پزشکیان: هیچ‌گاه احساس غربت نسبت به جمهوری آذربایجان نداریم

مسعود پزشکیان پیش از سفر به جمهوری آذربایجان، در گفت‌ وگویی با شبکه تلویزیون دولتی جمهوری آذربایجان، آخرین وضعیت روابط فیمابین را تشریح کرد.

متن کامل این گفت‌وگوی تلویزیونی به شرح زیر است:

مجری: ابتدا می‌خواهم بابت حادثه دیروز تسلیت خود را ابراز کنم. خداوند رفتگان را بیامرزد و برای زخمی‌ها صحت و سلامت آرزومندیم.

رئیس جمهور: متشکرم.

مجری: جناب آقای رئیس جمهور، از اینکه علیرغم مشغله‌های فراوان وقت خود را در اختیار شبکه دولتی آذربایجان قرار دادید، سپاسگزاریم. سوالم را از سفر آتی جناب‌عالی به جمهوری آذربایجان آغاز می‌کنم. این سفر نخستین سفر رسمی شما به عنوان رئیس جمهور ایران به جمهوری آذربایجان است. این سفر از لحاظ منطقه‌ای و بین‌المللی نیز حائز اهمیت است. همچنین با توجه به روابط تاریخی و دینی چندین صدساله میان ایران و آذربایجان، مایلم نظرتان را درباره روند مناسبات بین دو کشور بفرمایید و اینکه در خصوص این سفر چه احساسی دارید و چه انتظاراتی از آن دارید؟

رئیس جمهور: بسم الله الرحمن الرحیم. ابتدا خوشحالم که شما را ملاقات می کنم و از این بابت که به آذربایجان سفر می‌کنیم، خوشحال‌ترم. چرا که هیچ‌گاه در آنجا احساس غربت نمی‌کنیم. ما اکنون همسایه‌ایم و از دیرباز در کنار یکدیگر بوده‌ایم. هرچند مرزی میان ما و شما ایجاد شده است، اما به نظر من این مرز اهمیت چندانی ندارد. زیرا همسایگان همیشه دیوارهایی برای جدایی دارند، اما همچنان در کنار یکدیگر هستند. همسایگان می‌توانند با یکدیگر تعامل کنند، در غم و شادی شریک باشند. و ما این احساس را با برادران و خواهران عزیز خود در آذربایجان داریم.

با اعتقاد به اینکه کشورها باید اولویت اول خود را در روابط با همسایگان قرار دهند، هیچ‌گاه احساس غربت نسبت به آذربایجان نداریم. ان‌شاءالله در گفتگوهایی که با برادرم، الهام علی‌اف، خواهم داشت و با نشست هایی که برگزار خواهد شد، تلاش خواهم کرد که همانند گذشته برادران و دوستان خوب و مهربانی برای یکدیگر باشیم.

مجری: شما اشاره فرمودید که در سفرتان به آذربایجان با رئیس جمهور آذربایجان ملاقات و گفتگو خواهید داشت. چه موضوعاتی بین شما و رئیس جمهور آذربایجان مطرح خواهد شد؟ به ویژه اینکه مردم دو کشور کنجکاو هستند بدانند موضوعات راهبردی بین دو رئیس جمهور چه خواهد بود؟

رئیس جمهور: دو برادر و دو همسایه چه کار می‌کنند؟ با توجه به توان و مهارت‌هایی که در اختیار داریم از نظر علمی، اقتصادی، صنعتی، فرهنگی، بهداشتی ، درمانی و تجاری، می‌توانیم با یکدیگر ارتباط برقرار کنیم. مسئله اصلی این است که به عنوان همسایه‌، می‌توانیم در بسیاری از زمینه‌ها به یکدیگر کمک کنیم. می‌توانیم دست در دست هم برای رشد، سربلندی، عزت و سلامت مردم‌مان تلاش کنیم و باعث ایجاد زندگی آرام و ارتباطات سالم در منطقه شویم.

در این جلسات می‌توانیم با یکدیگر بنشینیم و ارتباطات دانشگاهی، تجاری، علمی، فرهنگی، هنری و اقتصادی برقرار کنیم. ما با هم قوم و خویش هستیم و باید راه را برای دیدار و رفت‌وآمدهای بیشتر بین مردم دو کشور هموار کنیم. در نتیجه، می‌توانیم به یکدیگر کمک کنیم و زندگی خوب و آرامی برای همدیگر فراهم آوریم.

مجری: روابط دو کشور در حال توسعه است. برای تقویت اعتماد بین دو کشور، چه اقداماتی را مدنظر دارید؟ به عنوان مثال، ارتقای روابط پارلمانی، روابط فرهنگی یا توسعه همکاری‌های آموزشی و پژوهشی. کدام یک از این‌ها در اولویت است و در این راستا چه اقداماتی قصد دارید انجام دهید؟ به طور کلی برای تقویت روابط دیپلماتیک بین دو کشور چه تدابیری اندیشیده‌اید؟

رئیس جمهور: ما برای هر گونه همکاری و انتقال تجربه به آذربایجان و بالعکس آماده‌ایم. از نظر من هیچ محدودیتی برای فعالیت‌های مشترک وجود ندارد. به طور طبیعی، ارتباط میان مجالس یک گام مهم است. تعامل میان دانشگاه‌ها و اساتید گام بعدی است. در حوزه بهداشت، درمان، دارو و تجهیزات نیز می‌توانیم به یکدیگر کمک کنیم.

در حوزه صنعت، تجارت و سرمایه‌گذاری‌های مشترک نیز می‌توان زمینه‌های همکاری را فراهم آورد. در همه زمینه‌هایی که می‌توانیم به هم کمک کنیم، از نظر فرهنگی، ورزشی، هنری و... ارتباطات سالم و خوبی می‌تواند شکل گیرد.

مجری: آقای رئیس جمهور، در حال حاضر فرآیند صلح بین ارمنستان و آذربایجان به کندی پیش می‌رود. برای کمک به این فرآیند، موضع ایران چیست؟ ایران کدام حمایت‌ها را به صورت رسمی می‌تواند انجام دهد و رویکرد شما برای استقرار ثبات در منطقه و همکاری‌های لازم در این زمینه چیست؟

رئیس جمهور: قدم اول برای هر کاری این است که هر طرفی به حدود خود قانع شود و طمع در سرزمین یا خاک دیگری نداشته باشد. اختلاف زمانی آغاز می‌شود که یک طرف بخواهد سرزمین‌ها یا محدوده‌های دیگران را در اختیار خود بگیرد. در نتیجه، آن چیزی که ما همیشه طرفدار آن بوده‌ایم و معتقدیم باید به سمت آن حرکت کنیم، احترام به حق و حقوق و تمامیت ارضی کشورهاست. باید به این اصل احترام بگذاریم.

همه کشورها، حتی خود ما این قاعده را در چارچوب قوانین بین‌المللی پذیرفته‌ایم و امیدواریم که با پذیرش چارچوب‌های بین‌المللی، اختلافات و نگرانی‌هایی که بین آذربایجان و ارمنستان وجود دارد، حل و فصل شود.

مشکل زمانی آغاز می‌شود که ما نمی‌خواهیم به حق و حقوق خود قانع شویم. زمانی که این اتفاق بیفتد، اختلاف به وجود می‌آید. ما همیشه از حقوق آذربایجان دفاع کرده‌ایم و طبیعتاً در همان چارچوب، از حقوق ارمنستان هم دفاع می‌کنیم. این همان چیزی است که تلاش خواهیم کرد تا هر دو طرف با صلح، برادری و بر اساس چارچوب‌های همسایگی با یکدیگر بنشینند، زندگی کنند و به همدیگر کمک کنند.

مجری: جناب رئیس جمهور، کریدور زنگزور برای ایران جنبه‌های متفاوتی دارد. برای آذربایجان نیز بسیار حائز اهمیت است، حداقل از این جهت که بین دو بخش آذربایجان ارتباط زمینی ایجاد می‌کند. با در نظر گرفتن موارد فوق، چه راهکاری برای حل این مشکل پیشنهاد می‌کنید؟ نگاه جمهوری اسلامی به این کریدور چیست؟

رئیس جمهور: ببینید، حرف اولی که گفتم این است که باید به تمامیت ارضی یکدیگر احترام بگذاریم و چشم‌داشتی به سرزمین هم نداشته باشیم. این اولین و اصلی‌ترین قانون است.

مسائل مرزی و سرزمینی بین آذربایجان و ارمنستان زمانی می‌تواند رفع شود که روابط سیاسی و تجاری بین این دو کشور با در نظر گرفتن حقوق هر دو طرف حل و فصل شود.

آن چیزی که ما اکنون برای کمک به حل مشکل در حال انجام آن هستیم این است که داریم مسیر ایران را برای برادران و خواهران عزیزمان از آذربایجان آماده می‌کنیم تا از طریق ایران وارد قسمت نخجوان شوند. فعالیت‌های راه‌سازی و مسیرهای ریلی در آنجا به سرعت در حال انجام است. ما توافق کرده‌ایم و ان‌شاءالله مشکلی در برقراری ارتباط بین آذربایجان و نخجوان به وجود نخواهد آمد. ما ایران را سرزمین دوم آذری‌ها می‌دانیم. هر وقت قدمشان به خاک ما برسد، برای ما مبارک خواهد بود.

مجری: اجازه دهید درباره بهره‌برداری از خط آهن آستارا-آستارا صحبت کنم. ایران از کریدور شمال-جنوب چه انتظاراتی دارد؟ چه طرح‌هایی بین دو کشور در زمینه توسعه حمل‌ونقل زمینی و ریلی می‌تواند وجود داشته باشد؟ این طرح‌ها در چه مرحله عملیاتی است؟

رئیس جمهور: مسیرها، شاهراه‌های حیات اجتماعی‌اند. راه‌ها همانند قلب و عروق انسان هستند که در حقیقت دلیل بر زنده بودن انسان است. راه‌ها چه قطار باشد، چه اتوبان، چه هر مسیری که وجود دارد، همه این‌ها مسیر رشد و تعالی است.

ما در این رابطه نگاه ویژه‌ای برای اتصال آستارا به آستارا و همچنین آستارا به رشت داریم و اجرای مسیر ریلی آنجا را هم در دستور کار داریم.

این مسیرها می‌تواند ارتباطات تجاری، فرهنگی و اقتصادی بین ما و آذربایجان را تقویت کند. نکته دوم این است که آذربایجان می‌تواند مسیر ترانزیتی برای روسیه باشد تا از آن طریق به ایران بیاید و سپس از ایران به خلیج فارس راه یابد. همچنین ایران می‌تواند مسیری ترانزیتی برای صدور کالاها و محصولات آذربایجان به تمام دنیا باشد.

در نتیجه، ما از طرف ایران به سرعت در حال ساخت این مسیرها هستیم تا آن‌ها درست شوند و سپس با برادر عزیزمان، رئیس جمهور محترم آذربایجان، روی این مسأله توافق خواهیم کرد تا مسیر شمال-جنوب و مسیر داخلی را به سرعت نهایی و رفت‌وآمدهایمان را تسهیل کنیم.

مجری: بین ایران و آذربایجان در عرصه انرژی، توافق های جدیدی در حال شکل‌گیری است، به عنوان مثال، به انرژی سبز اشاره شده است! ایران در چشم‌انداز نزدیک خود چه طرح‌هایی در این زمینه مد نظر دارد؟

رئیس جمهور: در رابطه با انرژی‌های پاک، ما یک مسیر خدادادی در رودخانه ارس داریم. در اینجا سدهایی ساخته شده و سدهایی نیز در دست اجرا هستند. از این سدها می‌توانیم انرژی پاک به دست آوریم. ما خیلی راحت می‌توانیم در آنجا با یکدیگر تعاملات سازنده‌ای داشته باشیم.

طبیعتاً در رابطه با انرژی‌های خورشیدی، بادی و مسائل دیگر نیز می‌توانیم با هم تعاملاتی داشته باشیم و این با همکاری‌های صنعتی و دانشگاهی که مورد توافق دو کشور قرار می‌گیرد امکان‌پذیر است.

مجری: ایران و آذربایجان در مجامع بین‌المللی از مواضع یکدیگر حمایت می‌کنند. بسترهایی چون سازمان همکاری اسلامی و سازمان ملل متحد نمونه‌هایی از این تعاملات هستند. ایران در سطح بین‌المللی چه انتظاراتی از آذربایجان دارد؟ مواضع رسمی ایران در خصوص همکاری‌ها در چارچوب سازمان‌های بریکس و شانگهای چیست؟ در این چارچوب، تهران چه کمک‌هایی به باکو می تواند داشته باشد؟

رئیس جمهور: اگر ارتباطات خود را تقویت کنیم، بریکس، شانگهای یا اوراسیا و معاهدات بین‌المللی گام بعدی همکاری‌ها است. این سازمان‌ها تازه از آن جهت ایجاد شده‌اند که با کمک آنها مناسبات اقتصادی و علمی خود را تقویت و تجربیات‌مان را به یکدیگر منتقل کنیم و به روابط مالی و سیاسی خود در این نهادها سامان دهیم؛ اگر روابط دو جانبه را تقویت کنیم، گام بعدی گسترش همکاری‌ها در چنین سازمان‌هایی خواهد بود تا با هم‌افزایی کشورهای منطقه ارتباطات و همکاری های منطقه‌ای را سامان دهیم.

طبیعتاً این‌گونه می‌توانیم قدرت اقتصادی خود را افزایش داده و تجربیات و تکنولوژی‌های منطقه‌ای را نیز در اختیار داشته باشیم. ورود ما به این سازمان‌ها و معاهدات می‌تواند دید ما را عمیق‌تر کند و انتقال تجربیات، علم و تکنولوژی را تسهیل نماید.

مجری: آقای رئیس جمهور، یکی از پروژه‌های مهم راه‌های زمینی که شما اشاره کردید، ایجاد ارتباط زمینی بین نخجوان و بخش اصلی آذربایجان از طریق ایران است. به نظر جناب‌عالی، ایجاد راه زمینی مذکور و مشارکت ایران در این پروژه تا چه حد بر طرح‌های ترانزیتی در منطقه تأثیرگذار خواهد بود؟ ارزیابی ایران از پتانسیل‌های حمل‌ونقل در مسیر مذکور و امنیت مسیر چیست؟

رئیس جمهور: امنیت به‌طور طبیعی به عهده ماست و به حول و قوه الهی، اکنون در کشور ما امنیت برقرار است. اما در رابطه با راه، اکنون پیمانکاران ما به سرعت در حال کار بر روی این مسیر هستند و تلاش ما این است که هرچه سریع‌تر این مسیر را هم سالم‌تر، هم وسیع‌تر و هم امن‌تر برای حمل‌ونقل آماده کنیم.

وزیر راه و شهرسازی ما اخیراً از آنجا بازدید و روند پیشرفت کار ارزیابی کرده‌ است. امیدوارم که این مسیر تمام مشکلات ارتباطی بین آذربایجان و نخجوان را حل کند. در ضمن این مسیر می‌تواند ارتباط جمهوری آذربایجان با تبریز، اردبیل، ارومیه و سایر مناطق ایران را به شکل امن و مطمئن فراهم کند.

مجری: در جمهوری آذربایجان علاقه زیادی به شما دارند و پیگیر صحبت‌های شما هستند. شما همچنین اشعار محمدحسین شهریار را در سخنرانی‌های خود می خوانید. در این مصاحبه، آیا شعری از شهریار دارید که بتوانید برای ما بخوانید؟

رئیس جمهور: من به شکل ویژه اشعار شهریار را دوست دارم، به خصوص در ارتباط با شعر «حیدربابا»، چرا که تصویری از یک نوع زندگی است که من خود نیز آن گونه زندگی کرده‌ام. این شعر را بسیاری اوقات برای خودم زمزمه می‌کنم. یکی از اشعار او که می‌گوید «حیدربابا ...» را می‌توانم برای شما بخوانم.

حیدربابا ، کندین گوْنی باتاندا/ ‫اوشاقلارون شامین ئییوب ، یاتاندا/ ‫‫آی بولوتدان چیخوب ، قاش-گؤز آتاندا/ ‫‫بیزدن ده بیر سن اوْنلارا قصّه ده/ ‫‫قصّه میزده چوخلی غم و غصّه ده/ ‫قاری ننه گئجه ناغیل دییَنده/ ‫کوْلک قالخیب ، قاپ-باجانی دؤیَنده/ ‫قورد گئچینین شنگوْلوْسون یینده/ ‫من قاییدیب ، بیرده اوشاق اوْلئیدیم/ ‫بیر گوْل آچیب ، اوْندان سوْرا سوْلئیدیم/ ‫عمّه جانین بال بلله سین ییه ردیم/ ‫سوْننان دوروب ، اوْس دوْنومی گییه ردیم/ ‫باخچالاردا تیرینگَنی دییه ردیم/ ‫آی اؤزومی اوْ ازدیرن گوْنلریم !/ ‫آغاج مینیپ ، آت گزدیرن گوْنلریم !

مجری: جناب رئیس جمهور، طی سال‌های اخیر شاهد حوادث ناخوشایندی بین دو کشور همسایه بوده‌ایم. این حوادث مربوط به گذشته است، اما از این به بعد چه اقداماتی می‌توان انجام داد تا روابط دو کشور بیشتر تقویت شود؟

رئیس جمهور: در تمام کشورهای دنیا، گاهی چارچوب‌ها شکسته می‌شود و افرادی سخنانی می گویند که نباید گفته شود. همین حالا در کشور ما هم ممکن است برخی افراد ما را نیز نپذیرند. ما سیاستمداران و مسئولین سیاسی کشورهای مختلف و فرهنگیان و عقلا باید مراقب باشیم که رفتارهای نسنجیده و غیراصولی برخی افراد، اختلافی بین بزرگان ایجاد نکند.

وقتی که ما بچه بودیم، بچه‌ها با هم دعوا و سپس با هم آشتی می‌کردند، اما بعضی اوقات بزرگان را وارد دعوا می‌کردند و سپس با هم قهر می‌کردند. ما نباید اجازه دهیم که دعواهای کودکانه و رفتارهای نسجنیده یک عده که می‌خواهند ارتباط ما را خراب کنند، موجب اختلاف بین بزرگترها شود.

ما با تمام وجودمان به برادران و خواهران‌مان در جمهوری آذربایجان عشق می‌ورزیم، آنها را دوست داریم و از خودمان می‌دانیم. آرزوی سربلندی، توفیق و عزت برای تمامی عزیزان‌مان داریم.

مجری: ما بسیار مشتاق بودیم که بیشتر با شما صحبت کنیم، اما می‌دانیم که مشغله‌های زیادی دارید. به همین دلیل از وقتی که برای ما اختصاص دادید بسیار سپاسگزاریم.