۵ هدیه رهبری به دولت پزشکیان

واکنش اجزای مختلف حکمرانی به شوک بزرگ پرواز اردیبهشت نشان داد ساخت نهادی در جمهوری اسلامی به حدی قوام یافته است که می‌تواند از بحران‌ها عبور کند. حالا برای نخستین بار در تاریخ انقلاب، مجلس و دولت جدید دارند همزمان با هم شروع به کار می‌کنند. این همزمانی به‌طور طبیعی می‌توانست اصطکاک‌آفرین باشد اما اگر مجلس و دولت به چهارچوب‌بندی‌ای که در روز یکشنبه در حسینیه امام خمینی ارائه شد باور داشته باشند و به آن عمل کنند، این اصطکاک حداقلی خواهد بود. به زعم نگارنده این چهارچوب‌بندی حداقل ۵ بخش مهم داشت که همه بخش‌های آن کمک به هر دو قوه و البته هدیه‌ای ویژه به دولت آقای مسعود پزشکیان است.

۱- طرح این ایده که باور به موفقیت دولت چهاردهم موفقیت همه است، فراتر از تعارف‌های سیاسی معمولی بود. مسعود پزشکیان و تیم او که این روزها درگیر انتخاب اعضای کابینه هستند خوب می‌دانند آنچه رهبری در این خصوص گفتند در بخش‌های مهم و اثرگذار حاکمیت تبدیل به یک گفتمان عمومی می‌شود و راه را برای همکاری همه‌جانبه با دولت تازه‌نفس باز می‌کند. آنچه در این خصوص گفته شده بیش از یک خوشامدگویی، بلکه یک دغدغه گفتمانی است که کمک بزرگی به دولت جدید خواهد بود.

۲- مشی عمومی رهبری در آغاز شکل‌گیری همه دولت‌ها همین مسیر حمایت و مراقبت بوده است، اما این مشی برای دولت جدید آورده‌های به‌خصوصی هم خواهد داشت. دولت پزشکیان در شرایطی شکل می‌گیرد که اولا کمتر از ۳۰ درصد واجدان شرایط به آن رای داده‌اند، ثانیا رقیب گفتمانی‌ای دارد که فقط کمی از او کمتر رای آورده است. در چنین شرایطی اگر حمایت ویژه از دولت نشود ممکن است از زاویه پایگاه اجتماعی به مشکل بخورد. سخنان حمایتی رهبری، هم نقطه اطمینانی برای پایگاه رای خود آقای پزشکیان به حساب می‌آید، هم حکم تنظیم‌کننده رفتار رقیب ۱۴ میلیونی را دارد. که این دومی حتما برای دولت مهم‌تر است.

۳- رهبر انقلاب در این سخنرانی تلویحا ساخت نویی برای فضای سیاسی کشور تبیین کردند. از یک‌سو میدان نقد تند و غیرملی را که می‌توانست میدان مین دولت پزشکیان باشد از رادیکال‌های رقیب دولت خالی کردند و از سوی دیگر با شاخص‌هایی که برای کابینه دولت معرفی کردند، فرصت عبور دولت از تندروهای اصلاح‌طلب را فراهم کردند. انزوای رادیکالیسم، کلید فهم این ساخت نوی سیاسی است. دولت جدید می‌تواند با نگاه عقلانیت انقلابی با سپری که در مقابل رادیکال‌های دوسو در دست دارد، پروژه‌های ملی مهمی را پیش ببرد.

۴- آیا آیت‌الله خامنه‌ای راه نقد و نظارت بر دولت پزشکیان را بست؟ عمیقا خیر. آنچه رخ داد شامل چهارچوب‌سازی و ریل‌گذاری برای نظارت دلسوزانه و نقد مشفقانه هم بود. این روند از خود جلسه یکشنبه شروع شد. معرفی شاخص‌های عمومی مهمی چون انقلابی و متدین بودن، کارآمد بودن و نگاه ملی داشتن برای انتخاب کابینه به مثابه در اختیار قرار دادن یک عینک به منتقدان برای ارزیابی دولت جدید بود. اشتباه نکنید، این به معنای متوقع بودن از دولت برای استفاده از رقبای سیاسی در کابینه نیست، بلکه این شاخص‌ها امکان نظارت بر اعضای کابینه از همان جناح جناب پزشکیان را فراهم کرد. از سوی دیگر چهارچوب‌مند کردن این امکان را هم در اختیار دولت قرار می‌دهد که از منتقدانی غیررادیکال بهره‌مند باشد. امکانی که دولت‌های قبل کمتر از آن برخوردار بودند. رهبر انقلاب در همین جلسه هم از اصولی که به آن باور داشتند کوتاه نیامدند. حمایت مجدد از قانون اقدام راهبردی مجلس درحالی‌که رئیس‌جمهور اسبق و مشاور اصلی آقای پزشکیان با آن مخالفت کرده‌اند، یک مثال مهم است که نشان می‌دهد در حمایت از دولت پزشکیان قرار نیست ذره‌ای از مسیر درست عدول کرد.

۵- سخنان رهبری، هم در نقد رادیکال‌ها هم در تبیین شاخص برای اعضای کابینه این فرصت مهم را برای جناب پزشکیان فراهم آورده است تا با خیال راحت از سد تندروهای حزبی اصلاح‌طلب و سهم‌خواهان راحت شود. اظهارات افرادی مانند محمد فاضلی، آذری‌جهرمی، بهزاد نبوی و... نشان می‌دهد فضای سنگین سهم‌خواهی و رانت‌جویی در اطراف رئیس‌جمهور منتخب وجود دارد. هدیه ویژه رهبری به پزشکیان، تکیه‌گاهی برای مقابله با همین فرصت‌طلبان و شکارچیان شنبه است.