پنجشنبه خونین سوریه

سوریه پس از مدت‌ها آرامش و امنیت نسبی، شاهد یک انفجار مرگبار در غرب این کشور بود. در حمله پهپادی روز پنجشنبه ۱۳ مهر ۱۴۰۲ به یک دانشکده نظامی در شهر حمص که هنگام برپایی مراسمی ویژه انجام شد، بیش از ۱۱۰ کشته به جا گذاشته که اکثر آن‌ها افراد نظامی بوده‌اند.
به گفته منابع خبری این حمله تروریستی از طریق پهپاد‌های متعلق به گروه‌های تروریستی صورت گرفته، اما هنوز هیچ گروه تروریستی مسئولیت این حمله وحشیانه را بر عهده نگرفته است. گفته می‌شود گروه‌های تکفیری ـ تروریستی که کنترل مناطقی از خاک سوریه در ادلب و اطراف آن را در دست دارند مجهز به پهپاد‌های تهاجمی هستند. در این میان به طور خاص از گروه‌هایی، چون حزب ترکستانی و گردان مهاجرین نام برده شده است. همچنین برخی منابع گفته‌اند فرانسه حدود سه ماه پیش تروریست‌ها به این پهپاد‌ها مجهز کرده است.

این حمله همزمان با حملات ارتش ترکیه به مناطق کرد‌نشین در شمال سوریه صورت گرفت که دست کم ۹ کشته به جا گذاشت. حدود ۱۲۰ نفر دیگر هم در جریان این حمله مجروح شده‌اند که با توجه به شرایط وخیم برخی از آن‌ها احتمال افزایش قربانیان وجود دارد. حملات پهپادی در زمان برپایی مراسم ترفیع جمعی از افسران دانشکده نظامی ارتش سوریه در حمص صورت گرفت و طی آن حدود نیمی از فارغ‌التحصیلان حاضر در مراسم کشته شدند. همچنین شماری از قربانیان نیز غیرنظامی بوده‌اند.

همچنین گفته می‌شود وزیر دفاع سوریه و استاندار حمص در این مراسم پایان دوره دانش آموختگی افسری حضور داشته‌اند؛ اما حمله پس از خروج آن‌ها انجام شده است.
نیرو‌های دولتی سوریه در ماه مه ۲۰۱۷ پس از نبرد‌های سنگین با شورشیان که در پی جنگ داخلی این کشور حمص را به پایگاهی برای خود تبدیل کرده بودند، کنترل کامل این شهر را در دست گرفتند و امنیت در این شهر برقرار شد.

ارتش سوریه در نخستین واکنش به این حمله، آن را تروریستی، بزدلانه و بی‌سابقه خوانده و تهدید به پاسخ قاطعانه کرده است. طبق اعلام وزارت دفاع سوریه، فرماندهی کل ارتش و نیرو‌های مسلح تاکید کردند که با قدرت تمام این حمله گروه‌های تروریستی را پاسخ خواهند داد. همچنین دولت سوریه سه روز عزای عمومی در این کشور اعلام کرده است.

ارتش سوریه با بمباران موشکی و توپخانه‌ای مناطق تحت اشغال شورشیان در ادلب که از آن به عنوان آخرین دژ تروریست‌ها نام برده می‌شود به حمله پهپادی به حمص واکنش نشان داد. در سطح واکنش‌های خارجی، سخنگوی سازمان ملل اعلام کرد که آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل به شدت نگران حمله پهپادی به یک دانشکده نظامی در حمص سوریه است و تمام خشونت‌ها را در این کشور محکوم می‌کند.

وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز حمله به دانشکده افسری حمص را تروریستی خواند و آن را به شدت محکوم کرد. وزارت خارجه ایران همچنین ضمن درخواست از نهاد‌های بین‌المللی بویژه شورای امنیت برای عمل به مسئولیت خود در سوریه، مسئولیت این حمله را متوجه حامیان خارجی گروه‌های تروریستی دانست.

درباره حمله تروریستی روز پنجشنبه در حمص چند نکته قابل ذکر است:
• سوریه پس از آزادسازی مناطق راهبردی از جمله حلب، حمص، غوطه شرقی و... حداقل طی پنج سال اخیر از ثبات و امنیت نسبی در عمده مناطق و استان‌ها برخوردار بوده و جز درگیری‌های محدود در مناطقی، چون ادلب و اطراف رقه حادثه خاصی را شاهد نبوده است؛ لذا حمله اخیر نقطه عطف تازه‌ای در روند امنیتی این کشور محسوب می‌شود که شایان توجه و اهتمام نسبت به عوامل داخلی و خارجی، اهداف و انگیز‌ها و پیامد‌های آن می‌باشد.

• این حمله یک دانشکده نظامی ارتش سوریه را هدف قرار داد که مظهر دفاع از امنیت و تمامیت سوریه محسوب می‌شود. از طرفی، همزمانی این حمله با سالروز جنگ اکتبر ۱۹۷۳ (آزادسازی مناطقی از جنوب از اشغال رژیم صهیونیستی) نشانگر آن است که تروریست‌ها قصد تخریب روحیه ارتش و خانواده‌های آنان و نوعی انتقام‌گیری دارند، به ویژه آن که تمایل به پیوستن به ارتش در سوریه افزایش یافته و دانشکده‌های نظامی این کشور سالانه شمار زیادی از جوانان سوری را جذب می‌کنند. همچنین حمله‌ای در این حجم، افکار عمومی سوریه را نیز که در مرحله پساجنگ احساس آرامش می‌کردند دچار نگرانی و غلیان خواهد کرد.

• وجود پهپاد هجومی پیشرفته در دستان تروریست‌ها که از راه دور (حدود صد کیلومتر) و با دقت بالا و در زمان مناسب یک مرکز مهم نظامی را هدف قرار داده جای سوال و تردید دارد؛ چرا که بدون کمک خارجی دستیابی به چنین سلاحی امکان‌پذیر نیست. به همین دلیل برخی منابع از ارائه این پهباد توسط فرانسه به برخی گروه‌های تروریستی خبر داده‌اند. برخی گزارش‌ها نیز از احتمال دست داشتن بازماندگان داعش در این حمله حکایت دارد که در این صورت آمریکا متهم اصلی ارائه پهپاد پیشرفته به داعش محسوب می‌شود. از این منظر به نظر می‌رسد حامیان خارجی تروریست‌ها به هر دلیل قصد دارند بار دیگر سوریه را به ورطه ناامنی و جنگ بکشانند.

• این حمله پس از سفر موفقیت‌آمیز بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه به چین و امضای توافق راهبردی با پکن انجام شد. پیش از آن نیز سوریه موفق به بازگشت به اتحادیه عرب و عادی‌سازی روابط خود با بسیاری از کشور‌های عربی و غیرعربی شده بود؛ لذا به نظر می‌رسد مخالفان دولت سوریه قصد دارند از طریق پروژه ناامن‌سازی مجدد سوریه، موفقیت‌های دیپلماسی و خروج از انزوای بشار اسد را تحت‌الشعاع قرار داده و در کنار فشار‌ها و تحریم‌های اقتصادی؛ در عرصه امنیتی ـ نظامی نیز او را در تنگنا قرار دهند.

• با حمله خونین روز پنجشنبه ارتش سوریه عملاً این مجوز را یافته که فراتر از چهارچوب توافقات قبلی با تروریست‌ها در شمال (موسوم به توافق کاهش تنش)، دست به اقدامات تلافی‌جویانه علیه آنان با محوریت هیات تحریر الشام زده و به این ترتیب زمینه عملیات پاکسازی ادلب را پس از سال‌ها فراهم سازد. هر چند سوریه در چنین اقدامی ملاحظات و واکنش بازیگرانی، چون روسیه و ترکیه را مد نظر قرار خواهد داد؛ با این حال به نظر می‌رسد با توجه به فاجعه پنجشنبه خونین، زمان تعلل و مماشات در قبال تروریست‌ها به پایان رسیده است.

در مجموع باید گفت سوریه که سال‌های دشوار جنگ و بحران را با موفقیت پشت سر گذارده و موفق به غلبه بر جبهه تروریسم با حمایت خارجی شده است، با این گونه حوادث دچار تزلزل نشده و همچنان بر مواضع اصولی خود در سایه افزایش ثبات و امنیت کشور پایدار خواهد بود. دشمنان نیز قطعاً می‌دانند که بازگشت سوریه به دوران جنگ فراگیر امکان‌پذیر نیست؛ لذا حادثه پنجشنبه خونین جز افزایش هزینه برای آنان نتیجه دیگری در برنخواهد داشت.