چراغ سبز آذربایجان و ارمنستان برای تجارت نفت؛ آغاز مذاکرات محرمانه شرکت‌های ارمنی

«مهر گریگوریان»، معاون نخست‌وزیر ارمنستان، تأیید کرد که اخیراً در شهر «قَبَله» با «شاهین مصطفی‌یف»، معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان، در خصوص صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی از آذربایجان به ارمنستان گفتگو کرده است.

گریگوریان در پاسخ به سؤال خبرنگاران مبنی بر اینکه آیا ایروان و باکو بر سر واردات سوخت به توافق رسیده‌اند، گفت: «بله، بحث‌هایی صورت گرفته و فرصت‌های همکاری وجود دارد.»

وی در پاسخ به سؤالاتی درباره حجم واردات، نام شرکت‌های خریدار، قیمت احتمالی و قدرت رقابت نفت آذربایجان با سوخت روسیه، از ارائه جزئیات خودداری کرد و گفت: «روند آتی مربوط به سوخت در حوزه همکاری صادرکنندگان و واردکنندگان خصوصی است و شرایط معاملات احتمالی بر اساس بازار خواهد بود.»

افشای مذاکرات توسط باکو؛ آغاز عصر تجارت دوجانبه؟

جامعه ارمنستان ابتدا از طریق طرف آذربایجانی از مذاکرات نفتی باخبر شد. هفته گذشته، «حکمت حاجی‌یف»، دستیار رئیس‌جمهور آذربایجان در امور سیاست خارجی، در یک مجمع بین‌المللی اعلام کرد که به موازات فرآیند تعیین مرزها، معاونان نخست‌وزیر درباره حوزه‌های خاص تجارت متقابل گفتگو کرده‌اند و یکی از این حوزه‌ها صادرات نفت و فرآورده‌های نفتی به ارمنستان است.

گریگوریان درباره سایر کالاهای مورد مذاکره پاسخ مشخصی نداد و تنها گفت: «مذاکرات در مورد سایر کالاها همچنان ادامه دارد.»

پاپویان: شرکت‌های ارمنی پای میز مذاکره با آذربایجان

«گئورگ پاپویان»، وزیر اقتصاد ارمنستان، فاش کرد که شرکت‌های مشخصی در ارمنستان که به واردات سوخت آذربایجان علاقه‌مند هستند، مذاکرات خود را با طرف آذربایجانی آغاز کرده‌اند. با این حال، وی به دلیل «اسرار تجاری» از ذکر نام این شرکت‌ها خودداری کرد.

پاپویان درباره رقابت‌پذیری سوخت آذربایجان در بازاری که تحت سلطه روسیه است، گفت: «اگر رقابتی باشد، وارد بازار می‌شود؛ اگر نه، که هیچ. کار دولت دخالت در رقابت نیست، بلکه ایجاد حداکثر فرصت‌هاست. بقیه موارد را بخش خصوصی باید مذاکره کند.»

وی افزود که اگر واردات سوخت آذربایجان محقق شود، اعلام خواهد شد.

سکوت معنادار غول‌های نفتی ارمنستان

بازار سوخت ارمنستان در اختیار چند شرکت بزرگ است که تاکنون واکنشی نشان نداده‌اند:

CPS Energy Group: متعلق به «آشوت سالازاریان»، هفتمین مودی بزرگ مالیاتی ارمنستان با پرداخت 19 میلیارد درام مالیات در 9 ماهه اول 2025. این شرکت در پاسخ به سؤال خبرنگاران اعلام کرد که «در صورت صلاحدید» پاسخ خواهد داد.

Flash: متعلق به «بارسق بگلاریان»، بیست و دومین مودی بزرگ با 11 میلیارد درام مالیات. «ساناسار بگلاریان»، مدیرعامل شرکت، از پاسخگویی خودداری کرد.

Max Oil: متعلق به «ادگار پامبوکیان» (پسر نماینده سابق حزب جمهوری‌خواه)، بیست و چهارمین مودی بزرگ با 10 میلیارد درام مالیات.

Mega Trade: بخشی از هلدینگ «Sil Capital» متعلق به خانواده «خاچاطور سوکیاسیان» (نماینده حزب حاکم)، سی و چهارمین مودی بزرگ با 7.3 میلیارد درام مالیات. این شرکت 50 درصد سهام «Gulf Armenia» را نیز در اختیار دارد.

طبق آمار رسمی، ارمنستان در سال گذشته 490 هزار تن سوخت وارد کرده که 62 درصد آن (300 هزار تن) از روسیه بوده است. هنوز مشخص نیست کدام‌یک از این بازیگران بزرگ برای شکستن این انحصار و تجارت با آذربایجان پیش‌قدم شده‌اند.

چالش‌های فنی و اقتصادی: استاندارد اوراسیا و رقیب روسی

«سورن پارسیان»، اقتصاددان ارمنی، می‌گوید ارمنستان سالانه حدود 300 هزار تن بنزین و گازوئیل مصرف می‌کند که نزدیک به 90 درصد آن از روسیه وارد می‌شود. سوخت روسیه که از طریق راه‌آهن گرجستان می‌آید، چون از قلمرو اتحادیه اقتصادی اوراسیا وارد می‌شود، نیاز به آزمایش آزمایشگاهی ندارد. اما سوخت آذربایجان طبق مقررات این اتحادیه، باید ابتدا آزمایش شود.

پارسیان تصریح کرد: «سوخت آذربایجان تنها پس از بررسی باید وارد ارمنستان شود. باید آزمایش کنیم تا مشخص شود آیا استانداردهای اوراسیا را برآورده می‌کند یا خیر. اگر وارد کشور شود و ترخیص گردد، کالای اوراسیا محسوب شده و می‌تواند مجدداً به روسیه صادر شود.»

نکته مهم دیگر قیمت است. سوخت روسیه به دلیل توافقات بین‌دولتی و معافیت از عوارض صادراتی، با قیمتی ارزان‌تر از بازار جهانی به دست ارمنستان می‌رسد.

آیا سوخت آذربایجان گران‌تر نخواهد بود؟ پارسیان پاسخ می‌دهد: «دو ماه پیش تصمیمی اتخاذ شد که واردات بنزین و گازوئیل از کشورهای ثالث (از جمله آذربایجان) از عوارض گمرکی معاف شود.»