجموع به نظر می‌رسد، صدور خدمات فنی و مهندسی برای احیای پالایشگاه‌های آمریکای لاتین و صادرات نفت ایران به این کشور‌ها از جمله مهم‌ترین اهداف آیت‌الله رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان، در سفر به آمریکای لاتین باشد.

منبع:‌ فارس