سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و انگلیس چهارشنبه گذشته بیانیه مشترکی را درباره اجرای تعهدات ایران تحت برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) منتشر کردند.این کشورها در حالی در بیانیه خود از افزایش فعالیتهای هستهای ایران و نقض تعهدات کشورمان در چارچوب برجام انتقاد کردهاند، که اشارهای به نقش آمریکا در خروج از برجام و تبعیت سه کشور اروپایی از آن نکرده و تصویری ناقص و جهتدار از واقعیت ارائه کرده اند.از سوی دیگر هم این کشورها در حالی ایران را به عدم پایبندی به توافق برجام متهم کرده اند که خودشان هیچگاه به تعهدات خود عمل نکردهاند.
بیتوجهی اروپا به تعهدات خود در برجام پس از امضای برجام در سال ۲۰۱۵، کشورهای اروپایی متعهد شدند که ضمن کاهش تحریمها، از عادیسازی روابط اقتصادی با ایران حمایت کنند. اما زمانی که دولت دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۸ از توافق خارج شد و سیاست «فشار حداکثری» را در پیش گرفت، این کشورها نهتنها اقدامی برای حفظ توافق انجام ندادند، بلکه بهطور عملی در مسیر تحریمهای آمریکا علیه ایران همراهی کردند. با این وجود، اکنون همان کشورهایی که از اجرای تعهداتشان سر باز زدهاند، از ایران انتظار دارند که به برجام پایبند بماند!از سوی دیگر تروئیکای اروپا در بیانیه خود هیچ اشارهای به نقش آمریکا در نقض اولیه برجام و بدعهدیهایی که خودشان داشتند نشده است. سه کشور مذکور در حالی نسبت به «مخالفت ایران برای ارائه اطلاعات لازم پیرامون ذرات اورانیوم کشفشده در تأسیسات از پیش اعلامنشده» ابراز تأسف می کنند که موضوع فعالیتهای هستهای ایران همواره تحت نظارت آژانس بینالمللی انرژی اتمی بوده و بسیاری از اتهامهای مطرحشده، در بستر همکاریهای فنی و سیاسی قابل بررسی است. توافقات برجامی و عدم پایبندی غرب به آنها تهدیدات مجدد چهار کشور غربی امضاکننده برجام در حالی صورت میگیرد که پیش از نشست فصلی پیشین شورای حکام در ماه نوامبر، در پی سفر «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی به ایران و دیدار او با «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه و «مسعود پزشکیان» رئیسجمهور ایران، توافقاتی پیرامون محدودسازی غنیسازی اورانیوم تا خلوص ۶۰ درصد و بررسی تأیید چهار بازرس تازه آژانس صورت گرفت. اما پس از تصویب قطعنامهای ضدایرانی با حمایت همین کشورهای اروپایی، توافقات صورتگرفته اجرایی نشد.
در بخش دیگری از بیانیه، این کشورها ادعا کردهاند که ایران از همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی امتناع میکند، این ادعا در حالی است که ایران همواره با آژانس همکاری کرده و در مقابل، هیچ قدمی به نفع ایران برداشته نشده است. از سوی دیگر ایران در سالهای اخیر اجازه بازرسیهای گستردهای را به آژانس داده و حتی در چارچوب تعاملات فنی، پیشنهادهایی را برای شفافسازی بیشتر ارائه کرده است. در نهایت باید گفت که انتقادات کشورهای اروپایی از ایران در حالی که خود به تعهدات برجامیشان عمل نکردهاند، جای تردید دارد. در شرایطی که ایران بارها نسبت به بدعهدی غرب هشدار داده بود، اقدامات این کشور در راستای منافع ملی و در واکنش به نقض مکرر توافق از سوی طرفهای غربی قابل تحلیل است. بنابراین، اگر این کشورها خواهان بازگشت به مسیر دیپلماسی هستند، ابتدا باید به تعهدات خود عمل کنند تا زمینه برای احیای توافق فراهم شود. در غیر این صورت، ادامه این رویکرد یکجانبهگرایانه تنها به افزایش بیاعتمادی و تشدید تنشها منجر خواهد شد.