ترجمه اختصاصی/ انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری در ایران به دنبال شهادت آیت‌الله رئیسی، بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان حوزه ایران را غافلگیر کرد. بازار گمانه‌زنی‌ها برای رئیس‌جمهور بعدی و آینده روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران داغ شد و چشم‌ها به تهران دوخته شد و صندوق‌های رأی.
در این میان، روزنامه آمریکایی «نیویورک‌تایمز» در پاسخ به این پرسش که چرا انتخابات ریاست‌جمهوری در ایران مهم است، نوشت: «انتخابات به ایران این شانس را می‌دهد که نشان دهد می‌تواند فاجعه‌ای مانند مرگ غیرمنتظره یک رئیس‌جمهور را بدون هیچ بی‌ثباتی مدیریت کرده و به مردم یادآوری کند که ایرانِ دارای حکومت دینی، برای مناصب دولتی مانند ریاست‌جمهوری، مجلس و شورا‌ها انتخابات برگزار می‌کند.»
اما بیشتر نگاه‌ها معطوف به پیش‌بینی آینده سیاست خارجه ایران بود، چنانکه خبرگزاری قطری «الجزیره» در گزارشی با عنوان «اقتصاد و سیاست خارجی بعد از رئیسی چگونه خواهد بود؟» نوشت: «اولویت ایران تقویت روابط با همسایگان است؛ یعنی روندی که پیش از ریاست‌جمهوری رئیسی آغاز شد... به نظر می‌رسد مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا که پیش از درگذشت رئیسی آغاز شده بود، ادامه خواهد یافت؛ مگر اینکه عامل دیگری در عرصه آمریکا ظهور یابد.»
تنفر ریشه‌دار مردم ایران از آمریکا
نشریه آمریکایی «فارین پالیسی» در تحلیلی به طور تفصیلی به این پرسش که اصلی‌ترین پرسش کارشناسان است، پاسخ داده است. فارین پالیسی در آستانه برگزاری انتخابات به سابقه آمریکاستیزی در ایران اشاره کرد و نوشت: «نگرش ضدآمریکایی (در ایران) در تاریخ ریشه دارد: ایالات متحده در برکناری نخست‌وزیر ایران در سال 1953 نقش داشت و راه را برای حکومت محمدرضا پهلوی هموار کرد؛ فردی که به وفاداری به آمریکا در سیاست خارجی و رژیم سرکوبگری که داشت، شناخته می‌شود. پهلوی در سال 1357 سرنگون شد. از زمان انقلاب ایران، تحریم‌های شدید بین‌المللی ارتباط این کشور را با بازارهای بین‌المللی قطع کرده و شکاف را (میان تهران و واشنگتن) عمیق‌تر کرده است.»
این نشریه معتبر در عرصه سیاست خارجی در بخش دیگری افزایش شکاف‌ها میان تهران و واشنگتن را ناشی از تحولات بین‌المللی دانسته و می‌نویسد: «تحریم‌های گسترده‌تر غرب... ایران را به سمت همکاری اقتصادی و دیپلماتیک با اتحادهای غیرغربی سوق داده است. به دنبال حملات 7 اکتبر 2023 نیز تنش‌ها افزایش یافته است.»
فارین پالیسی با تأکید بر اینکه آمریکا نیز با آینده نامعلومی روبه‌‌‌‌روست، افزود: «جو بایدن، رئیس‌جمهور فعلی آمریکا، و دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین این کشور، برای رویارویی در ماه نوامبر آماده می‌شوند. در دوران بایدن، ایران از اولویت سیاست خارجه آمریکا خارج شد و روابط دو کشور به رکود رفت. کارشناسان می‌گویند تهران برای تعامل بیشتر با واشنگتن انگیزه چندانی ندارد. ایالات متحده، ایران را ناامید کرده است؛ از جمله زمانی که ترامپ تنها سه سال پس از امضای توافق هسته‌ای، از آن خارج شد و تحریم‌های جدیدی را اعمال کرد.»
پایان واشنگتن برای سیاست خارجه ایران
«تریتا پارسی» یکی از بنیانگذاران و معاون اجرایی اندیشکده کوئینسی در این باره گفت: «ایالات متحده خود را در موقعیتی قرار داده که دیگر برای ایرانیان گزینه جذابی نیست. ایران مایل به تعامل نیست؛ زیرا معتقد است معافیت دائم از تحریم‌ها از سوی واشنگتن مطرح نیست.»
این نشریه با اشاره به سابقه اقدامات آمریکا در منطقه و براندازی رژیم عراق و افغانستان و مداخله نظامی در این دو کشور، می‌نویسد: «تهران اغلب واشنگتن را به دنبال براندازی می‌داند که با توجه به اینکه همسایگانش، افغانستان و عراق، از سوی ایالات متحده در دهه 2000 تحت تغییر رژیم تحمیلی قرار گرفتند، غیرقابل فهم نیست.»
فارین پالیسی در بخش دیگری نوشت: «پس از روی کار آمدن بایدن، بیش از 150 نماینده دموکرات کنگره از او خواستند تا دوباره به برجام بپیوندد؛ اما او نه تنها این کار را نکرد، بلکه حتی حاضر نشد برای بهبود روابط با تهران سرمایه‌گذاری کند. در انتخابات آتی آمریکا، هیچ یک از نامزدهای ریاست‌جمهوری گزینه جذابی برای ایران نیستند. بایدن که در برابر اسرائیل تعظیم کرده و تغییری در رویکرد او دیده نمی‌شود و ترامپ شاید حاضر به معامله باشد، اما غیرقابل پیش‌بینی و غیرقابل کنترل است.»
این نشریه در پایان به طور تلویحی به پایان امیدهای غربگرایان اشاره کرد و نتیجه گرفت: «صرف نظر از اینکه چه کسی جایگزین رئیسی می‌شود، به نظر نمی‌رسد هیچ یک از سیاستمداران ایرانی حاضر باشند ریسک نزدیک شدن به آمریکا را بپذیرند.»
