نقش جعلی ایلان ماسک درباره ایران و جایگاه سخنگوی وزارت خارجه

اخیراً بحث‌هایی در خصوص نقش ایلان ماسک، مالک تسلا و اسپیس ایکس در آزادی چچیلیا سالا، خبرنگار ایتالیایی زندانی در ایران در محافل رسانه‌ای شکل گرفته است و ادعاهایی از سوی برخی رسانه‌های آمریکایی در این خصوص مطرح شده است.

روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی جعلی و بدون هیچ سند و مدارک معتبر و بدون ذکر نام منابع سعی در القای روایت سیاسی خود نسبت به نقش ایلان ماسک و برقراری ارتباط با ایران کرد. این روزنامه در گزارشی که چهارشنبه گذشته منتشر شد در ادعایی نوشت که ایلان ماسک در پاسخ به درخواست همسر خبرنگار ایتالیایی با امیرسعید ایروانی، سفیر و نماینده ایران نزد سازمان ملل متحد تماس گرفته و به آزادی او از ایران کمک کرده است.

این گزارش ادعایی با واکنش اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران مواجه شد و وی قاطعانه این روایت بی‌اساس را تکذیب کرد.

بقائی بامداد پنجشنبه در این خصوص تصریح کرد: «ادعای یک روزنامه آمریکایی مبنی بر تماس ایلان ماسک با سفیر کشورمان در نیویورک و نقش او در آزادی خبرنگار ایتالیایی کذب است و یک داستان‌سرایی و خیال‌بافی رسانه‌ای است.»

اما این تنها تکذیبیه نبود و ایتالیا نیز دراین‌باره واکنش نشان داد و ادعاهای مطرح‌شده در این خصوص را تکذیب کرد. آنتونیو تایانی، وزیر خارجه ایتالیا نیز دراین‌باره گفت: «ایلان ماسک هیچ ارتباطی با پرونده چچیلیا سالا ندارد، او هیچ نقشی نداشت، این پرونده توسط دولت ایتالیا حل‌وفصل شد.»

پیشتر نیز جورجیا ملونی، نخست وزیر ایتالیا در پاسخ به پرسشی در خصوص نقش احتمالی ایلان ماسک در آزادی این خبرنگار گفته بود که از این مسئله بی‌اطلاع است!

اما این بحث‌های رسانه‌ای با اظهارات غیرکافی و توأم با شیطنت از سوی ایلان ماسک شدت بیشتری پیدا کرد. وی در پاسخ به فردی در حساب ایکس ادعا کرد که «نقش کوچکی» در این موضوع داشته است، این عبارت باعث گمانه‌زنی‌ها و تشکیک درباره نقش وی و اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه شد، رفته‌رفته با شدت گرفتن بحث‌ها ایلان ماسک در پستی دیگر اظهارات خود را کامل کرد و به‌نوعی برقراری ارتباط با نماینده ایران را تکذیب کرد. وی در این پیام نوشت: «من هیچ تعاملی با ایران نداشتم، فقط پیشنهاد حمایت از سوی آمریکا را دادم.»

این خبرسازی‌ در حالی صورت می‌گیرد که جایگاه سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران معتبر است و می‌توان روی صحت آن اطمینان داشت، چرا که اصولاً در اتخاذ این قبیل مواضع جوانب مختلف امر سنجیده و با جهات ذی‌ربط هم هماهنگ می‌شود، کما این که واکنش‌های ایتالیا و شخص ماسک نیز بر صحت اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه مهر تأیید زد.

در این میان بدون در نظر گرفتن رفتار غیرحرفه‌ای از سوی ایلان ماسک، اقدام نیویورک تایمز در انتشار اخبار جعلی مسبوق به سابقه است و امر تازه‌ای نیست. این روزنامه پیشتر نیز در اقداماتی غیرحرفه‌ای سعی در القای روایات سیاسی خود و بهره‌برداری از این گزارش‌ها داشته است.

این روزنامه با استفاده از تاکتیک‌های دیرپای رسانه‌های غربی در تحریف اظهارات و روایت‌سازی‌های جعلی حقایق را وارونه جلوه داده است. نیویورک تایمز در ماه نوامبر 2024 نیز خبر عجیبی مبنی بر دیدار ایلان ماسک و ایروانی منتشر کرده بود، خبری که به‌سرعت توسط بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران برای اولین بار تکذیب شد و با واکنش سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران نیز همراه گشت.

بقایی در خصوص این ادعا ضمن تکذیب قاطع انجام چنین دیداری، از فضاسازی‌ گسترده رسانه‌های آمریکایی در این خصوص ابراز تعجب کرد.

وزیر امور خارجه ایران نیز با شدت گرفتن روایات مختلف گفت: ماجرای شایعه دیدار با ایلان ماسک نشان داد سوگیری‌های شناختی چگونه قضاوت‌ها را منحرف می‌کنند. برخی چون دوست داشتند این دیدار رخ داده باشد، بدون شواهد آن را پذیرفته حتی تأیید و تحلیل کردند، برخی دیگر، بدون توجه به روند تصمیم‌گیری در حوزه سیاست خارجی در کشور و با تصور خطای دولت، شتاب‌زده اتهام زدند، برخی هم بعد از تکذیب وزارت امور خارجه هنوز تشکیک می‌کنند!

وزیر امور خارجه با اشاره به اینکه سیاست خارجی، جای پیش‌داوری نیست، گفت: واقع‌بینی یعنی قضاوت بر اساس شواهد. وقتی واقعه‌ای رخ نداده است، چه مورد علاقه ما باشد چه نباشد، چه رخ دادن آن صواب باشد چه خطا، به‌هرحال رخ نداده است و باید تکذیب شود. سیاست سکوت و ابهام نیز در موضوعی که ابتکار آن با طرف مقابل بوده، یک اشتباه مبتدیانه و بازی در زمین اوست.

رویکرد برخی رسانه‌‌‌ها در روایت‌سازی‌های جعلی مدتی است که شدت گرفته است تا جایی که در هفته‌های اخیر اخبار و گزارش‌های کذبی منتشر شده است. وب‌سایت خبری "بغداد الیوم" پیشتر به‌نقل از یک مقامی بدون ذکر نام مدعی شد که دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا پیامی را از طریق عمان به تهران ارسال کرده است، پس از این ادعا مجدداً سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست خبری هفتگی خود در پاسخ به سؤالی در ارتباط با مطالب منتشرشده مبنی بر اینکه ترامپ از طریق عمان پیامی را به ایران جهت مذاکره ارسال کرده است، گفت: «بنده اطلاعی در این زمینه ندارم.»

پیش از سفر وزیر خارجه عمان به تهران نیز چنین اخباری مبنی بر ارسال پیام از سوی عمان منتشر شد که این بار عراقچی، وزیر امور خارجه واکنش نشان داده در نشست خبری رسمی خود با همتای عمانی صحت چنین ادعایی را تکذیب کرد.

وزیر امور خارجه در پاسخ به این سؤال؛ "آیا وزیر خارجه عمان در جریان سفر به تهران حامل پیام کشور ثالثی مثلاً آمریکا برای ایران بوده است؟" گفت: دولت عمان همواره برای کمک به روابط ایران با برخی از کشورها آماده بوده است و در مواقع لازم، ارتباطات برقرار شده است. نقش عمان در مذاکرات هسته‌ای چه قبل از خروج آمریکا از برجام و چه بعد از آن مشخص است، ما از این جهت از دوستان خود در عمان تشکر و قدردانی می‌کنیم.

وی افزود: ما به تبادل پیام‌هایی که لازم باشد در زمان مقتضی با طرف آمریکایی از طریق سفارت سوئیس در تهران ادامه می‌دهیم و برادران ما در عمان نیز در شرایطی که نیاز باشد به این کار مبادرت می‌کنند و همان‌طور که اشاره کردم در حال حاضر چنین پیامی وجود ندارد.

اما انتشار اخباری جهت‌دار از سوی "بغداد الیوم" به اینجا ختم نمی‌شود و این وب‌سایت مجدداً نیز با انتشار خبری جعلی مبنی بر سفر رئیس جمهور عراق در روزی خاص سعی داشت این سفر مهم را تحت تأثیر قرار دهد که با واکنش سریع بقائی همراه گشت و وی تاریخ صحیح سفر نخست وزیر عراق را اعلام کرد.

در نمونه‌ای دیگر کانال‌های تلگرامی و وب‌سایت‌های غیررسمی در خبری اعلام کرده بودند که در آستانه دور سوم گفتگوهای ایران و اروپا، نخست وزیر ژاپن به ایران سفر می‌کند و تاریخ معینی را برای این سفر اعلام کرده بودند.

آن‌ها مدعی شده بودند که نخست وزیر ژاپن جهت دیدار با مسعود پزشکیان به ایران سفر خواهد کرد و ژاپن برای ایفای نقش میانجیگرانه میان ایران و آمریکا در این سفر تلاش می‌کند، اما بی‌اعتبار بودن این خبر نیز آشکار شد و چنین سفری رخ نداد!

این تحرکات رسانه‌ای در چند وقت گذشته نشان داده است که معتبرترین منبع در خصوص اخبار در حوزه سیاست خارجی وزیر امور خارجه و سخنگوی وزارت امور خارجه هستند و اظهارات رسمی با بررسی‌های دقیق و سنجش‌های چندمرحله‌ای برای روشن‌سازی حقایق انجام می‌شود.