▼ حرف روز
اصل و فرع سفر قاهره
نحوه مواجهه منتقدان یا حتی مخالفان دولتها در ادوار گوناگون یکی از مهمترین مباحث سیاسی کشور به شمار میآید. وقتی دولتی شکل میگیرد، جریان سیاسی که دولت از آن پایگاه برخاسته، رویکرد حمایت حداکثری نزدیک به کامل را در پیش میگیرد، از آن سو جریان سیاسی منتقد نیز از دریچه مخالفت با سیاستها و اقدامات دولت مستقر فعالیتهای سیاسی خود را طراحی میکند. این وضعیت تا اینجا امری طبیعی و گاه لازم و اجتنابناپذیر نیز به حساب میآید.
اما گاه موضوعاتی پدید میآید که دیگر سطح آن جناحی و تاکتیکی نیست؛ مسائلی که یقیناً باید از زاویه منافع ملی و مصالح اسلامی به آن نگریست. در اینجا آنچه اهمیت دارد تفکیک بین امر جناحی و منفعت ملی است. برای نمونه، حضور رئیس جمهور در قاهره به منظور سخنرانی در اجلاس سران گروه دی ۸ که به نمایندگی از ملت ایران در این رخداد مهم سیاسی شرکت میکند، ضرورت دارد از زاویه کلان و راهبردی بررسی شود. در این زمینه توجه به سه نکته حائز اهمیت است:
1ـ هشت کشور در حال توسعه اسلامی، یعنی ایران، ترکیه، پاکستان، بنگلادش، اندونزی، مالزی، مصر و نيجريه اعضای این گروه هستند. با جمعیتی بیشتر از ۱/۲ میلیارد نفر، این هشت کشور نماینده جمعیت ۶۰ درصد مسلمانان جهان و ۱۳ درصد کل جمعیت جهان را تشکیل میدهد. اجلاس سران که هر دو سال یک بار تشکیل میشود، دارای بالاترین سطح اختیارات است و از رؤسای هر کشور عضو تشکیل میشود. این اجلاس تحت تأثیر تحولات منطقه خاصه مسائل سوریه از اهمیت خاصی برخوردار بود.
2ـ انتظار این است که مسئولان کشور و خاصه رئیسجمهور در مجامع سیاسی و بینالمللی بر اساس چارچوبها و پروتکلهای از پیش معین شده صورت گیرد. سخن اصلی آن است که مدیران ارشد نظام، چون کمترین و سادهترین اظهارات و رفتارهای آنان بازتابهای وسیع بینالمللی دارد، باید در بیان «سخنان و رفتارها» که دیگران آن را «مواضع دولت یا نظام» تلقی میکنند، به صورت دقیق و سنجیده عمل کنند.
۳ـ نکته دیگر از منظر سواد رسانه قابل فهم و درک است. وقتی مسئولان نظام به هر علتی نکتهای بیان کردند یا اقدامی از طرف آنان سر زد که منطبق بر منافع و مصالح کشور نیست، اما خودشان و تیم همکار آنان متوجه خطای صورت گرفته شدند، باید خط اصلاح و تصحیح را در فضای رسانهای دنبال کرد. اصرار منتقدان بر خطای ناخواستهای که صورت گرفته و تمرکز فشارهای سیاسی بر روی رئیسجمهور، بیتردید به حال منافع ملی کشور مضر است و پیامدهای هزینهساز به همراه خواهد داشت. (عزیز غضنفری)
▼ گزارش روز
دولتها و رمزارزها
«رمز ارزها» (Cryptocurrencies) فارغ از خاستگاه و نیت پدیدآورندگان آن، به منزله یک پدیده نوظهور در حوزههای مالی و اقتصادی، میتواند منشأ تحولات زیادی در آینده نزدیک باشد.
لذا نمیتوان نسبت به آنها بیتوجه بود یا از قانونگذاری برای آنها غفلت کرد. برخی برآوردها حکایت از وجود ۳۰ تا۵۰ میلیارد دلار معاملات رمزارزها و ارز دیجیتال در ایران دارد. این معاملات ولو در شرایط خلأ قانون نیز، هر روز از سوی افراد حقیقی و حقوقیهای ناشناس در کشور در حال انجام و گسترش هستند و از قضا نبود مقررات جامع سبب میشود نهاد پولی و بانکی محدودیت بیشتری در رصد آنها داشته باشد.
پدیده رمز ارزها از سال 1398 در ایران مورد توجه قرار گرفت و به مرور برای آن مقرراتی تعیین شد تا اینکه در آذر ماه امسال سند رسمی آن تدوین و قانونگذاری شد. در این سند استفاده از ارزهای دیجیتال به منزله ابزار پرداخت در داخل کشور ممنوع است تا حاکمیت پول ملی حفظ شود و از طرفی برای کارگزاریهای مربوطه و لوازم پیرامون رمزارزها، ضوابط و مقرارت بسیاری پیشبینی شده است. در مجموع ارزهای مجازی که در بستر بلاکچین هستند، میتوانند چالشهای متعددی را بههمراه داشته باشند. برای نمونه، دولتها توانایی چندانی در رصد و نظارت بر معاملات در شبکه بلاکچین ندارند که میتواند منجر به فعالیتهای غیرقانونی شود. همچنین اگر مردم به رمز ارزها اعتماد بیشتری پیدا کنند و از آنها برای ذخیره و انتقال ارزش استفاده کنند، ممکن است این موضوع منجر به کاهش استفاده از پولهای ملی شود و در نتیجه اعتماد عمومی به آنها تضعیف شود و در نهایت روی کنترل تورم و ثبات اقتصادی تأثیر منفی بگذارد. این موضوع در اقتصادهای ضعیف که دارای ارز ملی ناپایدار هستند، بیشتر موضوعیت دارد. از سویی در کشورهایی که اقتصادهای ضعیفتری دارند، ممکن است مردم برای حفظ ارزش داراییهای خود به سمت رمز ارزها روی بیاورند که این میتواند به فرار سرمایه و کاهش ارزش ارزهای ملی منجر شود.
در آن سو رمز ارزها میتوانند فرصتهایی نیز به همراه داشته باشند. رمز ارزها و ارزهای دیجیتال با حذف واسطههای مالی سرعت گردش پول را افزایش و هزینههای دولتها را کاهش میدهند. همچنین رمز ارزها به افراد در هر جای دنیا اجازه میدهند تا به راحتی به خدمات مالی دسترسی پیدا کنند. از این منظر امکان انتقال پول در خارج از شبکههای پولی و مالی تحریم شده را برای دور زدن تحریمها فراهم میکنند. در مجموع پدیده رمزارزها هم میتواند فرصت باشد و هم تهدید و این بستگی به اقتدار حکمرانی اقتصادی، ارزش پول ملی و قدرت اقتصادی کشورها دارد.
(علی محمدی)
▼ خبر ویژه
لازم باشد باز هم وارد میدان خواهیم شد
«علیاکبر احمدیان» دبیر شورای عالی امنیت ملی با بیان اینکه «ما با داعش وارد جنگ شدیم و همانطور که در سوریه و عراق با داعش جنگیدیم، امروز هم داعش اگر با همان ویژگیهای قبلیدر اطراف ما حضور پیدا کند، با او میجنگیم» درباره حوادث سوریه گفت: «ایران هیچگاه قرار نبود که به جای ارتش سوریه بجنگد، آن هم در برابر جریانی که تهدید قاطعی برای جمهوری اسلامی نیست. اگر توان آمادهای وجود داشت یا فرصت و امکان انتقال نیرو و تجهیزات بود و فروپاشی بهسرعت اتّفاق نمیافتاد، به شرطی که مردم و ارتش سوریه میایستادند، حتماً ما هم میایستادیم؛ ضمن اینکه دولت سوریه تا روزهای آخر اصلاً چنین درخواستی از ما نکرد. نکته مهمّ دیگر این است که ما بعد از اتمام حکومت داعش، با تمایل دولت سوریه قوای خود را تخلیه کرده بودیم و در منطقه حضور عملیّاتی نداشتیم که تصمیم بگیریم همراهی بکنیم یا نه. امکان تقویت سریع نیز وجود نداشت، مگر آنکه ارتش سوریه مقاومت میکرد. بنابراین، در مورد اینکه میگویند ایران عرصه را رها کرد، ما اصلاً آنجا نبودیم که بخواهیم رها کنیم.»
▼ اخبار
پایان اسد و بازگشت داعش!
«دیدهبان حقوقبشر سوریه» اعلام کرد، از زمان سقوط دمشق در 8 دسامبر جاری «داعش» شش حمله انجام داده که به کشته شدن 70 نفر منجر شده که 52 نفر آنها نظامی بوده و به دست این گروه تروریستی ـ تکفیری اعدام شدند. به گفته دیدهبان حقوق بشر، خلأ امنیتی و تنشهای ایجاد شده در سوریه و تغییر نقشه مناطق تحت تصرف گروههای شبه نظامی، در کنار نبود نیرویی به نام ارتش سوریه، به فرصتی برای داعش تبدیل شده تا بار دیگر فعالیتهای خود را در سوریه از سر بگیرد. این گفته را گزارش «الجزیره» نیز تأیید میکند. این شبکه به نقل از منابع آگاه در پایگاه «التنف» وابسته به ائتلاف بینالمللی ضد داعش به رهبری آمریکا، میگوید که فعالیت گروههای وابسته به داعش از ابتدای سال 2024 افزایش قابل توجهی یافته و رسانهها تنها به مهمترین آنها، مانند حمله به میدان گازی «شاعر» و کشته شدن رئیس ایستگاه گاز این میدان به دست این گروه میپردازند.
دور جدید مذاکرات ایران و اروپا در راه است!
«لارنس نورمن» خبرنگار روزنامه آمریکایی «والاستریت ژورنال» در پیامی در شبکه اجتماعی «ایکس»، مدعی شد احتمالاً نمایندگانی از ایران و اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی دور جدیدی از مذاکرات را آغاز خواهند کرد. وی در این پیام نوشت: «به نظر من احتمال میرود که دور جدیدی از تماسهای سه کشور اروپایی-اتحادیه اروپا/ایران در ماه ژانویه در ژنو برگزار شود. هنوز مشخص نیست که بعد از تحلیف ترامپ در 20 ژانویه 2024 انجام میگیرد یا قبل از آن خواهد بود.» اظهارات نورمن در شرایطی مطرح شده است که اواخر آذر ماه، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران «اسماعیل بقایی» درباره زمان گفتوگوهای ایران و سه کشور اروپایی هم گفت، زمان دقیقی هنوز مشخص نشده و صرفاً تفاهم شد که این گفتوگوها ادامه یابد. نهم آذرماه، مذاکرات ایران و تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) با هدف بررسی آخرین تحولات دوجانبه، منطقهای و بینالمللی، بهویژه مباحث هستهای و رفع تحریم، در ژنو سوئیس برگزار شد.
درستی هشدارهای ایران اکنون ثابت شده است!
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه اختصاصی با شبکه مصری «الغدب» با اشاره به رفتار صهیونیستها در جنگ غزه و لبنان و تجاوزات این رژیم علیه سوریه تأکید کرد: «این اقدامات نشانگر درستی هشدارهای ایران در مورد تهدید اسرائیل برای کل منطقه است.» عراقچی حمایت ایران از سوریه را نه حمایت از یک شخص، بلکه حمایت از مردم و حاکمیت ملی و تمامیت سرزمینی سوریه در مقابل تهدیدات صهیونیستی و تروریستی توصیف کرد و افزود: «جمهوری اسلامی ایران در چارچوب روند آستانه و نیز در مذاکرات دوجانبه توصیههایی در مورد نحوه تعامل با مردم و گروههای معارض سیاسی ارائه میکرد، ولی دولت سوریه دارای استقلال عمل بود و تحت کنترل ایران و روسیه نبود.» وی با اشاره به حضور مستشاری ایران در سوریه برای مبارزه با داعش و دیگر گروههای تروریستی با جانفشانیهای سردار شهید سلیمانی، نسبت به بازگشت تهدید تروریسم به سوریه به دلیل از همپاشیدگی امور در آن کشور، که تهدیدی برای تمامی کشورهای منطقه خواهد بود، هشدار داد.
اظهارات شما یکجانبه است!
معاون حقوقی و بینالملل وزیر امور خارجه در واکنش به اظهارات گروسی که گفته است «ایران اورانیوم را نزدیک به سطح نظامی غنی میکند و به سرعت به سمت یک کشور هستهای (کشور دارنده) حرکت میکند.» نوشت: «انتظار میرود مدیرکل یک سازمان تخصصی مبتنی بر واقعیات و گزارشهای فنی بازرسان آژانس صحبت کند.» «کاظم غریبآبادی» با اشاره به اینکه «نیت خوانی مبتنی بر سناریوهای فرضی جزء وظایف مدیرکل نبوده و خلاف متن و روح اساسنامه آژانس است، توسعه برنامه هستهای ایران منطبق با نیازهای فنی است و کاملاً تحت نظارتهای پادمانی آژانس انجام میشود.» افزود: «آن چیزی که در اظهارات گروسی هیچ وقت به آن اشاره نشده است، علت اصلی وضع موجود است که همانا عدم اجرای تعهدات طرفهای مقابل تحت برجام و خروج یکجانبه آمریکا از آن بود. عدم اشاره به این موضوع در اقدامی جانبدارانه، اعتماد جامعه بینالمللی را به نهادهای ملل متحد در تبیین درست واقعیات از سوی عالیترین مقامهای مرتبط، مخدوش میسازد.»
▼ اخبار کوتاه
◄ «محمدصالح جوکار» رئیس کمیسیون امور داخلی و شوراهای مجلس با اشاره به آخرین خبرها درباره برگزاری دوره هفتم انتخابات شوراهای شهر و روستا گفت: «با وجود اینکه وزارت کشور تاریخ برگزاری انتخابات دوره هفتم شوراهای شهر و روستا را 30 خرداد اعلام کرده؛ اما با توجه به اینکه بر اساس قانون تعیین زمان انتخابات شوراها و نظارت بر این انتخابات بر عهده مجلس است، زمان اعلامی از سوی وزارت کشور قطعی نیست.»
◄ جنبش حماس در بیانیهای نوشت: «تجاوزات مستمر اشغالگران به استانهای کرانه باختری اشغالی که آخرین مورد آن بمباران هوایی یک خودرو در اردوگاه طولکرم بود، در شکستن اراده مردم و عزم مقاومت فزاینده ما موفق نخواهد بود.» جنبش حماس در ادامه با تأکید براینکه ما از مردم خود در کرانه باختری اشغالی میخواهیم تا هر گونه اقدام مقاومتی را تشدید کنند، تأکید کرد، مردم کرانه باختری باید برای رویارویی میدانی با اشغالگران و شهرکنشینان آن متحد شوند.
◄ «عبدالجلال ایری» سخنگوی کمیسیون عمران مجلس از آغاز فرآیند تحقیق و تفحص از وزارت نفت خبر داد و گفت: «به استناد گفتههای رئیسجمهور، روزانه 20 میلیون لیتر سوخت در کشور ناپدید میشود. این مسئله بیانگر ضعف جدی در نظارت و وجود تخلفات سازمانیافته در روند تولید و توزیع فرآوردههای نفتی است. چنین حجم گستردهای از قاچاق سوخت، که مصداق بارز غارت بیتالمال است، باید بهطور دقیق بررسی و عوامل دخیل در آن شناسایی و برخورد قانونی شوند.»
◄ «محمدعلی الحوثی» عضو ارشد شورای عالی سیاسی یمن در واکنش به تجاوزات وحشیانه رژیم صهیونیستی علیه زیرساختهای نظامی این کشور، اعلام کرد، حملات دشمن اسرائیلی- آمریکایی به زیرساختهای غیرنظامی، جنایات جنگی تروریستی به شمار میآید و محکوم است. الحوثی افزود: «جنایات اسرائیل و آمریکا، یمن را از ادامه انجام وظیفه حمایتی خود از غزه باز نمیدارد و عملیات یمن علیه تروریسم آمریکایی- صهیونیستی ادامه خواهد داشت.»
◄ برخی مقامات اوکراینی اذعان کردند، کییف در حال پیش رفتن به سمت توافقی تلخ با روسیه برای پایان دادن به جنگ است. بر اساس گزارش خبرگزاری «بلومبرگ»، این مقامات اوکراینی گفتند: «در حال پیش رفتن به سمت حل و فصلی تلخ هستیم که طی آن باید از مساحت گستردهای از خاک اوکراین به نفع مسکو در مقابل دریافت ضمانتهای امنیتی کوتاه بیاییم.»
◄ یک رسانه عبریزبان نوشته است، «بنیامین نتانیاهو» نخستوزیر رژیم صهیونیستی به دلیل هراس از بازداشت شدن، در مراسم یادبود اردوگاه «آشوویتس» در لهستان حاضر نخواهد شد. این مراسم ۲۷ ژانویه ۲۰۲۵ برگزار خواهد شد. گفتنی است، دیوان بینالمللی کیفری اول آذر حکم بازداشت نتانیاهو و «یوآو گالانت» وزیر جنگ سابق رژیم صهیونیستی را صادر کرده است.