(روزنامه اطلاعات ـ 1394/12/27 ـ شماره 26403 ـ صفحه 12)
کشتار شيعيان نيجريه و سرکوب معترضان در بحرين
سال 94 برای نیجریه با خبر خوش پیروزی «محمد بوهاری» در انتخابات ریاست جمهوری آغاز شد، اما در طول سال، حوادث غم‌انگیز بی‌شماری این شیرینی را به کام مردم این کشور تلخ کرد.۱۲ فروردين ماه، «محمد بوهاری»، حاکم سابق نظامی و نامزد جناح مخالف در نیجریه در انتخابات ریاست‌جمهوری این کشور پیروز شد. «گودلاک جاناتان»، رئیس جمهوری سابق ضمن قبول شکست به بوهاری برای پیروزی در انتخابات تبریک گفت و بدین ترتیب، برای اولین بار رئیس جمهوری این کشور به شکل دموکراتیک کنار رفت. 21 تیرماه مردم نیجریه در شهر «زاریا» راهپیمایی روز جهانی قدس را برگزار کردند و بر پایبندی به آرمان آزادی قدس تاکید کردند. مردم همچنین با حمل تصاویر یاد وخاطره شهدای حمله به راهیپمایی روز جهانی قدس نیجریه در سال گذشته را گرامی داشتند. سال گذشته در حمله ارتش نیجریه به راهپیمایی روز جهانی قدس 25 تن از شرکت کنندگان در این راهیپمایی به شهادت رسیدند که در میان شهدا سه پسر شیخ زکزاکی نیز دیده می‌شدند.روز 11 آذر دهها هزار نیجریایی پس از کیلومترها پیاده‌روی، مراسم بزرگداشت اربعین حسینی را در شهر «زاریا» برگزار کردند. در این روز، هزاران شیعه و شمار زیادی از مسیحیان این کشور در شهر «زاریا» شهر معروف ایالت «کادونا» در شمال نیجریه، در حسینیه «بقیه الله» به عزاداری پرداختند. عزادارن حسینی مسافت‌هایی از 80 کیلومتر تا 160 کیلومتر را پیمودند تا به زاریا برسند. چهار روز پیش از این مراسم، گروه تروریستی «بوکوحرام» حمله ای انتحاری علیه مراسم عزاداری شیعیان نیجریه در نزدیکی شهر کانو انجام داده بود. در این حمله 22 تن به شهادت رسیدند.
21 آذرماه خبر هولناکی از نیجریه مخابره شد. نیروهای ارتش نیجریه با حمله وحشیانه به حسینیه شیعیان و منزل «شیخ ابراهیم زکزاکی» رهبر شیعیان نیجریه ، افراد حاضر را که در برای حضور در مراسم ترحیم به حسینيه آمده بودند به گلوله بستند. اخبار اولیه حکایت از کشته شدن صدها تن از شیعیان حاضر در حسینه می کرد، اما بعدا مشخص شد بیش از 1000 شیعه نیجریه ای بدون هیچ علتی هدف گلوله قرار گرفتند و به شهادت رسیدند. ارتش نیجریه در این حمله که دو روز طول کشید، علاوه بر تخریب کامل حسینه بقیه الله، منزل شیخ زکزاکی را محاصره کرد. در این حمله، شیخ زکزاکی مورد اصابت دست کم دو گلوله قرار گرفت و بعد از آن به همراه همسرش به بازداشتگاهی در یک پادگان نظامی منتقل شد. وی تا پایان سال در بازداشت به سر می برد و خبر موثقی از وی منتشر نشد. در پی این جنایت، شیعیان نیجریه در چند شهر این کشور از جمله «کاتسینا» تظاهرات کردند.
«زینت ابراهیم»، همسر رهبر جنبش اسلامی نیجریه نیز اعلام کرد، در این حمله شمار زیادی زخمی شدند. وی تاکید کرد، نظامیان قصد داشتند شیخ ابراهیم زکزاکی را بکشند. شاهدان عینی در شهر زاریا اعلام کردند، «شیخ محمود محمد توری» و دکتر «مصطفی»، به ترتیب معاون و پزشک شیخ زکزاکی در این حمله به شهادت رسیدند. این کشتار همچنین توسط مردم، ایران، یمن، عراق، لبنان، هند، پاکستان، انگلیس، کانادا به شدت محکوم شد. علما، مراجع و روحانیون مذهبی اعم از شیعه و سنی نیز رفتار ارتش نیجریه را وحشیانه خواندند و ضمن محکوم کردن آن، خواستار آزادی این روحانی سرشناس شدند.این در حالی است که،سال 94 را می توان سال افول بوکوحرام دانست. زمستان سال قبل چهار کشور چاد، نیجریه، نیجر و کامرون ارتشی مشترک برای جلوگیری از فعالیت‌های تروریستی بوکوحرام که شعبه داعش در آفریقا است تشکیل دادند و وارد جنگی تمام عیار با آنها شدند. با این حال، فروردین ماه این گروه تروریستی ۵۰۰ زن و کودک را در شمال نیجریه ربود. شاهدان عینی در شمال شرقی نیجریه اعلام کردند، اعضای گروه بوکوحرام با حمله به شهر داماساک، حدود ۵۰۰ زن و کودک را به گروگان گرفتند.در این حال، غیبت «ابوبکر شیکائو»، سرکرده این گروه باعث گمانه زنی‌هایی در مورد مرگ وی شد، ۱۶ مهر بوکوحرام در پیامی ویدیویی جدیدی اعلام کرد، رهبر این گروه زنده است و همچنان مسئولیت این گروه را به عهده دارد.
* بحرین
بحرین از 14 فوریه 2011 دستخوش فعالیت‌ها و برنامه‌های انقلاب مسالمت آمیز مردمی بود، اعتراضاتی که با مشت آهنین رژیم «آل خلیفه» روبه‌رو شد. منامه تا کنون با وجود کمک گرفتن از نظامیان «سعودی»، «اردنی» و «پاکستانی» هنوز نتوانسته است شعله انقلاب 14 فوریه را خاموش کند. در سال 94 نیز این وضعیت ادامه یافت تا این کشور کوچک یک سال دیگر را تحت اشغال نظامیان بیگانه سر کنند. از طرفی، تظاهرات‌های انقلابیون به طور شبانه روزی ادامه داشت و در مقابل دولت بحرین به تداوم بازداشت‌ها و محاکمه‌های سیاسی، لغو تابعیت شهروندان اصلی و اعطای تابعیت به بیگانگان دست زد.این در حالی است که،دادگاه‌های بحرین پر کار ترین بخش رژیم آل خلیفه در سال 94 بودند. این دادگاه‌ها به طور شبانه روزی مشغول پرونده‌سازی و بازداشت و بازجویی از معترضان سیاسی هستند. در مهمترین پرونده سیاسی، دادگاه بحرین بعد از گذشت شش ماه از بازداشت غیر قانونی شیخ «علی سلمان» دبیر کل جمیعت الوفاق، حکم او را صادر و رهبر مخالفان نظام حاکم را به تحمل چهار سال حبس محکوم کرد.
شمار دیگری از فعالان سیاسی بحرین از جمله «نبیل رجب»، رئیس مرکز حقوق بشر در پی مخالفت با تهاجم عربستان به یمن و مشارکت کشورشان در کشتار مردم بیگناه یمن، توسط نیروهای دولتی دستگیر شدند.از طرفی،جمعیت الوفاق بحرین اعلام کرد، نظام حاکم در این کشور در سال جاری دست کم ۱۱۹ کودک را بازداشت کرده است. در این حال،10 آبان وزیر خارجه انگلیس ضمن شرکت در مراسم کلنگ‌زنی ساخت پایگاه نظامی دریایی کشورش در بحرین تاکید کرد، امنیت کشورهای حوزه خلیج فارس امنیت انگلیس است. از سویی،«عیسی بن عبدالرحامن الحمادی»، وزیر اطلاع رسانی بحرین در واپسین روزهای شهریور ماه تاکید کرد، بر اساس دستور اخیر «حمد بن عیسی آل خیلفه» پادشاه این کشور، دولت فعلی کوچک شده و برخی وزارتخانه‌ها ادغام خواهند شد.این امر به معنی تعامل با وضعیت مالی جاری در کشور به علت کاهش بهای نفت است و بر اساس آن برخی وزارتخانه‌ها و نهادهای دولتی ادغام خواهند شد.
* ترکیه
ترکیه در سال جاری انتخابات مهم پارلمانی را برگزار کرد و از سویی روند فزاینده درگیری‌های دولت با گروه تروریستی پ.ک.ک. چهره خشنی از این کشور در اذهان برجا گذاشت. تنش این کشور با روسیه که در پی هدف قرار دادن یک جنگنده روس آغاز شد نیز سهم به سزایی در تحولات ترکیه داشت.
انتخابات پارلمانی 18 خرداد با شکست حزب حاکم عدالت و توسعه همراه شد. در این انتخابات، حزب اردوغان اکثریت مطلق را پس از 11 سال از دست داد و به رقم 41 درصد بسنده کرد. از سویی، حزب کُردی دموکراتیک خلق با رهبری «صلاح الدین دمیرتاش» توانست با کسب اندکی بیش از 10 درصد آرا، به صورت حزبی وارد پارلمان شود. این اولین حضور یک حزب کرد در پارلمان ترکیه محسوب می شود. بیشتر سیاستمداران ترکیه بر این باور بودند که حزب عدالت و توسعه بهتر است با ائتلاف احزاب دیگر، دولت تشکیل دهد، اما از سویی، احزاب، ائتلاف با حزب عدالت و توسعه را رد کردند و از دیگر سو، ظاهرا اردوغان تصمیم دیگری داشت. وی دولت تشکیل نداد و ائتلاف نکرد تا مطابق قانون انتخابات زودهنگام پارلمانی در آبان ماه برگزار شود. در این مدت، از انواع تبلیغات بهره برد و به باور برخی تحلیلگران حتی با حملات هوایی به کردها در شمال عراق سعی کرد آرا و نظر عمومی را نسبت به عملکرد خود تغییر دهد.
آبان ماه، موعد انتخابات زودهنگام نتیجه تلاش‌هایش را گرفت و حزب عدالت و توسعه توانست با کسب 50 درصد آرا، بار دیگر اکثریت مطلق را به دست آورد و به تنهایی دولت تشکیل دهد. امسال در حالی به پایان می‌رسد که همانند آغاز سال، بحث و گفتگو درباره طرح جنجال برانگیز رجب طیب اردوغان برای تغییر نظام پارلمانی به نظام ریاستی در جریان است.19 تیرماه در فاصله بین دو انتخابات بود که حمله تروریستی به شهر «سوروچ» ترکیه، زمانی که هواداران حزب کُردی درحال برگزاری مراسم بودند، به کشته و زخمی شدن حدود 150 تن انجامید. این حمله با محکومیت گسترده جهانی روبرو شد و سازمان‌های بین المللی و کشورهای جهان را به دولت و ملت ترکیه تسلیت گفتند. این اقدام گروه تروریستی پ.ک.ک نقطه پایانی بود بر مذاکرات دولت و کردها. پس از آن دولت ترکیه برای سرکوب تروریست‌های این گروه کردی به استان‌های جنوب و جنوب شرقی این کشور لشکرکشی کند. پ.ک.ک نیز مذاکرات صلحی را که بیش از یک سال با دولت آنکارا آغاز کرده بود، ملغی اعلام کرد و به‌این‌ترتیب آتش‌بس میان دو طرف پایان یافت.در استان‌های «ماردین»، «دیاربکر»، «هاکاری» و کلیه مناطق کردنشین قانون منع آمد و شد برقرار شد و نیروهای زمینی و هوایی ارتش وارد عمل شدند. از طرفی،انفجار خونین در استانبول که دست‌کم 10 تن کشته و بیش از 15 نفر زخمی شدند از مهمترین حملات پ.ک.ک محسوب می‌شود این بمب گذاری در قلب منطقه توریستی درابتدای سال جدید میلادی روی داد و چندین گردشگر خارجی را به کام مرگ فرستاد.
یک ماه پس از آن، آنکارا پایتخت ترکیه هدف قرار گرفت و دو انفجار در آنکارا، 28 کشته و 60 مجروح برجا گذاشت. شرایط به گونه‌ای پیش رفت که مقامات امنیتی ترکیه، در آنکارا و استانبول حالت فوق‌العاده اعلام کرده‌اند.یکی دیگر از موضوعات سال 94 ترکیه، هجوم صدها هزار پناهجو از سوریه و عراق به این کشور با هدف رسیدن به اروپا بود. در این حال،ابتدای سال 94، رجب طیب اردوغان به تهران سفر کرد. در این سفر رسمی، وی با رئیس جمهوری و دیگر مقامات کشورمان دیدار و گفتگو داشت. در اسفندماه نیز «احمد داود اوغلو»، نخست وزیر ترکیه نیز به ایران سفر کرد. این سفر که همزمان با آغاز آتش بس در سوریه انجام شد، می تواند نتایج مثبتی برای دو کشور و منطقه فراهم کند.
* لیبی
لیبی در سال 2015 شاهد تحولات گسترده سیاسی، امنیتی و درگیری‌های متعدد بود . حمله غرب به داعش در سوریه و عراق پس از حملات پاریس و سرازیر شدن اعضای این گروه تروریستی به لیبی، بدترین سرنوشت را برای این کشور رقم زد و این امر قاره مجاور این کشور یهنی اروپا را در نگرانی فرو برد. گروه تروریستی داعش در اولین اقدام پس از نفوذ خود به لیبی، شهر سرت را پایتخت خود اعلام کرد. داعش همچنین در فاز بعدی صبراته لیبی را به اشغال خود در آورد و قوانین خاص خود که در استان الرقه سوریه به اجرا درآورده بود را در این شهر هم اجرایی کرد. افزون بر این داعشی‌ها توانستند منطقه «بن جواد» را در غرب منطقه نفتی «الهلال» در این کشور به تصرف خود درآورند و در صدد تصرف بندر نفتی «الهروج» هستند.از سوی دیگر، انفجار یک خودروی بمب گذاری شده توسط داعش در نزدیکی اردوگاه آموزشی پلیس در شهر «زلتین» لیبی دست کم 70 کشته و 100 زخمی برجا گذاشت. در این میان اروپا و آمریکا که نگران ورود داعش از لیبی به اروپا بودند، اقدامات بازدارنده ای برای جلوگیری از افزایش نفوذ داعش انجام دادند. گرچه عدم تشکیل دولت وحدت ملی اجازه نداد که غرب بتواند حملات گسترده ای علیه تروریست‌ها داشته باشد. با این حال، رئیس‌جمهوری آمریکا در جلسه‌ای با مشاوران امنیت ملی آمریکا اعلام کرد، کشورش در صورت لزوم مبارزه با داعش را فراتر از سوریه و عراق پیگیری می‌کند و در لیبی هم به مقابله با این گروه تروریستی ادامه خواهد داددر چنین شرایطی بود که ارتش لیبی در راستای بزرگترین عملیات خود علیه شبه نظامیان، کنترل شهر «اجدابیا» بندر استراتژیک «المریسه» و مناطقی از بنغازی را به دست گرفت.
* مصر
مصر امسال با تحولات گسترده سیاسی و میدانی از جمله برگزاری سالگرد انقلاب 25 ژانویه، سقوط هواپیمای روس برفراز سینا و خسارت جدی به صنعت گردشگری، نفوذ داعش، حمله تروریستی به اماکن گردشگری، افزایش حملات به نیروهای امنیتی از سوی تروریست‌ها و صدور احکام جدید برای رهبران اخوان المسلمین مواجه شد.از جمله تحولات برجسته سیاسی مصر در سال جاری آماده شدن مردم برای برگزاری سالگرد انقلاب 25 ژانویه بود. به موازات این، جماعت اخوان المسلمین نیز با انتشار بیانیه ای مردم را به یکپارچگی و اقدام برای نجات انقلاب 25 ژانویه و براندازی دولت سیسی فراخواند.در مقابل، رئیس جمهوری مصر با تاکید بر اینکه حتی یک ثانیه بدون رضایت مردم در قدرت نخواهم ماند، نسبت به برگزاری هرگونه تظاهرات در سالگرد انقلاب 25 ژانویه هشدار داد. به هر حال در سالگرد انقلاب 25 ژانویه و به دنبال افزایش فراخوان‌ها برای برگزاری تظاهرات، میدان التحریر و دیگر میادین اصلی قاهره و سایر استان‌های مصر به پادگان‌های نظامی تبدیل شدند اما مردم این کشور در استان‌های مختلف دست به تظاهرات زدند.اگر بخواهیم به دیگر تحولات مصر در سال جاری اشاره کنیم می توان از لغو حکم اعدام رهبر اخوان المسلمین در دادگاه تجدید نظر مصر یاد کرد. دادگاه تجدید نظر با پذیرش اعتراض وکلا، حکم اعدام «محمد احمد بدیع» رهبر جنبش اخوان المسلمین مصر و 36 متهم دیگر را در پرونده موسوم به اتاق عملیات میدان رابعه قاهره لغو کرد.امسال همچنین ارتش مصر به درخواست تل آویو برای تخریب تونل‌های موجود در مرز خود با غزه، مقادیر زیادی آب دریای مدیترانه را با لوله‌های بزرگ وارد این تونل‌ها کرد.
از طرفی،مصری‌ها برای شرکت در انتخابات پارلمانی این کشور به پای صندوق‌های رای رفتند و در نهایت ، هواداران سیسی کرسی‌های پارلمان مصر را تسخیر کردند و با آغاز سال 2016 و پس از سه سال پارلمان مصر تشکیل جلسه داد.این در حالی است که،سقوط یک فروند هواپیمای مسافری روسیه با ۲۲۴ سرنشین در صحرای سینای مصر بزرگترین تحول میدانی و بالاترین ضربه به صنعت گردشگری مصر بود. در این حادثه که تمامی سرنشینان هواپیما جان باختند، داعش مسئولیت سرنگون کردن آن را برعهده گرفت. با این حال در ابتدا روسیه و مصر به صورت مشترک احتمال انجام سوء قصد تروریستی را در سقوط ایرباس 321 روس رد کردند تا جائیکه وزیر ترابری روسیه گفت: ادعای سرنگونی هواپیمای روس جوسازی و ایجاد تشویش اذهان عمومی از سوی این گروهک تروریستی است و چنین خبری نمی تواند صحت داشته باشد.
* تونس
افزایش حملات تروریستی، نگرانی از حضور داعش در لیبی و احتمال نفوذ آن به تونس، اعتراض گسترده به مسائل اجتماعی، مشکلات اقتصادی و به دنبال آن تشدید ناآرامی‌ها از جمله تحولات مهم تونس در سال ۲۰۱۵ بود.انفجار اتوبوس حامل نیروهای امنیتی حفاظت از ریاست جمهوری در «قرطاج» پایتخت تونس از جمله مهمترین تحولات امسال این کشور بود که براثر آن 15 تن از نیروهای امنیتی کشته شدند. رئیس‌جمهوری تونس به دنبال این انفجار حالت فوق العاده در این کشور و منع آمد و شد شبانه در پایتخت را به مدت یک ماه اعلام کرد اما این حالت دوباره به مدت دو ماه دیگر تمدید شد.
از دیگر رویدادهای تروریستی، در جریان حمله مسلحانه به هتل «امپریال مرحبا» در شهر ساحلی سوسه در تونس 27 تن کشته شده و دهها تن دیگر زخمی شدند. در حادثه ای دیگر، تروریست‌ها شماری از گردشگران را در موزه‌ای واقع در محوطه پارلمان تونس به گروگان گرفتند که بعد از حمله نیروهای امنیتی و تبادل آتش با مهاجمان، 22 تن کشته و 55 نفر دیگر زخمی شدند. در مجموع طی حملات امسال 60 جهانگرد خارجی و 13 نیروی امنیتی تونس کشته شدند. دیگر تحولی دیگر امسال، خودکشی یک جوان بیکار در شهر«قصرین» بود که به دنبال آن این شهر شاهد اعتراضات و درگیری مردم با نیروهای امنیتی شد پس از آن دامنه اعتراضات به دیگر شهرها هم سرایت کرد. از تحولات سیاسی این کشور نیز می توان به استعفای 20 نماینده دیگر از حزب «ندای تونس» پس از استعفای 32 نماینده این حزب اشاره کرد.
* پاکستان
پاکستان امسال شاهد تحولات سیاسی و میدانی زیادی بود چنانکه از مهمترین آنها می توان به بازدید سرزده نخست وزیر هند به پاکستان، سفر نخست وزیر پاکستان به آمریکا، میانجیگری پاکستان درباره اختلاف تهران- ریاض و ورود داعش به پاکستان یاد کرد. حملات تروریستی هم اگرچه نسبت به سال 2014 کاهش یافته بود اما همچنان قابل توجه است.از دیگر تحولات برجسته امسال پاکستان، سفر یک روزه نخست وزیر و فرمانده ارتش پاکستان به تهران برای رایزنی میان ایران و عربستان بود. نواز شریف پس از سفر به ایران و گفتگو با دکتر حسن روحانی، رئیس جمهوری کشورمان راهی عربستان شد و با ملک سلمان، پادشاه عربستان دیدار و گفتگو کرد. از طرفی، رئیس مجلس سنای پاکستان با تاکید بر اینکه ایران نسبت به سایر کشورهای منطقه دوست قابل اعتماد‌تری برای اسلام‌آباد است، گفت: مجلس سنا هرگز اجازه نمی‌دهد دولت در هیچ ائتلاف نظامی یا اقتصادی علیه ایران شرکت کند. ورود داعش از سوریه و عراق به پاکستان از مهمترین تحولات این کشور در سال جاری بود. در ابتدای امر اگرچه دولت پاکستان منکر ورود تروریست‌های این گروه بود اما در نهایت افزایش حملات تروریستی و همپیمانی داعش با لشکر‌جهنگوی، پاکستان را بر آن داشت تا تدابیر امنیتی اتخاذ کند و به این شکل حضور تروریست‌های داعش در پاکستان را بپذیرد.در تحولات میدانی نیز می توان از درگیری مرزی نیروهای هند و پاکستان یاد کرد که در جریان آن سه غیرنظامی پاکستانی کشته شدندخبر دیگر اینکه، در شب‌های تاسوعا و عاشورا، حملات تروریستی علیه شیعیان در مراسم‌های عزاداری در ایالت‌های سند و بلوچستان، دست کم 36 شهید و بیش از 100 مجروح برجا گذاشت. بسیاری از قربانیان این حملات و انفجارهای تروریستی، زنان و کودکان بودند.
* هکرهای آنانیموس
۱۷ فروردین هکرهای گروه « آنانیموس» در تازه‌ترین اقداماتشان علیه گروه تروریستی داعش، هزاران حساب کاربری را که در چند ماه اخیر توسط داعش و اعضایش در وب‌سایت‌ها، توییتر و فیس‌بوک استفاده می‌شد، شناسایی و افشا کردند. ۷ مرداد این گروه در اقدامی تلافی‌جویانه به خاطر کشته شدن یکی از هکرهای این گروه در تیراندازی پلیس، سندی را منتشر کرد که از فعالیت‌های مخفیانه سرویس اطلاعات کانادا پرده برمی‌دارد. گروه هکری آنانیموس در بیانیه‌ای گفت: گروهی از معترضان علیه یک پروژه هیدرو الکتریکی برنامه‌ریزی شده در منطقه «پیش دیور» ایالت «بریتیش کلمبیا» کانادا دست به تظاهرات زدند و در جریان درگیری با پلیس، فردی که ماسک معروف این گروه را به چهره داشت به ضرب گلوله کشته شد. هویت این فرد جیمز دنیل مک‌اینتایر، 48 ساله شناسایی شد و به گفته گروه هکری آنانیموس وی یکی از اعضای این گروه بود. دوم دی این گروه هکری با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد، حمله سایبری گسترده‌ای را علیه ترکیه به دلیل حمایت رهبران این کشور از گروه تروریستی داعش انجام داده است. گروه هکری آنانیموس متشکل از هکرهایی از سراسر جهان افزود، در صورتی که ترکیه حمایت از گروه تروریستی داعش را متوقف نکند، اقدام به خرابکاری در سرورهای اینترنتی بانک‌ها، فرودگاه‌ها، نهادهای نظامی و ساختمان‌های دولتی این کشور خواهد کرد.
ش.د9405847