بازی دو سر باخت سعودی و امارات با کارت اسرائیل

در حالی که خاورمیانه یکی از  پرتنش‌ترین فصل‌های خود را می‌گذراند، صد‌ها بانکدار و مدیر اجرایی در کنفرانس پر زرق و برق "داووس صحرا" در ریاض گرد هم آمدند. نمایندگان پول تلاش داشتند وانمود کنند این نشست به طور معمول و در شرایط عادی برگزار می‌شود. یکی از مهمترین دلایل این عادی‌انگاری وضعیت منطقه بازی دوگانه حکومت‌های عرب خلیج‌فارس است که تلاش دارند علیرغم شرایط بغرنج منطقه، رابطه مخفیانه خود با اسرائیل را حفظ کنند، استراتژی‌ای که اکونومیست از آن به بازی دو سر باخت تعبیر کرده و معتقد است می‌تواند برای آنان پر هزینه باشد. اکونومیست می‌نویسد، جنگ اسرائیل و حماس تهدیدی برای اقتصاد‌های کشور‌های حاشیه خلیج فارس که کلید بازار‌های جهانی نفت و گاز را در اختیار دارند، به شمار می‌آید. کشور‌های حاشیه خلیج فارس امیدوار بودند که سال جاری شاهد کاهش تنش در منطقه باشند. آن‌ها آرامش را می‌خواستند تا بر برنامه‌های بلندپروازانه شان جهت تنوع بخشیدن به اقتصادشان متمرکز شوند. اما اکنون زخم قدیمی‌ترین درگیری منطقه دوباره باز شده و سه کشور قطر، امارات و سعودی در برابر آن مواضع متفاوتی اتخاذ کرده‌اند.  

در میان کشور‌های حاشیه خلیج فارس، قطر آسیب پذیرتر به نظر می‌رسد و مسئله این کشور حفظ موجودیت است. این بازیگر هم متحد آمریکاست و هم حامی حماس. از ۷ اکتبر، زمانی که حماس به اسرائیل حمله کرد، دوحه در شرایط سختی قرار گرفت. برخی از رهبران حماس در دوحه، پایتخت قطر زندگی می‌کنند. دوحه سال‌ها است که به متحدانش گفته روابطش با حماس براساس اصل منفعت دو جانبه تعریف شده است. در حال حاضر قطر در تلاش است تا نشان دهد که هنوز هم می‌تواند برای آمریکا مفید باشد. ۲۰ اکتبر، حماس دو شهروند دوتابعیتی آمریکایی-اسرائیلی را از میان بیش از ۲۰۰ اسیر، در معامله‌ای که قطر واسطه اش بود، آزاد کرد. اما نشانه‌هایی از انکار و وحشت نیز در این کشور کوچک و ثروتمند دیده می‌شود.

۱۴ اکتبر، یک دیپلمات قطری مدعی شد که اسماعیل هنیه، رهبر حماس، در دوحه نیست، بلکه در ترکیه است. ساعاتی بعد امیر عبداللهیان، در دوحه با هنیه دیداری تلویزیونی داشت. روابط قطر با حماس یکی از دلایلی تحریم دوحه از سوی سعودی و متحدینش در سال ۲۰۱۷ بود. از همین رو ناظران مدعی اند، وقتی گرد و غبار جنگ فرو نشست، این کشور ممکن است تحت فشار بیشتر آمریکا برای قطع ارتباط خود با حماس قرار بگیرد. امارات که در سال ۲۰۲۰ اولین کشور خلیج فارس بود که اسرائیل را به رسمیت شناخت، موضع متفاوتی اتخاذ کرده است. این بازیگر بر خلاف بسیاری از همسایگان خود، با انتشار بیانیه اول با اسرائیل همدردی کرد. اما پس از انفجار در بیمارستان غزه در ۱۷ اکتبر، امارات برای محکومیت اسرائیل به سایر کشور‌های عربی پیوست. چنین مواضعی نشان از یک تصوری هولناک است.  

اما سعودی سعی کرده مسیری میانه را ترسیم کند. این بازیگر در واکنش به حمله حماس فهرستی از بدعهدی‌های گذشته اسرائیل را متذکر شد و بر برقراری آتش‌بس فوری تاکید کرد. ۱۷ اکتبر، ترکی بن فیصل آل سعود، با یک اندیشکده آمریکایی صحبت کرد و در بازی دوگانه در دو زمین، همزمان هم حماس را مورد انتقاد قرار داد و هم اسرائیل را به چالش کشید. ناظران در مورد نیات سعودی معتقدند، اول، این کشور می‌خواهد حماس را کنار بگذارد. دوم، تلاش دارد از رویارویی احتمالی با ایران بپرهیزد. به همین دلیل شاهزاده ترکی تلویحا گفت که توافق سعودی و ایران هنوز زنده است. سعودی‌ها نگران هستند که یک جنگ منطقه‌ای منافع پادشاهی را به خطر بیاندازد. با این حال سعودی در‌های عادی سازی با اسرائیل را نبسته است.  

آمریکا بخش زیادی از این سال را صرف فشار برای دستیابی به توافقی عادی سازی میان سعودی و اسرائیل کرد. اکنون محمد بن سلمان، خواستار ایجاد یک کشور فلسطینی شده است. گفتگو‌ها با اسرائیل ادامه خواهد یافت، هرچند آرام‌تر از گذشته، اما اسرائیل امروز باید بهای بیشتری بپردازد. در حال حاضر بسیاری از تحولات به ماهیت تهاجم زمینی احتمالی اسرائیل به غزه بستگی دارد؛ با افزایش تلفات غیرنظامیان، کشور‌های خلیج فارس برای محکوم کردن اسرائیل و قطع روابط تحت فشار فزاینده در داخل و در سراسر جهان عرب قرار گرفته اند. هنوز هم یک چیز وجود دارد که رهبران خلیج فارس می‌توانند روی آن اتفاق نظر داشته باشند؛ آن‌ها می‌خواهند جنگ پایان یابد.

سرمایه‌دارانی که در ریاض گرد هم آمدند، می‌خواهند درباره ایده‌های میلیارد دلاری برای سفر، تجارت و گردشگری صحبت کنند. در صورت وجود خطر پرواز موشک‌ها بر فراز خاک این سرزمین، هیچ یک از آن‌ها احتمالا به نتیجه نمی‌رسند و این چیزی است که پادشاهی از آن فراری است.