(روزنامه ايران - 1394/07/16 - شماره 6047 - صفحه 1)
«علیرضا زاکانی» رئیس کمیسیون ویژه مجلس برای بررسی «برجام» در بیان ناگفته‌های خود از عملکرد این کمیسیون، بخشی از معمای چگونگی تدوین گزارش نهایی که بسیار بحث‌برانگیز شده را برملا کرده است. روز یکشنبه وقتی گزارش یاد شده در صحن علنی خوانده شد، 5 نفر از 15 عضو این کمیسیون با صدور بیانیه‌ای، اعلام کردند گزارش نهایی ارائه شده به نام کمیسیون را قبول ندارند.
علاءالدین بروجردی، منصور حقیقت پور، غلامرضا تاجگردون، مسعود پزشکیان و عباسعلی منصوری در بیانیه خود تصریح کردند: «بنا بر اصرار و اعمال رئیس محترم کمیسیون به شکل پدیده جدیدی که دون شأن مجلس بود، گزارش‌ها و نهایتاً متن نهایی به اذعان رئیس محترم کمیسیون خارج از مجلس تدوین شد.» با وجود آنکه این گزارش مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان و نمایندگان مجلس هم قرار گرفته، علیرضا زاکانی از چهره‌های منتقد دولت و رئیس این کمیسیون در دو سه روز گذشته، مطالبی را علیه 5 عضو معترض مطرح کرده و در گفت‌وگویی تفصیلی با خبرگزاری تسنیم، تأکید کرده که صفر تا صد گزارش کمیسیون براساس مصوبه اعضا بوده است.
او همچنین گفته است که متن آیین‌نامه مربوط به نگارش گزارش از چهارشنبه تا شنبه (8 تا 11 مهر) در اختیار اعضا بوده است. او افزوده که چند شب تا صبح کار کرده و گزارش را براساس گزارش‌های کمیته‌های چندگانه کمیسیون، اظهارات و نظرات میهمانان و دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها دسته‌بندی و آماده کرده است تا اینکه روز چهارشنبه 8 مهر پیش نویس آن را در اختیار اعضا قرار داده است. وی البته توضیح داده که در فاصله چهارشنبه تا صبح شنبه 11 مهر، که آخرین روز کاری کمیسیون برای ارائه گزارش بوده، بر اساس نظرات استادان دانشگاه‌ها گزارش مورد اشاره را قوی‌تر کرده است. به گفته وی، انتقادات اعضای معترض هیچ منطقی ندارد و منتقدان گزارش کمیسیون می‌خواهند در کشور دیکتاتوری راه بیندازند.
وی در بخش دیگری از این سخنان مدعی شده که علی لاریجانی، رئیس مجلس متن طرحی درباره برجام را دو ماه پیش به محضر رهبر انقلاب فرستاده ولی جوابی نگرفته است و یک بار دیگر هم این کار را انجام داده و باز هم رهبری جوابی نداده‌اند چون تأکید داشته‌اند که مجلس خودش مسیر قانونی را برود. به گفته او، ارجاع طرح یک فوریتی برجام به کمیسیون امنیت ملی و ارجاع ندادن آن به کمیسیون ویژه مغایر با دغدغه و تأکید رهبری انقلاب است. او همچنین تصریح داشته که کار کمیسیون پایان نیافته است.
متن پیش‌نویس چگونه تغییر کرد
با این حال دقت در سخنان زاکانی بخشی از معمای تغییر محتوای پیش‌نویس گزارش با متن نهایی آن را روشن می‌کند. پیش از خواندن متن نهایی در جلسه روز یکشنبه 12 مهر، اظهار نظرها حکایت از خوش‌بینی نسبت به محتوای گزارش داشت. چنانکه «علی اکبر صالحی»، رئیس سازمان انرژی اتمی روز پنجشنبه 9 مهر گفته بود: «پیش‌نویسی که دریافت کرده‌ام، بسیار با ارزش و عالی بود. تصور می‌شد نظرات در مجلس مخالف با برجام باشد اما سمت و سوی پیش‌نویس به گونه‌ای دیگر شد.» سید حسین نقوی، سخنگوی کمیسیون هم روز قبل از ارائه متن نهایی به خبرنگار «ایران» گفته بود که «در مجموع گزارش کمیسیون مثبت است.»
اما آنچه در نهایت به عنوان متن نهایی در مجلس خوانده شد، بسیار با این اظهار خوش‌بینی‌ها تفاوت داشت. به نظر می‌رسد اظهار نظرهای خوشبینانه براساس متن پیش‌نویسی بوده که روز چهارشنبه 8 مهر ارائه شده است و در فاصله چهارشنبه تا شنبه متن مورد اشاره تغییرات قابل توجهی یافته است. اعتراض برخی اعضای کمیسیون و ترک آخرین جلسه از سوی آنها نیز معطوف به همین تغییرات بوده است.
علیرضا زاکانی در گفتوگو با تسنیم می‌گوید: «چهارشنبه گذشته (هشتم مهر) متن اولیه پیش‌نویس گزارش را خواندیم که تا قبل از آن این دوستان باور نمی‌کردند در خارج از جلسات رسمی کمیسیون چه زحمتی بر دوش این دبیرخانه است که دائم در حال کارکردن و پیاده‌سازی موارد عنوان شده در جلسات کمیسیون هستند. ظهر چهارشنبه هم پیش‌نویس اولیه گزارش در اختیار 9 نفر از اعضای حاضر در کمیسیون قرار گرفت. بقیه اعضا با وجود اعلام قبلی به جلسه نیامده بودند ولی آن را دادیم دبیرخانه تا به همه بدهند که به دست اکثرشان رسید.
در دو روز باقی مانده تا روز شنبه نیز من با افراد بسیاری از جمله استادان دانشگاه ساعت‌ها وقت گذاشتم تا این پیش‌نویس گزارش قوام بیشتری پیدا کرد. در صبح روز شنبه یازدهم مهر همه آمده بودند جز آقایان ابوترابی و نقوی حسینی که به علت حضور در مراسم استقبال از شهدای منا با تأخیر آمدند. متن جدید را دوباره ارائه کردیم پس از ارائه گزارش در کمیسیون اعتراض هماهنگ این سه چهار نفر به پیش‌نویس گزارش آغاز شد که این گزارش‌ها برای کمیته ما نیست و چنین و چنان است.»
زاکانی در این سخنان اعتراف می‌کند که در فاصله چهارشنبه تا شنبه که تنها متن پیش‌نویس اولیه بین اعضا توزیع شده بود، بعد از مشورت با افراد بسیاری در این متن دست می‌برد تا به گفته خود گزارش نهایی قوام بیشتری یابد. در حقیقت این سخن تأییدکننده مواضع اعضای معترض کمیسیون است که می‌گویند ما تا قبل از روز شنبه متن نهایی را ندیده بودیم. «مسعود پزشکیان» یکی از اعضای کمیسیون روز گذشته به ایرنا گفت گزارش کمیسیون ویژه برجام را یک روز قبل از قرائت در صحن مشاهده کرده است. عباسعلی منصوری هم پیش از این در گفتوگو با «ایران» گفته بود که روز شنبه ما از توزیع متن جدید شوکه شدیم حتی آقای مهرداد بذرپاش هم در جلسه به من گفت که من هم تازه این را دیده‌ام و هنوز دو صفحه بیشتر از آن را نخوانده‌ام.
البته بذرپاش بعدتر در گفت‌وگویی با فارس گفت که متن گزارش از روز چهارشنبه در اختیار اعضا بوده است. این ادعا البته با پاسخ غلامرضا تاجگردون روبه‌رو شد. او در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «...اگر این موضوع را در مناظره می‌گفت، بهش می‌گفتم در جلسه این آقای بذرپاش بود که قسم جلاله خورد که من یک ربع پیش متن گزارش را دیدم و 5 دقیقه دیگه بهش رأی داد. بهش می‌گفتم که من در جلسه گفتم این متن نوشته کیه که یک شبه آماده شده؟ بهش می‌گفتم که من در جلسه گفتم حداقل کمی متن را ویرایش می‌کردید تا از گفتمان محاوره‌ای تیم قبلی فاصله می‌گرفت. بهش می‌گفتم من در جلسه گفتم شما هنوز منظور سوئیفت را نمی‌دانید. بهش می‌گفتم من در جلسه گفتم این متن گفتمان و قرائت امریکایی‌هاست. بهش می‌گفتم در جلسه بهتون گفتم آقای بذرپاش! متنی را که هنوز نخوندید، چرا بهش رأی می‌دید...»
چه کسانی محل مشورت رئیس بودند
نکته قابل تأمل دیگر در سخنان زاکانی اشاره او به وقت گذاشتن با «افراد بسیاری از جمله استادان دانشگاه‌ها» است. سؤالی که به ذهن متبادر می‌شود اینکه این افراد و استادان دانشگاه‌ها چه کسانی بوده‌اند که بعد از مشورت با آنها محتوای متن اولیه دچار تغییرات اساسی می‌شود به نحوی که تعجب و اعتراض برخی اعضا را به دنبال می‌آورد. رئیس کمیسیون اشاره‌ای به این افراد محل مشورت نمی‌کند، اما برخی اعضای کمیسیون و نمایندگان مجلس، نشانه‌هایی از مواضع و حتی ادبیات تیم مذاکره کننده قبلی را در گزارش نهایی دیده‌اند. چنانکه تاجگردون در یادداشتی برای روزنامه «ایران» نوشته بود: «بنده که از نزدیک ادعاها، منطق و ادبیات آنها (تیم مذاکره کننده قبلی) را در کمیسیون مشاهده کرده‌ام، همان منطق و ادبیات را در گزارشی که به نام کمیسیون برجام خوانده شد، می‌بینم.
به نظر من این گزارش مبتنی بر همان ادبیات آقای سعید جلیلی از مخالفان برجام است. شاید رئیس کمیسیون با یکی از اعضای تیم مذاکره کننده قبلی نشستی داشته و این متن را تهیه کرده است.» علاءالدین بروجردی، دیگر عضو معترض کمیسیون و رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس هم گفته است: «ما ایرادات اساسی به گزارش کمیسیون برجام داشتیم که یکی از ایرادات ما این بوده که شأن مجلس حکم می‌کرد خود نمایندگان باید گزارش را تقدیم می‌کردند اما گزارش خارج از مجموعه همکاران و در قالب گروه 5 نفره تدوین شده بود. البته گفتند گروهی از متخصصان و استادان دانشگاه این کار را کرده‌اند که برای ما محترم هستند اما شأن مجلس حکم می‌کرد که ما این کار را انجام می‌دادیم.»
محمدرضا تابش، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هم در پاسخ به این سؤال ایلنا که چقدر در تحریر گزارش کمیسیون برجام نظرات طیف نزدیک به جلیلی وجود داشته است، اظهار کرد: «از دو نفر از اعضای کمیسیون برجام شنیدم حتی متن این گزارش هم از بیرون مجلس نوشته شده است. البته ممکن است یکی دو نفر از اعضای کمیسیون هم در تهیه این گزارش مشارکت داشته باشند، اما کلیات آن از بیرون از مجلس دیکته شده است.» علی بیگدلی، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی هم در همین باره به ایلنا گفت: «رویکردی که اکثریت کمیسیون ویژه داشتند، معلوم بود که کانون‌هایی از بیرون در نظر مجلس تأثیر گذاشته‌اند.»
بدین ترتیب به نظر می‌رسد مسئولیت اختلافات پیش آمده در کمیسیون برجام و بخصوص تغییر متن اولیه گزارش نهایی برعهده علیرضا زاکانی، رئیس کمیسیون باشد. تحت ریاست و مدیریت وی عملکرد کمیسیون محل اختلاف و انشقاق در بین اعضای کمیسیون و مجلس شد.
با این حال حداد عادل رئیس فراکسیون اصولگرایان مجلس با دفاع از گزارش کمیسیون ویژه برجام، تضعیف آن را تضعیف مجلس دانست و به مهر گفت: «بیانیه 5 نفره علیه گزارش کمیسیون برجام ایجادکننده سنتی غلط در مجلس است.»
مخالفان برجام «آبستراکسیون» می‌کنند؟
برخی رسانه‌ها از احتمال «آبستراکسیون» در جلسه یکشنبه مجلس از سوی مخالفان برجام خبر داده‌اند. بر این اساس مخالفان برای جلوگیری از تصویب طرح نمایندگان برای اجرایی شدن برجام، قصد دارند با حضور نیافتن در مجلس یا ترک صحن علنی، مجلس را از حد نصاب رسمی بیندازند تا جلسه از رسمیت بیفتد. آیین‌نامه داخلی مجلس تصریح دارد که جلسات مجلس با حضور حداقل دو سوم مجموع نمایندگان رسمیت می‌یابد.
بر این اساس مخالفان برای از رسمیت انداختن جلسه علنی باید حداقل 85 نفر باشند که به نظر نمی‌رسد این تعداد از مجلسی‌ها مخالف توافق هسته‌ای باشند. مجید تخت‌روانچی، معاون وزیر امور خارجه در واکنش به احتمال آبستراکسیون گفت: ما در کار مجلس هیچ دخالتی نمی‌کنیم و البته هیأت رئیسه و نمایندگان مجلس قطعاً براساس مقررات تصمیماتی خواهند گرفت و مسأله را مدیریت خواهند کرد. بنده امیدوارم هر چه سریع‌تر تکلیف برجام در مجلس مشخص شود تا بتوانیم بقیه مسیر را که اخیراً در نیویورک درباره آن با مقامات امریکایی صحبت کردیم دنبال کنیم. کمال‌الدین پیرمؤذن، نماینده اردبیل هم در این باره به ایسنا گفت: اقدام نمایندگان عضو جبهه پایداری برای ترک جلسه مجلس و آبستراکسیون با هدف تصویب نشدن طرح نمایندگان جفایی به ملت است.
http://iran-newspaper.com/newspaper/page/6047/1/90705/0
ش.د9404149