تداوم صادرات به سرزمین‌های اشغالی، تناقضی مهم در روابط ترکیه –رژیم صهیونیستی آمارها نشان دهنده این است که صادرات کالا و مواد خام از ترکیه به سوی سرزمین‌های اشغالی، حتی بیشتر از میزان صادرات به جمهوری آذربایجان، ایران و عربستان سعودی است.

طی هفته های اخیر و همزمان با تداوم جنایات رژیم صهیونیستی در غزه، دو موضوع مهم از سوی برخی تحلیلگران و فعالان سیاسی ترکیه مورد انتقاد قرار گرفته است: نخست، کاش به جای آفریقای جنوبی، این دولت ترکیه بود که رژیم صهیونیستی را در دیوان بین المللی کیفری پای میز محاکمه می کشاند و این افتخار نصیب یک کشور مسلمان می شد. تداوم صادرات کالا از ترکیه به اسراییل، مصداق اتخاذ مواضع دوگانه و متناقض است و دولت اردوغان باید درباره این رفتار، پاسخگو باشد.

اگر چه مقامات دولت اردوغان تلاش می کنند تا به شکل کج دار و مریز با این چالش مواجه شوند، اما واقعیت این است که آمارهای شفاف میزان صادرات کالا قابل پنهان کردن نیست و اعداد و ارقام، نشان دهنده این است که ترکیه، از سویی علیه اسراییل شعار می دهد، اما از دیگر سو، از ترس کمبود منابع ارزی، حاضر نیست خط تجاری دریایی صادرات را تعطیل کند.

به گفته احمد داود اوغلو نخست وزیر سابق ترکیه و رهبر کنونی حزب آینده، آمارها نشان دهنده این است که چیزی عوض نشده و صادرات کالا و مواد خام از ترکیه به سوی سرزمین های اشغالی، حتی بیشتر از میزان صادرات به جمهوری آذربایجان، ایران و عربستان سعودی است.

چه کسی معترض است؟

از بین احزاب سیاسی ترکیه، چهار حزب بیش از سایرین، به تداوم روابط سیاسی و اقتصادی ترکیه و رژیم صهیونیستی اعتراض دارند:

1.حزب سعادت به رهبری تمل کاراملا اوغلو (ادامه دهنده راه مرحوم نجم الدین اربکان نخست وزیر فقید اسلامگرای ترکیه که اسراییل را بزرگترین تهدید علیه جهان اسلام می دانست.)

2.حزب آینده به رهبری احمد داود اوغلو که از حیث خط مشی سیاسی به نگرش حزب سعادت نزدیک است و در عین حال، قرائتی نوعثمانی در مورد نقش منطقه ای ترکیه دارد.

3.حزب اسلامی – کُردی حداپار (حُر دعوا پارتیسی) که در انتخابات اخیر به ائتلاف جمهور پیوست و از اردوغان حمایت کرد.

4.حزب کمونیستی وطن به رهبری دوغو پرینچک که به اردوغان نزدیک است، اما بیشتر به ضرورت اجتناب از همکاری سیاسی – امنیتی با اسراییل اشاره می کند ولی از بسط همکاری تجاری با رژیم صهیونیستی، اعتراضی ندارد.

علاوه بر احزاب سیاسی که به اسامی آنها اشاره شد، برخی از نهادهای مدنی و انجمن های اقتصادی نیز، نگرشی به تجارت با اسراییل دارند که با نگاه تیم اردوغان، در تضاد است.

تا دیروز گفته می شود که ثروتمندان و پیشه وران غنی و قدرتمند بخش خصوصی ترکیه در اتحادیه موسوم به «توسیاد» که اقتصاد این کشور را در دست دارند و غالب آنها از خاندان های متنفذ مخالف اردوغان هستند، به اسراییل کالا می فروشند.

اما حالا مشخص شده که اتحادیه تجار و پیشه وران اسلامگرای طرفدار اردوغان که نهادی به نام «موسیاد» تشکیل داده اند، بالاترین میزان صادرات کالا به سرزمین های اشغالی را در اختیار دارند.

چند روز پیش در ترکیه، گروهی از جوانان اسلامگرای ترکیه کمپینی به نام «هزار جوان برای فلسطین» به راه انداخته که هدف اولیه آن، تشکیل یک گروه یک هزار نفری از داوطلبانی است که آماده اند بدون تردید برای دفاع از فلسطین به غزه بروند.

آنان با انتشار یک بیانیه، تداوم صادرات کالا از سوی شرکت های «موسیاد» به اسراییل را شرم آور خوانده و آن را محکوم کردند.

این جنبش از شرکت هایی که با اسرائیل تجارت می کنند و در نتیجه در نسل کشی شریک می شوند، درخواست کرده که فوراً روابط تجاری خود را قطع کنند.

جوانان مزبور اعلام کرده اند که چند شرکت متعلق به محافظه کاران هوادار اردوغان از جمله ایچداش، متال ماتریس، گازبتن، عثمان اوغلولاری، آدانوس پلاستیک و پاموک قلعه کابلو، میلیاردها دلار کالا به اسراییل فروخته اند و به ویژه صادرات آهن و فولاد از شرکت عظیم İÇDAŞ به اسرائیل و حمل این مواد به بندر حیفا یکی از نکات مهمی است که مورد توجه قرار گرفته است.

این جنبش تاکید می کند که موضوع نباید به تجمعات و کمپین های کمک رسانی محدود شود، بلکه باید تحریم های فوری و موثر اعمال شود. 

حجم تجارت بین ترکیه و اسرائیل بار دیگر ثابت کرد که علیرغم تنش های سیاسی در سال های اخیر و همچنین با وجود نسل کشی و کشتار در غزه، روابط اقتصادی همچنان پایدار است. با وجود کاهش 34 درصدی صادرات در دوره اکتبر تا دسامبر 2023 با شروع حملات غزه، کل صادرات ترکیه به اسرائیل در طول سال 2023 میلادی به 5.43 میلیارد دلار رسید و حجم تجارت ترکیه و اسرائیل در 20 سال گذشته 6 برابر شده است.

اردوغان در بسیاری از سخنرانی های خود، مخالفین سیاسی حزب حاکم و به ویژه حزب جمهوری خلق را شریک و همدست اسراییل دانسته است. اما آمار و ارقام  نشان می دهد که صادرات کالا به ترکیه در دوران دولت اجویت و زمامداری مخالفین اردوغان، حتی کمتر از 1 میلیارد دلار بود، ولی در دوران مسئولیت حزب عدالت و توسعه، رژیم صهیونیستی به یکی از شرکای تجاری مهم ترکیه تبدیل شده است.

منتقدین اردوغان می گویند، فولاد صادر شده از ترکیه به اسراییل، در تولید بمب به کار گرفته می شود و هلدینگ های عظیم آهن و فولاد ترکیه به خاطر دستیابی به سود کلان چند میلیارد دلاری، حاضر نیستند به این موضوع انسانی توجه کنند.

گروه رسانه ای مستقل میدیا اسکوپ ترکیه اعلام کرده که این کشور، 65 درصد از کل فولاد مصرفی رژیم صهیونیستی را تامین می کند که رقم بالایی است.

البته محصولات غذایی و کشاورزی زیادی از ترکیه به اسرائیل صادر می شود، اما ترکیه عمدتاً بر بازار آهن و فولاد رژیم صهیونیستی تسلط دارد.

بر اساس گزارش انجمن صادرکنندگان فولاد (ÇİB)، کل صادرات فولاد ترکیه در سال 2022 بالغ بر 21 میلیارد دلار بوده است و گزارش TİMحاکی از آن است که ترکیه در سال 2021 میلادی 1.4 میلیارد دلار فولاد به اسرائیل صادر کرده است.

عدنان ارسلان رئیس ÇİB اعلام کرده که 17شرکت صادرکننده فولاد ترکیه با شرکت های اسرائیلی در تل آویو گرد هم آمدند تا تجارت را در سپتامبر 2022 افزایش دهند.

ارسلان اعلام کرد که بر اساس آخرین توافقی که بین طرفین شکل گرفته، 65 درصد فولاد مورد استفاده اسراییل، از طریق تولیدکنندگان ترکیه تامین می شود.

علی آک ترک از تحلیلگران اقتصادی ترکیه نیز گفته است: «سخنرانی های مقامات دولت اردوغان درباره جنایات اسراییل، مصرف داخلی و انتخاباتی دارد و تجارت با تمام قدرت ادامه دارد».