«انتخابات» نقش مؤثری در توسعه کشور دارد و در کلام رهبری تحول‌آفرین است؛ امری که در نظام مردم‌سالار جمهوری اسلامی سبب حفظ ارزش‌های سیاسی و ارتقای آن در جایگاه‌های بین‌المللی می‌شود. رهبر معظم انقلاب انتخابات را لازمه تحول جامعه می‌دانند و در تحلیل روند آن به نقش مشارکت عمومی و حضور و مداخلات خواص و نخبگان تأکید دارند تا انتخابات در بستر امنیت و سلامت کامل برگزار شود. «ابوالفضل ظهره‌وند» کارشناس مسائل سیاسی معتقد است، ملاک رأی مردم است و اینکه چه کسانی در نظام‌های مردم‌سالار انتخاب شده و در رأس امور قرار بگیرند، ارزش آن انتخابات را مشخص می‌کند، در ادامه گفت‌وگوی ما با این کارشناس را می‌خوانید.
تحول‌آفرینی در انتخابات چطور محقق می‌شود و این امر چطور می‌تواند سرنوشت یک ملت را تغییر دهد؟
در نظام‌هایی که مردم‌سالاری است یا بر پایه مردم‌سالاری شکل گرفته و در نظام‌های دموکراتیک همه چیز باید بر اساس رأی و نظر مردم پیش رود؛ چراکه در چنین نظام‌هایی ملاک رأی مردم است؛ همانطور که حضرت امام خمینی(ره) بر این امر تأکید داشتند.
اینکه مردم چه کسی یا چه کسانی را انتخاب می‌کنند، با خودشان است؛ ولی این مهم‌ترین رکن در سیستم‌ها و نظام‌های مردم‌سالاری دنیا از جمله ایران است.
در مدت 44 سال که از انقلاب می‌گذرد، حدود 40 انتخابات داشته‌ایم و مردم رأی داده‌اند و خوب و بد آن متوجه خودشان شده و انتخابات پیش‌رو هم همین مسئله است. یعنی هر میزان که رأی مردم دقيق‌تر باشد، قطعاً فرجام کار هم به نفع مردم خواهد بود و ما می‌توانیم به آینده بیشتر امیدوار باشیم. این همان معنای تحول‌آفرینی و تأثیر بر سرنوشت کشور است.
تحولات تابع نتیجه انتخابات را چطور می‌توان بیشتر نشان داد؛ به گونه‌ای که ملموس باشد و هم مردم بتوانند آن را درک کنند و هم مسئولانی که انتخاب می‌شوند بیشتر در این مسیر قدم بردارند؟
باید شیوه‌های رجوع به آرای عمومی را بیشتر تبیین کنیم و نوع انتخاباتی که برگزار می‌کنیم و نوع اطلاع‌رسانی و فضایی که فراهم می‌شود برای اینکه مردم بتوانند به بهترین وجه داوری کنند و انتخاب کنند، آسان‌تر کنیم تا مشارکت عمومی هم بالاتر برود.
مردم باید بدانند که اگر می‌خواهند فرجام خوبی داشته باشند، باید وقت بگذارند و افراد شایسته را انتخاب کنند.
شورای نگهبان یک سری شروط حداقلی را رعایت می‌کند و فرآیندهایی طی می‌شود؛ اما مهم رأی نهایی مردم است که مردم باید بدانند به چه کسی دارند رأی می‌دهند و جزئیات بیشتری روشن شود و فضا و چالشی قرار دهیم یا فراهم شود که طرف مورد واکاوی قرار بگیرد؛ یعنی کسی که کاندیدای انتخاب به عنوان وکیل مردم در مجلس شورای اسلامی است هم خودش و هم زندگی خودش و خانوادگی‌اش و فرآیندی که طی کرده است، بررسی شود.
رسانه ملی باید این فضا را فراهم کند یا در بستر اینترنت و شبکه‌های رایج و پر استقبال مجازی بتوانیم فضایی برای این امر ایجاد کنیم و مسئولیت را از طریق انتخاب روشن و اصلح به مردم بدهیم.
برخی کاندیداها تصور می‌کنند با ارائه لیست‌هایی که بعد برخی به نفع دیگری کنار می‌روند، می‌توانند مسئله را حل کنند، مردم رأی می‌دهند و می‌روند یا در برخی شهرستان‌ها با برگزاری مهمانی و ضیافت و از این جور قضایا سعی در جذب آرای مردم به نفع خود دارند.
ما باید از تجربیات انتخابات دیگر جوامع و در جوامع دموکراتیک که شاخص هم هستند، بهره بگیریم و ببینیم چه شیوه‌ای در انتخابات نمایندگان مجلس خود دارند و همان شیوه را داشته باشیم. احزاب در اینجا ضعیف بوده و غیر مسئولانه حرکت می‌کنند؛ لذا بخشی از ضعف به احزاب برمی‌گردد.
اما چنانچه نقش احزاب پررنگ‌تر شود و کسی که می‌خواهد به مجلس برود، به پول و پشتوانه شبکه‌های قدرت وابسته نباشد و به قابلیت‌ها و تجربه‌اش و ویژگی‌هایی که مردم برای او انتخاب می‌کنند، متکی باشد، شرایط قطعا متفاوت خواهد بود و هم مسئولان کارا انتخاب می‌شوند و هم دغدغه‌های مردم پاسخ داده می‌شود.
اگر این موارد برای ما روشن باشد، ما به چنین اوضاعی دچار نمی‌شویم؛ چرا که بخشی از این ناکارآمدی به نمایندگانی برمی‌گردد که به مجلس رفتند و خروجی نداشتند و اما کسانی که می‌توانستند کارهایی انجام دهند، اما پول تبلیغات نداشتند؛ این تابو باید یک بار برای همیشه شکسته شود.
کسی که پول دارد و می‌تواند تبلیغ کند، به مجلس برود و کسی که پول ندارد و نمی‌تواند تبلیغ داشته باشد، حذف شود؛ مشخص است که مسیر درستی نیست.
ما باید نخست نمایندگی تراز را تعریف کنیم و مطالبات اقشار و افکار عمومی را تبیین کنیم که این مطالبات با چه تدبیری، با چه تجربه‌ای و با چه توانمندی و تعهد و دانشی می‌تواند محقق شود.
مردم باید از نتایج انتخاب‌های ناآگاه مطلع شوند و بدانند اگر یک بار خطا کرده‌اند، مشکلی ندارد. دفعه بعد معیارهای خود را اصلاح کنند و بدانند که خروجی انتخاب‌شان در سفره و زندگی و معیشت‌شان چه خوب و چه بد خود را آشکار می‌کند.
اگر مردم خروجی انتخاب‌شان و جنبه مثبت انتخاب‌شان را در سفره‌شان دیدند، خیلی خوب است و اگر غیر از این باشد، دلسرد می‌شوند و مشارکت نمی‌کنند.
مشارکت عمومی یکی از دغدغه‌های رهبری در بحث انتخابات است! این امر را چطور تحلیل می‌کنید؟
سطح مشارکت خیلی مهم‌تر از حتی تعداد آراست؛ یعنی اگر مجلسی در دور اول به جای 290 نفر با صد نفر تشکیل شود، اما با مشارکت بالا تشکیل شود، وجهه و تأیید مدنی اقشار جامعه را دارد؛ این همان چیزی است که حضرت آقا می‌خواستنذ؛ اما اگر همان 290 نفر در مرحله اول انتخاب شوند، ولی با مشارکت 30 تا 35 درصد باشد و اتفاق نامیمون و ناخوشایندی است.
بنابراین باید ما روی مبحث مشارکت بیشتر متمرکز شویم تا اینکه در دور اول انتخابات را جمع و جور کنیم و آقایان هم موقعیت خودشان را سازماندهی کنند و بعد هم پاسخگو باشند. باید به این مهم توجه کرد.
مشارکت قوی و پرشور مردم در انتخابات و نیز رقابت سالم و امنیت انتخابات مورد تأکید رهبر معظم انقلاب است؛ همه این عوامل را در کنار هم چطور می‌توان تحلیل کرد؟
مجلس شورای اسلامی و انتخابات در نظام مردم‌سالاری دینی با سیستم‌هایی که مبتنی بر نقش‌آفرینی احزاب است، خیلی فرق می‌کند.
در کشور ما تفویض قدرت و اختیارات هم در حوزه‌های سیاسی و هم اقتصادی در نهایت به دست خود مردم است. سیستم‌هایی در دنیا سراغ داریم که مردم در آن نقش ندارند یا نقش تزئینی دارند. حال می‌خواهد در غرب باشد و بر پایه کاپیتالیسم یا سوسیالیسم یا در کشورهای عربی و خان‌سالار باشد. بنابراین باید انتخابات ما خیلی مؤثرتر بوده و فضا مناسب باشد و مردم در انتخاب افراد درگیر شوند.
باید مشخص کنیم نماینده تراز چه مشخصات و ویژگی‌هایی دارد و باید رسانه‌های دیداری و شنیداری ما در این حوزه فعال باشند.
یک نماینده تراز چه ویژگی‌هایی دارد؟ باید این مهم مشخص شود و در یک فضای رقابت‌آمیز عادلانه انتخابات برگزار شود؛ اما شاهد برخی باند بازی‌های جناح‌گرایی‌ها هستیم؛ در حالی که نماینده‌ای که زیر چتر جناح‌ها نمی‌رود و پول هم برای تبلیغ ندارد، حذف می‌شود؛ اما نباید اینگونه باشد. این در حالی است که برخی‌ها از همین الان در شبکه‌های مجازی جریان درست می‌کنند و تبلیغات وسیع دارند.
وقتی سوابق کاندیداها و نحوه زندگی آنها و تجربیات‌شان روی آنتن رود و به مردم معرفی شود، نماینده تراز انتخاب می‌شود؛ اما ما این موارد را کار نکردیم و مردم با خود می‌گویند رأی ما چه تأثیری دارد؟ لذا باید بیانات رهبر معظم انقلاب را برای مشارکت حداکثری مدنظر قرار دهیم.
چنانکه اجازه دادیم نظرات و دیدگاه‌ها در چارچوب منافع وامنیت ملی مطرح شود و کسی که این سبک را از وزارت کشور و شورای نگهبان می‌گذراند، کسی نیست که بخواهد علیه امنیت ملی کاری انجام دهد، لذا مردم در یک فضای رقابتی روشن، فرد مورد نظر خود را انتخاب می‌کنند و نتیجه و خروجی مجلسی که لیستی نبوده، قطعاً خروجی بهتری است ضمن اینکه کسانی که آن لیست را منتشر کردند، پاسخگو هم نیستند و مسئولیتی را قبول نمی‌کنند؛ اما زمان دادن لیست خیلی فعال بودند.
