فصل تازه تاریخ سیاسی لبنان

ترجمه: لیدا هادی
پاتریک سی یل
فصل تازه تاریخ سیاسی لبنان به زودی آغاز می‌شود، فصلی که دیگر در هیچ صفحه آن خطی از جنگ داخلی، حمله‌های تجاوزکارانه هر باره اسرائیل، درگیری با کشورهای همسایه مانند سوریه، تنش‌های قومی و قبیله‌ای و ترور شخصیت‌های سیاسی نگاشته نمی‌شود.
انتخابات پارلمانی لبنان نمادی بارز از تجلی و احیای روحیه ملی این کشور در روز 7 ژوئن خواهد بود. جریان سیاسی لبنان که همواره در طول تاریخ به سبب کثرت و تعدد مردمان مختلف خود با اقوام و مذاهب گوناگون در بستری از تنش و تلاطم جریان داشته است، با برگزاری انتخابات پارلمانی خود نوید بخش روزهایی سرشار از آرامش و اتحاد ملی است. انتخابات پارلمانی لبنان به رغم همه حرف و حدیث‌های پیرامون آن پیام‌آور آشتی ملی و دموکراسی برای تمامی مردم منطقه‌ای است که هنوز در ورطه چالش‌هایی به ظاهر لاینحل گرفتار هستند و همچنان حکومت‌هایی نه چندان آزاد و دموکرات بر آنها تسلط دارند.
انتخابات پارلمانی لبنان می‌تواند در جایگاه خود الگویی در خور برای برگزاری همه پرسی‌های از این دست در سطح خاورمیانه باشد. این انتخابات که منطبق با همه استانداردها و معیارهای بین‌المللی است، مرهون تلاش‌های نستوه وزیر کشور لبنان و سایر مسئولانی است که آرزوی لبنانی آزاد و دموکرات را در سر می‌پرورانند. فضای رقابتی نفس‌گیر و حساس احزاب سیاسی با تریبون‌ها و مواضع ابراز عقیده مختلف، نقطه عطف انتخابات پارلمانی لبنان به شمار می‌رود. همچنین برگزاری یک روزه و سریع انتخابات احتمال وقوع هر گونه تقلبی را به صفر می‌رساند به گونه‌ای که برای نخستین بار در تاریخ انتخاباتی لبنان نتایج همه پرسی یک روز پس از زمان برگزاری آن اعلام خواهد شد. تمامی این موارد بازگوی این حقیقت است که لبنان با جد و جهد تمام خود را برای جهش به سوی دموکراسی قانونمند آماده می‌کند.
در این میان مجامع بین‌المللی نیز حمایت خود را از برگزاری این انتخابات حساس اعلام داشته‌اند. اتحادیه اروپا با حمایت‌های مالی و اجرایی خود و اعزام ناظرانی بین‌المللی راه هر شائبه‌ای را در تشکیل دولتی مستقل در لبنان می‌بندد. حتی جیمی کارتر رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا نیز همراه با گروه ویژه‌ای قسمتی از مسئولیت نظارت بر انتخابات لبنان را به عهده گرفته است.
سال‌های سال است که چالش‌هایی از این دست همه تاریخ لبنان را به سیاهی و تاریکی کشانده، ظلمتی که نفوذ رگه‌های نور از میان روزنه‌های امید نیز نمی‌تواند به یکباره همه سیاهی آن را یک شبه از میان بردارد. برای نفوذ روشنی به لبنان فرصت زیادی لازم است. هنوز هستند چالش‌هایی که لبنان را هرازگاهی به بن‌بست می‌کشانند. مسئله 300 هزار پناهنده فلسطینی در اردوگاه‌های لبنان زخمی جدی بر پیکره نظام سیاسی بیروت است.
البته بدون شک با روی کار آمدن باراک اوباما مرد تغییر در آمریکا و همه وعده‌های او برای مذاکره و صلحی فراگیر در منطقه هنوز می‌توان امیدوار بود که آینده‌ای روشن در انتظار لبنان و حتی خاورمیانه باشد. چنانچه اوباما بتواند مناقشه اعراب و اسرائیل را به سرانجام برساند - همان گونه همه همیشه وعده آن را می‌دهد- باید از این پس خاورمیانه را در فضای غالب صلح و آرامش تصور کرد.
اگرچه در هر انتخاباتی که بر پایه‌های دموکراتیک برگزار شده باشد، نمی‌توان به راحتی نتیجه‌ای را که از صندوق‌های آرا خوانده می‌شود، حدس زد اما در مورد انتخابات پارلمانی لبنان با همه ابعاد دموکراتیک آن می‌توان این برآورد را داشت که به طور حتم اتحاد و همراهی مردم لبنان با جمعیت شیعه لبنان به سرکردگی جنبش مقاومت حزب‌الله‌ تاریخ لبنان را به سمت‌وسویی متفاوت از پیش سوق دهد. جمعیت شیعه لبنان به‌رغم همه محرومیت‌ها و انزواهایی که ناخواسته متحمل شده و بر خلاف آن که همیشه اصلی‌ترین قربانی نبرد نابرابر اسرائیل با لبنان بوده، در دهه‌های اخیر همواره در خط مقدم جریانات سیاسی لبنان جای داشته و هیچ گاه خود را از میدان نبرد و مقاومت کنار نکشیده است.
برای 702 کاندیدای لبنان 128 کرسی در پارلمان وجود دارد که باید از میان 26 حوزه مختلف برگزیده شوند. اما لبنان کشوری است با گوناگونی قومیت و تنوع مذاهب که هر یک از آنها نماینده‌ای را برای حضور در پارلمان خواهند داشت. در این میان دو حزب اصلی لبنان هستند که بار رقابت و تنازع انتخابات را به دوش می‌کشند: جنبش 14 مارس با 70 کرسی در پارلمان و اپوزیسیون 8 مارس که هم‌اکنون 58 کرسی پارلمان را در اختیار دارد.
انتخابات لبنان نوید بخش روزگار نوینی در تاریخ سیاسی و بلکه اجتماعی لبنان خواهد بود اما لبنان نمی‌تواند از فضای سخت و شکننده خود فرار کند. آینده لبنان به صورتی عمیق با عواملی ورای مسائل دولتی و حکومتی آن گره خورده است. عواملی از قبیل اینکه آیا اسرائیل در نهایت به صلح با همسایگان خود تن در می‌دهد یا این که گزینه نظامی را دوباره برای تعامل با خاورمیانه انتخاب می‌کند؟ البته روی کارآمدن دولت راستگرای اسرائیل و همچنین برگزاری مانور 5 روزه سیگنال‌های نه چندان خوشایندی هستند.
آینده لبنان در گرو رویکردهای بسیار پیچیده‌ای است، اینکه آیا دولت‌های عربی در نهایت به جنگ سرد اعراب خاتمی می‌دهند یا اینکه برای تنش‌های داخلی فلسطینیان می‌توان پایانی تصور کرد یا نه.
و در نهایت هرچند که نیازی به گفتن نیست اما باید به یادداشت که طرح‌های سیاسی باراک اوباما و نتیجه‌ای که از وعده و وعیدهای اوباما حاصل می‌شود نه فقط تعیین‌کننده آینده لبنان بلکه همه آینده خاورمیانه است.