تنش آمریکا و چین در حوزه اقتصادی

پنج سال از جنگ تعرفه‌ای دونالد ترامپ می‌گذرد و با این‌که کنترل‌های صادراتی به نوعی راهبرد دولت آمریکا برای ازپای‌درآوردن رقبای خود محسوب می‌شود اما چین در فناوری‌های پیشرفته به یک پیشرو در جهان تبدیل شده است. از زمانی که دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸دولت چین را با تعرفه‌های مختلف هدف قرار داد، تلاش او برای کاهش کسری تجاری به یک تلاش دوحزبی تمام‌عیار تبدیل شده است تا از تبدیل‌ چین به بزرگ‌ترین اقتصاد جهان و دستیابی به فناوری که برتری نظامی آمریکا را تهدید می‌کند، جلوگیری نماید.

در یک نگاه، این تلاش موفق به نظر می‌رسد.اقتصاد چین مدتی است که از نظر رشد نتوانسته است از آمریکا سبقت بگیرد ودرواقع، به نظرمی‌رسد بیشتر عقب خواهد افتاد.غول‌های فناوری چین برای دستیابی به تراشه‌های پیشرفته موردنیاز برای توسعه هوش‌مصنوعی بامشکلاتی مواجه هستند وهم‌پیمانان آمریکا درمحدودکردن دسترسی پکن به بهترین تجهیزات تولید تراشه، مانند ماشین‌های بی‌نظیر شرکت هلندی ASML  همکاری می‌کنند.

   آیا آمریکا مانع پیشرفت چین در فناوری‌های نوین شد؟باوجوداین‌که شش سال ازاعمال این تعرفه‌ها،کنترل‌های صادراتی وتحریم‌های‌مالی می‌گذرد،چین درتسلط برصنایع آینده، پیشرفت پیوسته‌ای دارد. تحقیقات جدید بلومبرگ اکونومیست وبلومبرگ اینتلیجنس درگزارشی باعنوان«۲۰۲۵ Made in China» نشان می‌دهد که نقشه‌راه صنعتی که یک دهه پیش رونمایی شد با هدف تبدیل چین به پیشرو در فناوری‌های نوظهور، تا حد زیادی موفق بوده است.

در این گزارش اعلام شده که در۱۳مورد ازفناوری‌های کلیدی،چین درپنج مورد درجهان دارای موقعیت پیشرو است و هفت مورد دیگر نیز به سرعت در حال پیشرفت هستند. این بدان معناست که جهان بیرون از آمریکا به میزان زیادی در حال رانندگی با وسایل نقلیه الکتریکی چینی‌ است، در وب با تلفن‌های هوشمند چینی می‌چرخند و برق خانه‌هایشان را با پنل‌های خورشیدی چینی تامین می‌کنند.   خطر انزوای آمریکاخطراتی که آمریکا را تهدید می‌کند، این است که سیاست‌هایی با هدف محدود کردن چین ممکن است به انزوای خود این کشور منجر شود و در نتیجه به کسب‌وکارها و مصرف‌کنندگان آمریکایی آسیب برساند. آدام پوسن، رئیس مؤسسه اقتصاد بین‌الملل پیترسون مستقر در واشنگتن معتقد است: «پیشرفت فناوری‌ چین با محدودیت‌های آمریکا متوقف نخواهد شد و حتی احتمال ندارد که کند شود؛ البته به‌جز آن‌دسته از موارد سختگیرانه که همزمان سرعت نوآوری رادرآمریکا ودرسطح جهانی کاهش می‌دهند.»

توانمندی چین در تولید در اوج خود در تاریخ این کشور قرار دارد؛ مازاد تجاری کالاهای تولیدی این کشور، بزرگ‌ترین نسبت به تولید ناخالص داخلی هر کشوری، از زمان ظهور آمریکا به‌عنوان ابرقدرت پس از جنگ جهانی دوم را به خود اختصاص داده است. شرکت‌های چینی مانندBYD وContemporary Amperex Technologyکه درتولیدکالاهایی نظیر خودروهای الکتریکی، باتری‌ها و پنل‌های خورشیدی در جهان پیشرو هستند، ستون‌های «نیروهای تولیدی جدید» چین برای تحریک رشد اقتصادی به‌شمار می‌روند..

ادامه رقابت شدید واشنگتن و پکن درحالی‌که دولت بایدن روابط آمریکا و چین را تثبیت کرده است، دو اقتصاد بزرگ جهان همچنان به رقابت شدید خود ادامه می‌دهند و مهم نیست که در انتخابات ۵ نوامبر ترامپ پیروز شود یا کامالا هریس. اکنون، تمرکز بر این چالش است که آیا آمریکا می‌تواند جلوی چین را در دستیابی به فناوری‌های پیشرفته، مانند ساخت پیشرفته‌ترین تراشه‌های مورد استفاده در هوش‌مصنوعی که درحال‌حاضر تنها با تجهیزات شرکت هلندی ASML تولید می‌شوند، بگیرد. فشار برای برنده‌شدن در مسابقه فناوری برای سیاست‌گذاران در واشنگتن و پکن، ملاحظاتی دارد که می‌توان به تمایل به پیشبرد توسعه، ایجاد شغل و زنجیره تامین ایمن اشاره کرد اما مقامات در هر دو پایتخت می‌گویند عامل دیگری که این روزها نقش بزرگ‌تری در سیاست اقتصادی ایفا می‌کند، آمادگی برای یک جنگ احتمالی است حتی اگر قریب‌الوقوع یا برنامه‌ریزی‌شده نباشد.

آمریکا این مورد را به‌صراحت عنوان کرده است؛ مشاور امنیت ملی آمریکا، جیک سالیوان، در یک سخنرانی مهم در سال ۲۰۲۲ اذعان کرد که واشنگتن می‌خواهد در مجموعه‌ای از فناوری‌ها ازجمله نیمه‌رساناها، انرژی پاک و بیوتکنولوژی تا حد ممکن برتری خود را حفظ کند. وی کنترل‌های صادراتی را «یک دارایی راهبردی جدید» خواند که می‌تواند برای تحمیل هزینه‌ها به دشمنان و «تضعیف قابلیت‌های میدان نبرد آنها» استفاده شود.