زن از دیدگاه پیامبر اعظم (ص) و مقایسه تطبیقى حضرت زهرا (س) با آن ویژگى‌ها

الف- ویژگیهاى زنان خوب
1- محبوب بودن
1-1- حبب الى من دیناکم النساء و الطیب و جعلت قره عینى فى الصلاه (نهج الفصاحه، ح 1343)
من از دنیاى شما دو چیز را دوست دارم زن و بوى خوش و روشنى چشم من در نماز است.
2-1- ساووا بین اولادکم فى العطیه فلو کنت مفضلا احدا لفضلت النساء (نهج الفصاحه، 1728)
در کار بخشش میان فرزندان خویش مساوات را رعایت کنید. من اگر کسى را برترى دهم زنان را برترى مى‌دهم.
زن خوب از بهترین نعمتهاى دنیا است و اسلام براى زن ارزش فوق‌العاده‌اى قائل است. براى همین به پدرها سفارش شده هدیه‌اى که به منزل مى‌آورند اول به دختر بدهند.
حضرت زهرا(ع) محبوبه پدر و همسرش بود، این دختر عزیز گستره وسیعى از قلب مقدس پدر را از آن خود ساخته بود. پیامبر گرامی(ص) هرگاه قصد سفر داشت با آخرین کسى که وداع مى‌فرمود دخت سرفرازش فاطمه(س) بود وهنگام بازگشت از سفر نیز نخست به خانه فاطمه(ع) وارد مى‌شد.
2- عفت داشتن
1-2- العفاف زینه النساء (نهج الفصاحه، ح 2008)
عفت زینت زنان است.
2-2- خیر نساءکم العفیفه الغلمه، عفیفه فى فرجها غلمه على زوجها.(نهج الفصاحه، ح 1534)
بهترین زنان شما زن عفیف راغب است که در ناموس خود عفت و به شوهر خود رغبت داشته باشد.
عفت به معنى پاکدامنى و پرهیزگارى است. عفیف بودن زن از بارزترین ویژگى‌هاى مثبت زنان است، زیرا عفت زن موجب قوام خانواده و جامعه مى‌شود و باعث عدم بروز نابسامانى‌ها و ناهنجارى‌ها در اجتماع مى‌گردد. حضرت زهرا(س) چنان عفیف بودند که حاضر نبودند حتى شخص نابینایى بوى ایشان را هم استشمام کند و لذا وقتى پیامبر(ص) همراه مرد نابینایى به منزل ایشان وارد شد حضرت زهرا(س) پوشش کامل داشتند و یا در جواب سئوال پیامبر(ص) که بهترین و شایسته‌ترین چیز براى زنان چیست؟ حضرت زهرا(س) پاسخ فرمودند: بهترین چیز براى زن این است که مردان بیگانه را نبیند و آنان نیز او را نبینند (مظفری، ص 123)، البته به نظر مى‌رسد منظور منع اختلاط شیطانى زن و مرد است و زن در اجتماع باید کرامت و شخصیت خود را حفظ کرده و از برخوردهاى غیر ضرورى با نامحرمان جدا اجتناب نماید.
3- شرم داشتن
... الحیاء حسن ولکن فى النساء احسن. (نهج الفصاحه، ح 2006)
شرم نیک است ولى براى زنان نیکوتر است.
شرم به معنى حیا و آزرم است و وجود این خصلت در زنان باعث حفظ حرمت‌ها مى‌شود و عدم پرده‌دریها و بى‌احترامى‌ها را هم سبب مى‌گردد.
این ویژگى نیز به مانند تمام ویژگى‌هاى مثبت به طور کامل در حضرت زهرا(س) بروز وظهور داشت، به طور مثال وقتى پیامبر(ص) موضوع خواستگارى حضرت علی(ع) را با ایشان در میان گذاشتند حضرت زهرا(س) با حیا و شرمى که داشت با وجود رضایت جوابى ندادند وسکوت کردند و پیامبر(ص) فرمودند: سکوتها اقرارها (قزوینی، 197) سکوت به معنى رضایت است.
4- توانگری
تزوجوا النساء فانهن یاتین بالمال. (نهج الفصاحه، ح 1143)
زن بگیرید که زنان توانگرى مى‌آورند.
ازدواج و گرفتن زن، خود باعث فزونى رزق مى‌شود و خداوند، خود رساندن رزق را ضمانت فرموده، آنجا که مى‌فرماید: “وانکحوا الایامى منکم و الصالحین من عبادکم وامائکم این یکونوا فقراء یغنهم الله من فضله و الله واسع علیم” (سوره نور، آیه 32) والبته باید مردان بى‌زن و زنان بى‌شوهر و کنیزان و بندگان خود را به نکاح یکدیگر درآورید، اگر فقیرند خدا به لطف خود آنان را بى‌نیاز خواهد فرمود که خداوند وسعت دهنده و داناست.
5- مهر سبک
1-5- ان من یمن المراه تیسیر خطبتها و تیسیر صداقها. (نهج الفصاحه، ح 929)
نشان میمنت زن این است که خواستگاریش آسان و مهرش سبک باشد.
2-5- اعظم النساء احسنهن وجوها و ارخصهن مهورا. (نهج الفصاحه، ح 359)
بهترین زن آن است که رویش خوبتر و مهرش کمتر است.
3-5- خیرهن اسیرهن صداقا. (نهج الفصاحه، ح 1536)
بهترین زنان آن است که مهرش آسانتر باشد.
داشتن مهر سبک از مشخصه‌هاى زن خوب و مبارک است و فرهنگ شدن این امر باعث افزایش ازدواج و سهل شدن آن مى‌گردد و در نتیجه افزایش آمار ازدواج جوانان، آمار انحرافات اخلاقى و بزه‌کاریها هم به شدت کاهش پیدا مى‌کند و جامعه در جهت آرامش و ثبات پیش مى‌رود.
حضرت زهرا(س) در این خصوص هم الگو و بهترین نمونه بودند و صداق ایشان مبلغ 500 درهم بود که آن هم از فروش سپر امیرمومنان(ع) تامین شد واین مهریه برترین و والاترین بانوى جهان هستی، سالار زنان گیتى ودخت فرزانه سالار پیام آوران خدا محسوب شد و ایشان از هرگونه بهاد ادن به ارزشهاى مادى چشم پوشید تا این درس آموزنده را به انسانهاى آزاده و وارسته بیاموزد که چگونه باید در زندگى به ارزش‌هاى معنوى وانسانى بها دهند و این تفکر که مهریه سنگین براى زن اعتبار و شخصیت مى‌آورد باید با تاسى به حضرت زهرا(س) منسوخ گردد.
6- پارسایی
1-6- اربع من سعاده المرء آن تکون زوجته صالحه و ... (نهج الفصاحه، ح 257)
چهار چیز نشان خوشبختى مرد است (از آن جمله) زنش پارسا باشد.
2-6- الدنیا متاع و خیر متاعها المرءه الصالحه. (نهج الفصاحه، ح 1601)
دنیا متاعى است و بهترین متاع آن زن پارساست.
3-6- من رزقه الله امراه صالحه فقد اعانه على شطر دینه فلیتق الله فى الشطر الباقی. (نهج الفصاحه، ح 3016)
هرکه را خدا زنى پارسا داده وى را بر نصف دین خویش یارى کرده و باید درباره نصف دیگر آن از خدا بترسد.
4-6- قلب شاکر و لسان ذاکر و زوجه صالحه تعینک على امر دنیاک و دینک خیر ما اکتنز الناس. (نهج الفصاحه، ح 2094)
دلى شکرگزار و زبانى ذکر گوى و زنى پارسا که ترا در کار دنیا و دینت اعانت کند بهترین چیزى است که مردم ذخیره کنند.
5-6 ثلاثه من السعاده... فمن السعاده: المراه الصالحه تراها فتعجبک و تغیب عنها فتامنها على نفسها... (نهج الفصاحه، ح 1242)
سه چیز مایه خوشبختى است... از سعادت: زن پارسایى است که دیدارش ترا مسرور سازد و وقتى از او غایب شوى وى را بر عفت خویش و مال خود امین دانی.
6-6- الا اخبرک بخیر ما یکنز المرء؟... المراه الصالحه اذا نظر الیها سرته و اذا امرها اطاعته و اذا غاب عنها حفظته. (نهج الفصاحه، ح 456)
مى‌خواهى ترا از بهترین گنجینه مرد خبر دهم؟ ... زن پارسا که وقتى به او نگرد مسرور شود و همین که به او فرمان دهند اطاعت کند و هنگام غیبت، امانت او را محفوظ نگه دارد.
پارسایى به معناى زهد وتقوى ورزیدن و دورى گزیدن از گناه و رو آوردن به طاعت عبادت خداوند است. همان طور که در فرمایشات حضرت رسول(ص) هم آمده این خصلت یکى از بهترین ویژگى‌ زنان است و وجود زن پارسا نعمتى از نعم الهى است.
حضرت زهرا(س) دراین میدان هم پیشتاز بودند و در زهد وپارسایى در بین زنان همتایى نداشتند.
انفاق حضرت زهرا(س) در شب عروسى و یا بخشیدن گردنبند مورد علاقه به سائل و یا سیر کردن اسیر و یتیم و فقیر با وجود گرسنگى خود وخانواده‌اش که سوره هل اتى در شان ایشان و اهل بیتش(ع) نازل شد نمونه‌هاى بارزى از پارسایى ایشان است و سراسر زندگى پرافتخار او، از آغاز تا واپسین لحظات، عبادت خدا بود.
7- مطیع بودن
1-7- خیر النساء التى تسره اذا نظر و تطیعه اذا امرو لا تخالفه فى نفسها و لا مالها بما یکره.( نهج الفصاحه، ح 1504)
بهترین زنان آن است که وقتى مرد به او نگرد مسرور شود و وقتى به او فرمان دهد اطاعت کند و با تن و مال خود بر خلاف رضاى شوهر کارى نکند.
2-7- حق الزوج على المراه ان لا تهجر فراشه و ان تبر قسمه و ان تطیع امره و آن لا تخرج الا باذنه و ان لا تدخل الیه من یکره. (نهج الفصاحه، ح 1389)
حق شوهر بر زن آن است که از بستر وى دورى نگیرد و قسم او را انجام دهد و فرمانش را اطاعت کند و بى‌اجازه او بیرون نرود و کسى را که دوست ندارد به خانه او نیاورد.
اطاعت از شوهر و فرمانبردارى از او از جمله ویژگى‌هاى نیکو براى زنان است چرا که خداوند اطاعت از شوهر را در بسیارى از موارد بر زن فرض نموده و لذا در این جهت هم حضرت زهرا(س) نمونه کامل و اتم بود تا جایى که حضرت امیر(ع) مى‌فرمودند که (فاطمه(س)) در هیچ کارى مرا نافرمانى نکرد. از آن جمله در واقعه بیمارى ایشان و درخواست عیادت اغیار از ایشان که حضرت زهرا(س) ابتدا رد کردند ولى وقتى آنها امیرمومنان(ع) رفتند ایشان را واسطه قرار دادند واز ایشان قول گرفتند، وقتى این مسئله را علی(ع) به فاطمه(س) گفتند حضرت زهرا(س) در راستاى اطاعت از همسر فرمودند: خانه خانه توست و من همسر تو هر آنچه مى‌خواهى انجام بده، ولى وقت ملاقات، روى از آنان برگرداندند(البته به این دلیل که آنها مى‌خواستند از این ملاقات بهره‌بردارى سیاسى کرده و اوضاع را به نفع خود عوض کنند.)
8- امین بودن
اربع من اعطیهن فقد اعطى خیر الدنیا و الاخره... و زوجه لا تبغیه خونا فى نفسها و لا ماله. (نهج الفصاحه، ج 259)
چهارچیز است که هر کس از آن بهره دارد، از نیکى دوجهان بهره‌ور است،... (از آن جمله) زنى که به ناموس و مال وى خیانت نکند. امانتدارى از جمله خصلت‌هاى شایسته یک زن است، زن امین موجبات آسودگى خاطر مرد را فراهم مى‌نماید و او با دلگرمى و اطمینان خاطر به کسب وکار و فعالیت مى‌پردازد واین خود باعث استحکام خانواده و در نتیجه جامعه با ثبات مى‌گردد. حضرت زهرا(س) در این زمینه هم ممتاز و برجسته بودند و مى‌توان ایشان را الگوى کاملى نه تنها براى زنان بلکه براى مردان هم به حساب آورد.
نمونه بارز آن دفاع ایشان از ولایت بود چرا که پیامبر(س) در روزهاى پایانى عمر شریف خود به مردم فرمود: من دو امانت در میان شما مى‌گذارم؛ کتاب خدا وعترتم. اگر به این دو متمسک شوید گمراه نخواهید شد...
حضرت زهرا(س) براى حفظ و دفاع از این امانت یعنى ولایت، کوشش و رنج بسیارى کشیدند و لطمات و صدمات فراوانى متحمل شدند وجان عزیزشان را هم بر سر حفظ ودفاع از ولایت گذاشتند.
در مصادیق جزئى‌تر هم اظهر من الشمس است که ایشان امین ونگهدار بودند.
9- مجاهده زن
1-9-... جهاد المراه حسن التبعل. (نهج الفصاحه، ح 1403)
جهاد زن، خوب شوهردارى کردن است.
2-9- مهنه احداکن فى بیتها تدرک جهاد المجاهدین انشاءالله. (نهج الفصاحه، ح 2892)
(اى زنان) هر یک از شما با اشتغال در خانه خویش اگر خدا خواهد ثواب مجاهدان خواهد یافت.
3-9- ایما امراه ماتت و زوجها عنها راض دخلت الجنه. (نهج الفصاحه، ح 1022)
هر زنى که فوت کند و شوهرش از او راضى باشد به بهشت مى‌رود.
جهاد وظیفه عمومى همه مسلمین است. منتها مصادیق آن متفاوت است. جهاد مرد مقابله نظامی، اقتصادى و ... است و جهاد زن هم شوهردارى به نحو احسن مى‌باشد. خوب شوهردارى کردن یعنى محیط خانه را محیط محبت و صمیمت کند، کارى کند که مرد خانه وقتى پس از برخورد کردن با مشکلات و سختى‌ها با تنى رنجور وخسته و روحى پر ملال به خانه مى‌آید بادیدن قیافه و شنیدن سخنان زن و مشاهده وضع داخل خانه خستگى‌هایش بر طرف شود و ملال واندوهش به یکسو رود، خوب همسردارى کردن زن به این است که زن از نظر اداره امور داخلى خانه و حفظ آبروى مرد خیال او را آسوده کند. اینجاست که براى چنین زنى ثواب مجاهد در راه خدا خواهند داد.
در مورد حضرت زهرا(س) پیامبر اکرم(ص) یکروز پس از ازدواج ایشان به خانه آنها تشریف بردند و به آنان فرمودند... من کارهاى خانه را میان شما تقسیم مى‌کنم. کارهاى داخل خانه را زهرا(س) و کارهاى خارج خانه را علی(ع) انجام دهد. حضرت زهرا(س) فرمود: غیر از خدا هیچ کس نمى‌داند که من از این امر (تقسیم وظایف) چقدر خوشحال شدم. زیرا احتیاجى نبود که ایشان خارج از خانه با نامحرمان سروکار داشته باشند. گاهى اوقات هم که امیرمومنان(ع) به جهاد مى‌رفت تمام کارها به دوش فاطمه(س) بود. دخت عزیز پیامبر(ص) آنقدر زحمت مى‌کشید که شریک زندگیش علی(ع) فرمود: فاطمه همسر من در میان خانواده رسول خدا(ص) از محبوب‌ترین افراد بود، او به قدرى (در خانه شوهر) مشک آب به دوش کشید که اثر بند مشک در بازویش باقى ماند و چندان دستاس کرد که دستهایش پینه زد و آنقدر زیر دیگ، آتش روشن کرد که حرارت آتش رنگ لباسهایش را از بین برد. (مظفری-113)
زندگى علی(ع) و زهرا(س) براى همه زنان و مردان به ویژه افرادى که گرفتار شخصیت کاذب شده‌اند و کار کردن را دون شان خود مى‌دانند درسى بسیار عالى است.
10- کم موونه بودن
اعظم النساء برکه اقلهن مونه. (نهج الفصاحه، ح 358)
از همه زنان پربرکت‌تر آن است که خرجش کمتر باشد.
قناعت و کم خرج بودن از خصیصه‌هاى مثبت یک زن مى‌باشد و بالعکس تقاضاى زیاد و توقع بالا موجب آزار و رنج همسر و در صورت عدم توانایى بعضا انحرافاتى را موجب مى‌شود.
در این زمینه هم حضرت زهرا(س) براستى الگوى مناسب و ایده‌آلى بودند و بنا به سفارش پیامبر(ص) هیچ گاه در خانه از شوهر خود تقاضایى نکردند و همواره در سختى‌ها و ملایمات صبر و بردبارى پیشه کردند و هرگز گله و شکایتى نکردند، چه روزها و شبهایى که سپرى شد و غذایى براى خوردن در خانه علی(ع) یافت نمى‌شد اما در این شرایط هم از همسر خود چیزى مطالبه نمى‌نمود تا مبادا باعث به زحمت افتادن همسرش شود.