(روزنامه ايران – 1395/06/16 – شماره 6305 – صفحه 21)
روابط تهران و لندن با گذر پنج سال از تنش دیپلماتیکی که به بسته شدن سفارتخانه‌های دو کشور منجر شد، یک بار دیگر به سطح سفیر ارتقا پیدا کرد. رخدادی که وزیر خارجه انگلیس از آن به عنوان یک لحظه مهم در تاریخ روابط دو کشور یاد کرد. حمید بعیدی‌نژاد، سفیر ایران و نیکولاس هاپتون سفیر جدید بریتانیا در تهران به‌طور همزمان در وزارت امور خارجه دو کشور حضور یافته و با تسلیم رو نوشت استوارنامه خود با وزیران خارجه ملاقات کردند. این خبر در حالی منتشر شد که کمی پیش از آن بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان در یک نشست خبری گفته بود: «تهران و لندن می‌خواهند روابط خود را که اکنون در سطح کاردار قرار دارد ارتقا دهند».
قاسمی با بیان اینکه پروسه برای ارتقای روابط دو کشور در حال تکمیل شدن است، تصریح کرد: «البته این ارتقای روابط به این معنا نیست که تمام مشکلات و اختلافات بین دو کشور حل و فصل شده است و دو کشور در مورد زمینه‌های مختلف دارای دیدگاه‌های یکسانی هستند». یک مقام آگاه در وزارت امور خارجه کشورمان نیز ضمن اشاره به این خبر گفت: «بیش از یک سال است که سفارتخانه‌های ایران و بریتانیا فعال بوده و تمام امور جاری توسط کاردارهای دو کشور هدایت می‌شده است. اکنون در پی محقق شدن شرایط برای ارتقای روابط دو کشور تصمیم گرفتند که سفرای خود در تهران و لندن را مستقر کنند.»
سفرای جدید تهران و لندن
حمید بعیدی‌نژاد که قرار است به عنوان نماینده جدید کشورمان در لندن آغاز به کار کند از ابتدای مذاکرات هسته‌ای در دولت یازدهم، مذاکره‌کننده ارشد بوده و ریاست تیم کارشناسی تیم ایرانی را بر عهده داشته است. حوزه تخصصی او که بیشتر سالهای فعالیتش را به آن اختصاص داده، حوزه خلع سلاح و امنیت بین‌المللی است و از سال 1992 به بعد نمایندگی ایران در بسیاری از مذاکرات و نشست‌های خلع سلاح از جمله کنفرانس‌های کشورهای عضو معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان پی تی) را بر عهده داشته است. بعیدی‌نژاد همچنین در فاصله سالهای 2008 تا سال 2011، سفیر و معاون نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد در ژنو بوده و پس از آن به عنوان مدیر کل امور سیاسی و امنیت بین‌المللی وزارت خارجه فعالیت خود را ادامه داده است.
یعنی زمانی که او همزمان به عنوان یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای مشارکت جدی برای دستیابی به برجام داشته است. سفارت انگلیس در تهران هم که در پی حضور سال گذشته فیلیپ هاموند، وزیر وقت خارجه انگلیس در تهران بازگشایی شد، مسئولیت سفارتش را به «نیکلاس هاپتون» که پیش از این به عنوان کاردار در تهران مشغول به فعالیت بوده است، واگذار کرد. هاپتون که پیش از این، عهده‌دار سمت‌هایی در ارتباط با امور امنیت ملی کشورش بوده، قبل از آغاز به کارش به عنوان کاردار و سپس سفیر انگلیس در ایران، سفیر سابق کشورش در قطر و قبل از آن یمن بوده است.
فراز و فرودهای رابطه تهران و لندن
ایران و انگلیس در حالی روابط خود را به سطح سفیر ارتقا داده‌اند که این رابطه پنج سال پیش به دنبال سلسله حوادثی که تحت تأثیر چالش هسته‌ای ایران و جهان رخ داده بود، به تیرگی گرایید. مجلس کشورمان در آذرماه سال 1390 پس از تصویب تحریم بانک مرکزی ایران از سوی انگلیس، طرح کاهش روابط سیاسی با این کشور را تصویب کرد و سطح روابط را به کاردار کاهش داد. این زمانی بود که لندن در این دوره پس از مدت‌ها غیبت، سفیر تازه‌ای را به تهران فرستاده بود که در انتظار شروع به کار رسمی بود. اما مقامات این کشور به دنبال حمله تعدادی از معترضین ایرانی به سفارت انگلیس در تهران٬ تمام کارکنان خود را از ایران فراخوانده و رأی به اخراج دیپلمات‌های ایرانی از بریتانیا دادند. در این شرایط سفارتخانه‌های هر دو کشور در پایتخت‌های یکدیگر تعطیل شد و روابط دو کشور به پایین‌ترین سطح پیش از قطع کامل٬ کاهش یافت.
این تنش‌ها در حالی ادامه یافت که با روی کار آمدن حسن روحانی، در انتخابات خرداد ۱۳۹۲ دیوید کامرون، نخست‌وزیر وقت انگلیس در اقدامی دور از انتظار، این انتخاب را تبریک گفت و حدود ۴ ماه بعد هم وزیران خارجه دو کشور با هم در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل دیدار کردند. وزیران خارجه در این دیدار تصمیم به انتصاب کاردار غیرمقیم در تهران و لندن گرفتند. به دنبال این تصمیم «آجی شارما» به نمایندگی از انگلیس و محمد حسن حبیب الله‌زاده از سوی ایران به عنوان کاردارهای غیر مقیم آغاز به کار کردند. بعد از آن رئیس جمهوری ایران در تابستان ۱۳۹۳ در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک با دیوید کامرون دیدار کرد که برای نخستین بار در تاریخ بود یک رئیس جمهوری ایران با یک نخست‌وزیر بریتانیا دیدار می‌کرد. این دیدار یخ روابط سیاسی دو کشور را ذوب کرد تا کمتر از یک سال بعد و در حالی که توافق هسته‌ای، فصل تازه‌ای از مناسبات را میان ایران و کشورهای جهان گشود، سفارت لندن در تهران با حضور وزیر امور خارجه انگلیس که بعد از 14 سال به تهران سفر کرده بود، بازگشایی شود.
همان موقع نیز مجید تخت‌روانچی، معاون اروپا و امریکای وزیر امور خارجه کشورمان از بررسی میزان خسارت وارده شده به سفارت انگلیس خبر داد و گفت که «کارشناسان ما در فرآیندی که زمان‌بر است این موضوع را بررسی می‌کنند». کمی بعد و در حالی که نیکلاس هاپتون در دی ماه سال گذشته به عنوان کاردار ثابت انگلیس در تهران معرفی شد، دو کشور مقدمات ارتقای رابطه به سفیر را فراهم کردند. اقدامی که به گفته سید حسین نقوی حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس، برای انجام آن نیازی به اصلاح قانون قبلی در خصوص کاهش روابط با انگلیس نداشته است.
لندن بعد از حل و فصل چالش هسته‌ای که کشورهای اروپایی وارد یک رقابت جدی برای ترمیم و گسترش رابطه با تهران شده‌اند، تلاش کرد تا از عادی‌سازی روابط با کشورمان عقب نماند. تلاشی که اگرچه فراز و فرودهای زیادی را در مناسبات دوجانبه طی کرد اما به نظر می‌رسد که اکنون با ارتقای روابط به سطح سفیر، هدف اولیه مقامات انگلیس برای دور کردن رابطه از تنش و برقراری مناسبات عادی به سرانجام رسیده است. هدفی که البته حفظ آن منوط به دوری گزینی از سیاستهای گذشته این کشور در قبال تهران است.
http://www.iran-newspaper.com/newspaper/page/6305/21/149722/0
ش.د9501838