آن گونه که دو طرف مذاکرات هستهای اعلام کردهاند، مذاکرات دور اول و دوم که در مسقط و رم برگزار شد، سازنده و رو به جلو بوده است. با این حال، این نکته مهم را باید در نظر داشت که مراحل اول و دوم مذاکرات با وجود آنکه مثبت ارزیابی شده، تمرکز مباحث بر سر کلیات بوده است. کار هنگامی دشوارتر و پیچیدهتر خواهد شد که ابعاد فنی و کارشناسی ماجرا به موضوع مذاکرات تبدیل شود؛ اتفاقی که از امروز، شنبه در مسقط آغاز خواهد شد. مذاکرات کارشناسی بنا بود از روز چهارشنبه شروع و کار برای نشست مسئولان عالی آماده شود؛ اما به دلایلی که جای بحثش اینجا نیست، تصمیم گرفته شد نشستهای کارشناسی با مذاکرات غیرمستقیم«عراقچی» و «ویتکاف»، به صورت همزمان برگزار شد.
نشست امروز، شنبه از این حیث اهمیت ویژه دارد که تعیینکننده مسیر آینده است. عبور موفق از بحثهای کارشناسی، یعنی تداوم مسیر سازنده مذاکرات هستهای و البته با سرعت بیشتر. از آن سو توقف در این بخش و پیدایش تعارضات، شانس رسیدن به توافق را به صورت چشمگیری کاهش خواهد داد.
تیم مذاکره کننده جمهوری اسلامی ایران در نشستهای کارشناسی با چند مسئله اساسی روبهروست که به نوعی خطوط قرمز نظام جمهوری اسلامی ایران به شمار میآید. برای نمونه، تداوم غنیسازی در داخل کشور هرگز از طرف تیم مذاکرهکننده ایرانی قابل چشمپوشی نخواهد بود. بدیهی است به رسمیت نشناختن غنیسازی از سوی طرف آمریکایی به شکست زودهنگام مذاکرات معنا میشود؛ شکستی که ناشی از رفتار زیادهخواهانه آمریکاییهاست.
از آن سو پایدار بودن توافق یک اصل اساسی برای جمهوری اسلامی ایران به شمار میآید. بیاعتمادی سربازان عرصه دیپلماسی کشور به طرف آمریکایی برخاسته از یک تجربه و حقیقت تلخ است. این دولت آمریکا و از قضا همین رئیسجمهور کنونی آمریکا بود که در ۱۸ اردیبهشت سال 1397 از توافق هستهای که به تأیید شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز رسیده بود، خارج شد. پرسشی که در مذاکرات اخیر به درستی نماینده عالی نظام در مذاکرات غیرمستقیم از طرف آمریکایی پرسیده، همین است که چه ضمانتی وجود دارد که با فرض دست یافتن به توافق، آمریکاییها همان کاری را نکنند که پیشتر ترامپ با برجام کرد؟
به هر ترتیب، به نظر میرسد مذاکرات هستهای غیر مستقیم میان ایران و آمریکا به مرحله حساس و سرنوشتساز خود رسیده است. در شنبه سوم مذاکرات، این حقیقت روشن میشود که طرف آمریکایی آن گونه که تبلیغات میکند، آیا اراده سیاسی برای حل مسائل را دارد یا خیر؟