بریکس می تواند بر غرب غلبه کند؟

کشورهای عضو بریکس اجلاس اصلی خود را در شهر توریستی کازان روسیه در کرانه رودخانه ولگا برگزار کردند. این نخستین اجلاسی است که پس از پیوستن رسمی ایران، مصر، اتیوپی و امارات متحده عربی به این سازمان برگزار می شود و در دستور کار اجلاس سال جاری رایزنی های معمول در زمینه ایجاد نظام جهانی چند قطبی برای به چالش کشیدن هژمونی آمریکا و غرب قرار خواهد داشت. 

این اجلاس در تلاش برای یافتن جایگزین‌های مناسب برای دلارزدایی و کمک به کشورهای آسیب‌دیده از تحریم‌ها مانند ایران و روسیه است. 

سؤال مهم اینکه آیا این مجموعه که به طور فزاینده‌ای ناهمگون تلقی می‌شود، می‌تواند جایگزین واقعی برای نظم بین‌المللی به سرکردگی غرب باشد یا صرفاً به باشگاهی برای مبارزه با غرب و آمریکا برای مشتاقان آن تبدیل خواهد شد؟  

در همین راستا الیور استیونکل، کارشناس مسائل اقتصاد بین‌الملل از برزیل گفت: روسیه این فرصت را مهم می داند تا به غرب ثابت کند منزوی نیست.

مجموعه بزرگ بریکس در واقع گروهی متنوع است و اعضای جدید شامل کشورهای زیر چتر امنیتی ایالات متحده و سایر کشورهای مشمول تحریم های آمریکا هستند. اعضای بالقوه ممکن است شامل کشورهای ناتو مانند ترکیه و سایر کشورهای جهان مانند کره شمالی و سوریه باشند. 

آسلی آیدنتاسباس پژوهشگر مؤسسه بروکینگز گفت: بریکس بلوکی متنوع است و پیامی منسجم در زمینه تمایل به نظم جهانی جایگزین غرب دارد؛ تمایلی که از بطن اقتصادهای بزرگ نشئت می گیرد.

هشت سال طول کشید تا کشورهای بریکس نام اختصاری خود را به گروه بندی مناسب تبدیل کنند و 6 سال نیز طول کشید تا شروع به پی ریزی پایه های نظم جهانی جدید کنند. تا سال 2015 بریکس بانک خود را به نام بانک توسعه جدید (NDB) داشت که قرار بود جایگزینی برای وام دهندگان تحت سلطه غرب مانند بانک جهانی باشد. این طرح تا حدودی جواب داد و ارزش وام های ارائه شده به‌وسیله بانک توسعه جدید در سال گذشته میان هشت تا 10 میلیارد دلار بود، در حالی که 73 میلیارد دلار به‌وسیله دو ابزار مالی وابسته به بانک جهانی ارائه می شد.

تمایل عناصر مستقل جهان برای عضویت در بریکس

سال ۲۰۰۹ چهار کشور برزیل، روسیه، هند و چین در یکاترینبورگ روسیه گرد هم آمدند و بلوکی تحت نام بریک را تشکیل دادند. سال بعد آفریقای جنوبی به این بلوک پیوست و سازمان بریک به بریکس تغییر نام داد. بریکس نماینده نیمی از جمعیت جهان است.  

در حال حاضر، پس از اتحادیه اروپا حجم تجارت کشورهای بریکس با سایر کشورهای جهان و با یکدیگر به 10.4 دهم تریلیون دلار می‌رسد. مطابق پیش‌بینی‌ها سهم این گروه در تولید اقتصاد جهانی از ۳۵ درصد فعلی به ۴۰ درصد تا سال ۲۰۲۸ افزایش خواهد یافت، در حالی که سهم «گروه هفت» که شامل کشورهای توسعه‌یافته است به 27.8 دهم درصد کاهش خواهد یافت. 

آنچه بسیار حائز اهمیت است، اینکه در دوره یک ساله ریاست دوره‌ ای روسیه بر بریکس جایگاه این مجموعه در نظام بین‌الملل بسیار ارتقا یافت. این موضوع به واسطه طرح‌ های عملیاتی و ابتکارات روسیه برای افزایش سطح توان همکاری ‌های میان اعضای بریکس در راستای ایجاد سازمانی چندجانبه با رویکرد عدالت محور، برابری و بازی برد_برد محقق شد. 

همین موضوع سبب شد اشتیاق عناصر مستقل جهانی برای عضویت در بریکس شتاب بیشتری بگیرد و امروز ابتکار عمل‌ها برای مقابله با سیاست یکجانبه‌گرایانه آمریکا بسیار قابل توجه است.

پیشنهاد روسیه برای ساختار پرداخت مبادلات مالی با ارزهای ملی و ایجاد شبکه متصل بانکی میان اعضا با عنوان «بریکس پی» یکی از ابتکار عمل ‌های قابل توجه در بریکس است که مورد استقبال کشورهای جهان قرار گرفت و باعث می‌شود در زمینه ذخایر ارزی و پشتوانه پول ملی، این اوراق بهادار با ارزش تر شوند و وابستگی پشتوانه دلاری بانک‌ های مرکزی کشورها را کاهش می‌دهد.

ایجاد صندوق ذخیره بریکس که جایگزین صندوق بین‌المللی پول است و مکانیزم حمایت مالی از اعضا را ایجاد می‌کند نیز فرصت قابل توجه برای مقابله با سیاست‌های یکجانبه گرایانه آمریکا در بانک جهانی است که اجازه نمی‌دهد عناصر مستقل وام قابل توجهی بگیرند و اگر هم وامی بگیرند، آن‌ها را بدهکار به غرب می‌کند.