مصادره نوروز به کام نئوعثمانی!

نوروز جشنی باستانی است که خاستگاه فرهنگی آن از قلب ایرانی ریشه می‌گیرد که سالهای سال از هزاران سال پیش این سنت بهاری را جشن گرفته و آداب و سنن مختلفی برایش داشته است؛ سنتی که فرهنگ ها و اقوام مختلف هم آن را جشن گرفته و می گیرند، جشنی فراتر از سیاست که یک مدعی خارج از مرزهای فرهنگی این جشن امروز ادعای مصادره آن را داشته باشد."

پایگاه بصیرت / ملیحه زرین پور

نوروز جشنی باستانی است که خاستگاه فرهنگی آن از قلب ایرانی ریشه می‌گیرد که سال‌های سال از هزاران سال پیش این سنت بهاری را جشن گرفته و آداب و سنن مختلفی برایش داشته است. باید عنوان کرد که نوروز در ایران اولین روز از سال نو و مصادف با یکم فروردین است که تا ۱۳ ماه فروردین با فرهنگ‌های مختلف مناطق ایران جشن گرفته می‌شود. جشن سال نو ریشه در ایران باستان دارد و مراسمی است کهن با تاریخچه‌ی غنی که از دوران باستان این سرزمین کهن به یادگار مانده است. این جشن امروز در خارج از مرز‌های جغرافیایی ایران کهن، توسط فرهنگ‌ها و اقوام مختلف و در بیشتر کشور‌های همسایه به عنوان جشن نوشدن زمین جشن گرفته می‌شود.

جشنی برگرفته از هویت ایرانی

جشنی با رنگ و بویی ویژه که با هویتی ایرانی نمادی برای پیوند اقوام و مردمان ایران است. نوروز را شروع رستاخیر طبیعت، موعد رویش و تولد نباتات می‌دانیم و باورمان بر این است که همگام با طبیعت، ما هم باید روزگار نو و تازه‌ای را با روح و روان تازه و پوشیدن لباس نو آغاز کنیم. خاستگاه جغرافیایی این سنت و جشن هزاره از آسیای میانه و جایگاه اصلی آن از ایران باستان است که در یونسکو هم ثبت جهانی شده و مردم بیشتر کشور‌های همسایه ایران نیز سالیان درازی است این روز را همانند ایرانیان جشن میگیرند و حتی تعطیل رسمی هستند. حالا در اقدامی متعجبانه رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه نوروز ایرانی را به‌عنوان جشن «جهان تُرک» معرفی کرده است. نوروزی که هر جور که در خاستگاه فرهنگی آن کنکاش کنی باز هم به جشن‌های ایران باستان و فرهنگ‌های مختلف اقوام ایرانی در جشن آن می‌رسی! اما موضوع چیست و چرا ترکیه به دنبال مصادره جشنی باستانی از دل ایران کهن است؟ چه برنامه‌ای پشت این ماجراست که اردوغان در بحبوحه اعتراضات مردم ترکیه پس از بازداشت امام‌اوغلو شهردار استانبول، مدعی ثبت نوروز به عنوان جشن مشترک ترک‌ها می‌شود؟ در حالی که یا نمی‌داند واقعیت چیست یا می‌خواهد در میان آشوب‌ها، نفسی تازه کند. به گفته تحلیلگران این اولین بار نیست که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، سعی می‌کند نوروز را به‌عنوان بخشی از فرهنگ ترکی مصادره کند. از آنجا که نوروز بخش مهمی از هویت فرهنگی و جشن‌های کرد‌ها نیز محسوب می‌شود، اردوغان همواره کوشیده است تا نوروز را ترک‌سازی کند و از آن به‌عنوان سلاحی علیه کرد‌های ترکیه استفاده نماید. سیاستی که در روز‌های پر اعتراض مردم ترکیه علیه اقدامات این مسئول ترکی شاید بتواند اذهان عمومی را تا حدودی پرت کرده و زمان بیشتری برای سرکوب و خنثی سازی معترضان در اختیارش قرار دهد.

هدف از این مصادره چیست؟

به گفته برخی کارشناسان اقدامات اخیر ترکیه را می‌توان بازتابی از سیاست تهاجمی اردوغان در راستای نئوعثمانی‌گرایی دانست. به گفته برخی، عقب‌نشینی‌های ایران در منطقه، جسارت بیشتری به اردوغان بخشیده تا ایران را در تمام عرصه‌ها به حاشیه براند، و ابزار‌های فرهنگی بخشی از این سیاست هاست؛ و شاید این واقعیتی بی بدیل باشد که تا زمانی که اردوغان خود را بی‌رقابت و غیرقابل‌چالش در منطقه ببیند، به سیاست‌های خود بدون وقفه ادامه خواهد داد. اما خیلی‌ها با این دیدگاه مخالفند و علت اصلی این ادعای پوچ یعنی ترکی خواندن نوروز را تنها به دلیل تغییر فضا آن هم در پی آشوب و اعتراضات گسترده در ترکیه می‌دانند. بقائی، سخنگوی وزارت خارجۀ ایران نسبت به اظهارات رئیس‌جمهور ترکیه مبنی‌بر اینکه نوروز روز جشن ترک‌زبانان نیز هست و به همبستگی آنها کمک می‌کند، واکنش نشان داده و این جشن باستانی ایرانی را نشانۀ عمق و غنای پیام والای نوروز دانسته است و به شکل دیگری این ادعای مصادره را تحلیل کرده است. وی معتقد است: نوروز، ریشه‌ای کهن در تمدن ایرانی دارد و از دیرباز در فلات ایران جشن گرفته می‌شده. ما مفتخریم که نوروز ایرانی به یمن پیام والای انسانی و فرهنگی آن اکنون توسط بسیاری از ملت‌ها و اقوام اعم از ترک، عرب، کرد، بلوچ، ترکمن و ازبک بزرگ داشته می‌شود و باعث تقویت پیوند‌های انسانی، فرهنگی و اجتماعی بین اقوام و ملل در منطقه‌ای وسیع از شرق تا غرب آسیا و فراتر از آن شده است.

شاید راهی برای فرار اردوغان

اردوغان در منجلاب آشوب و سرکوب و از دست رفتن پایگاه‌های فرهنگی و مردمی اش گرفتار آمده و در همین چند روز اعتراضات سراسری در ترکیه با تحولات منفی و مشکلات بسیاری مواجه شده است که می‌توان به کاهش شدید ارزش پول این کشور اشاره کرد. کاهش ۱۶.۵درصدی بورس استانبول در یک روز و ثبت رکود جدید کاهش ارزش در ۱۷ سال گذشته و هزینه ۱۲ میلیارد دلاری بانک مرکزی ترکیه برای حفظ ارزش پول این کشور، بخشی از تبعات این اقدام بوده است.

دروغی به بزرگی هویت یک فرهنگ

رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه معترضان به دستگیری امام اوغلو و حامیان او را جماعتی نامتعادل و دروغگو نامید، اما خود در دروغی به بزرگی هویت یک ملت به دنبال مصادره مراسمی قومی و باستانی آن هم از ملتی است که برای بزرگداشت و برپایی جشن آن گذشته‌ای باستانی و کهن دارند. اردوغان در مراسم بزرگداشت نوروز در استانبول عنوان کرد که در تلاش است نوروز را به عنوان جشن مشترک تُرک‌ها اعلام کند در حالیکه هنوز نمی‌داند یا وانمود می‌کند که نمی‌داند پرونده نوروز با پیشنهاد و راهبری ایران، ۱۶ سال قبل یعنی در سال ۱۳۸۸ با عضویت ۷ کشور در ابوظبی امارات و در سال ۹۵ با الحاق ۵ کشور دیگر (در مجموع ۱۲ کشور) با تأیید کمیته میراث فرهنگی ناملموس در فهرست میراث جهانی ناملموس قرار گرفت. اردوغان میخواهد اذهان عمومی را از آشوب‌ها و دستگیری‌های گسترده در ترکیه پرت کند، اما نمی‌داند که ایران و ۱۲ کشور همسایه به صورت مشترک نوروز را ثبت جهانی کرده‌اند.

نوروز ایرانی است و ایرانی می‌ماند و پان ترکیسم و نئو عثمانی گری هم نمی‌تواند خاستگاه این سنت دیرینه را تغییر دهد حتی اگر به بهانه تغییر حواس‌ها و دستیابی به اهداف شوم استکباری باشد. در هیچ کجای تاریخ، نوروز متعلق به ترکیه یا کشور عثمانی نبوده و نخواهد بود بلکه اردوغان میخواهد برای اهداف شوم خود نمایشی به راه بیاندازد و بر آن پافشاری کند بلکه بتواند حواس‌ها را پرت و فشار خود را بر مخالفان وارد و آنها را از میدان به در کند.

منبع: سایت بصیرت