فضا در تسخیر پارسیان

ماهواره تحقیقاتی «چمران ۱» به وسیله ماهواره‌بر «قائم ۱۰۰» پرتاب شد و با سرعت ۷.۵ کیلومتر بر ثانیه، با موفقیت در مدار ۵۵۰ کیلومتری زمین قرار گرفت و نخستین سیگنال آن از سوی متخصصان فضایی ایران دریافت شد.

این ماهواره که «گروه فضایی صنایع الکترونیک ایران» (صاایران) و با همکاری و مشارکت «پژوهشگاه هوافضا» و شرکت‌های خصوصی دانش‌بنیان طراحی کرده و ساخته است، حدود ۶۰ کیلوگرم وزن دارد و مأموریت اصلی آن، آزمایش سیستم‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برای اثبات فناوری «مانورمداری» (Orbital maneuver) در ارتفاع و فاز است.
ماهواره چمران ۱ دارای قطر شش وجهی ۹۰۰ میلی‌متر، با مدل پایدارسازی چرخان است که در مدار دایروی و در ارتفاع ۵۵۰ کیلومتری زمین حرکت می‌کند. همچنین ارزیابی زیرسامانه پیشرانش گاز سرد در سامانه‌های فضایی و عملکرد زیرسامانه‌های ناوبری و کنترل وضعیت از مأموریت فرعی ماهواره چمران ۱ به شمار می‌رود. با پرتاب موفق ماهواره چمران ۱ به وسیله پرتابگر قائم ۱۰۰، این ماهواره‌بر بومی یک گام دیگر به مأموریت اصلی خود نزدیک‌تر شد. این دستاورد می‌تواند در آینده نزدیک، ایران را به یکی از بازیگران مهم در صنعت فضایی تبدیل کند. در ادامه به اهمیت این ماهواره بر و ویژگی‎های آن اشاره می‎کنیم:

فقط پنج کشور!
ماهواره‌بر «قائم ۱۰۰» یکی از جدیدترین دستاورد‌های صنعت فضایی ایران است که به‌عنوان نخستین «ماهواره‌بر سوخت جامد سه‌مرحله‌ای» بومی طراحی و تولید شده است. این ماهواره‌بر از سوی «سازمان هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» توسعه یافته و هدف آن قرار دادن ماهواره‌ها در مدار‌های پایین زمین (LEO) است. موفقیت در ساخت و پرتاب ماهواره‌بر‌هایی، مانند قائم ۱۰۰، نقش مهمی در تقویت توانمندی فضایی کشور و کاهش وابستگی به دیگر کشور‌ها در حوزه ارسال ماهواره به مدار دارد.

ماهواره‌بر‌های سوخت جامد سه‌مرحله‌ای به دلیل کارایی، سرعت آماده‌سازی و هزینه پایین‌تر در مقایسه با ماهواره‌بر‌های سوخت مایع، در برخی از کشور‌های پیشرفته فضایی توسعه یافته‌اند. کشور‌های صاحب این فناوری، اغلب از آن برای ارسال ماهواره‌های کوچک به مدار‌های پایین زمین (LEO) استفاده می‌کنند. فناوری ماهواره‌بر‌های سوخت جامد یکی از پیشرفته‌ترین فناوری‌های حوزه فضایی است که تنها پنج کشور دانش ساخت و تولید آن را دارند که نام ایران نیز در میان این کشور‌ها می‌درخشد. کشور‌های دارای این نوع ماهواره‌بر عبارتند از: آمریکا، روسیه، چین، هند و ایران.

استفاده سه مرحله ای از سوخت جامد در هر پرتاب، به این ماهواره‌بر امکان می‌دهد که در مقایسه با ماهواره‌بر‌های سوخت مایع، آماده‌سازی و پرتاب سریع‌تر و ارزان‌تری داشته باشد. قائم ۱۰۰ می‌تواند ماهواره‌هایی با وزن ۸۰ کیلوگرم را در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار دهد. این ظرفیت به ایران امکان می‌دهد که در زمینه‌های گوناگونی، مانند ارتباطات، تصویربرداری زمین و سنجش از دور، ماهواره‌های مورد نیاز خود را با سرعت و کارایی بیشتری به فضا ارسال کند.

قائم ۱۰۰ که با پرتاب «ماهواره ثریا» مراحل اولیه آزمایش‌های خود را با موفقیت پشت سر گذاشته بود، حالا با پرتاب ماهواره چمران ۱، سابقه درخشان دیگری را به کارنامه خود افزوده و به‌زودی در مأموریت‌های فضایی ایران نقش کلیدی ایفا خواهد کرد. بر اساس برنامه‌ریزی‌ها، مأموریت بعدی ماهواره‌بر قائم ۱۰۰، ارسال «ماهواره ناهید» به مدار۵۰۰‎کیلومتری زمین خواهد بود.

دستیابی به این توانمندی، افزون بر ارتقای جایگاه ایران در عرصه فضایی، ظرفیت‌های جدیدی برای تحقیقات علمی، نظامی و اقتصادی به وجود می‌آورد. این ماهواره‌بر نمادی از پیشرفت بومی و توان فنی کشور در حوزه فضایی است که می‌تواند در آینده نزدیک، ایران را به یکی از بازیگران مهم در صنعت فضایی تبدیل کند.