امام هشتم (ع) امام رئوف

امام رضا (ع) و گنبد طلایی‌اش همان جایی است که خورشید با بوسه بر بارگاهش روشنی می‌گیرد و بر آسمان ایران می‌تابد. حرم امام رضا (ع) نقطه آغاز روشنایی و امید و نقطه پایان ناامیدی است. ما ایرانی‌ها وقتی از همه جا دست می‌شوریم و می‌فهمیم که دیگر کاری از دست کسی بر نمی‌آید، راهی مشهدالرضا می‌شویم؛ چرا که او امام علی‌بن موسی الرضاست و رئوف! اما چه شد که حضرت به نام‌های «رضا» و «رئوف» مشهور شد. پاسخ این مطلب را باید در خصوصیات و سبک زندگی امام رضا (ع) و نحوه تعامل و برخورد آن حضرت با اعضای خانواده، دوستان و عامه مردم جست‌وجو کرد.

یکی از مهم‌ترین دلایل رضا نامیدن امام رضا (ع) را می‌توان در ماجرایی یافت که یک نفر به امام جواد (ع) عرض کرد: «بعضی از مردم می‌گویند که مأمون به پدر شما لقب رضا را داد، آن هم به این دلیل که آن حضرت به ولایت‌عهدی رضایت داد.»، اما امام جواد (ع) در پاسخ فرمود: «آن‌ها دروغ می‌گویند. لقب رضا را خداوند متعال به پدرم داد؛ چون او را پسندید و در عین حال اهل آسمان، پیغمبر خدا (ص) و امامان معصوم (ع) همگی او را پسندیدند.» آن شخص پرسید: «مگر بقیه اجداد شما مورد پسند خدا و رسول او نبودند؟!» امام جواد (ع) هم فرمود: «همین طور است، اما فقط پدرم رضا شد به این علت که جمع دوست و دشمن او را پسندیدند و همگی از او راضی بودند.» در واقع سبک زندگی حضرت و علت نامگذاری حضرت گواه این مطلب است که امام علی‌بن موسی‌الرضا (ع) بیشترین مراعات حال مردم را داشته است.

علت نامیده شدن حضرت به رئوف هم برگرفته از همین نام حضرت است؛ چرا که این خصلت اخلاقی حضرت تنها به خانواده و نزدیکان اختصاص نداشت، بلکه همه مردم به حسب ظرفیت وجودی خودشان از آن بهره‌مند می‌شدند. در این مورد هم در تاریخ زندگی امام رضا (ع) روایت‌هایی وجود دارد. برای نمونه، «ابراهیم‌بن عباس» روایت می‌کند در مدتی که با امام رضا (ع) همراه بودم یا در مسیر رفت‌وآمد مردم با ایشان ملاقات می‌کردم، هیچ وقت مشاهده نکردم که آن حضرت با کسی به درشتی حرف بزند یا سخن کسی را در میان گفتگو قطع کند. امام رضا (ع) همیشه در حین صحبت صبر می‌کرد تا گوینده به حرف‌هایش پایان بدهد، بعد نظرش را درباره سخنان او ابراز می‌کرد. هر زمانی هم که نیازمندی پیش او می‌آمد، در صورتی که نیازش مشروع بود، حاجتش را برآورده می‌کرد. هرگز ندیدم که آن حضرت در جایی پایش را دراز کند یا به چیزی تکیه بدهد. امام رضا (ع) هیچ وقت به کارگزاران و خدمتگزارانش توهین نمی‌کرد و سخنی که آنها را برنجاند بر زبان نمی‌آورد. این دو خصوصیت رفتاری حضرت به صراحت به ما نشان می‌دهد، اگر سبک زندگی رضوی را الگوی زندگی خود کنیم، بسیاری از گرفتاری‌ها و ناهنجاری‌های زندگی فردی و اجتماعی حل شده و از بین می‌رود.