(روزنامه اطلاعات – 1395/06/08 – شماره 26524 – صفحه 12)
نقش محوري حشد‌الشعبي در آزادسازي دومين شهر بزرگ عراق
موصل به عنوان دومین شهر بزرگ عراق این روزها حال و روز خوشی ندارد و تلاش‌ها برای آزادسازی این شهر از چنگال تروریست های تکفیری به شکل جدی ادامه دارد. در تازه‌ترین واکنش‌ها به این امر «ابو مهندس»، معاون فرمانده نیروهای حشد الشعبی اعلام کرد: نیروهای حشد الشعبی دوشادوش نیروهای ارتش و ضد ترور در این جنگ مشارکت خواهند کرد و اجازه نمی‌دهند این استان تبدیل به پایگاهی برای بعثی‌ها، ترکها و تروریستها شود.
به گزارش خبرنگار ایسنا، این سخنان در حالی بیان شد که حیدر العبادی، نخست وزیر عراق این نیروها را به طور رسمی در زمره نیروهای رسمی وزارت دفاع ثبت کرد. «احمد اسدی» یکی از فرماندهان نیروهای حشد الشعبی در این خصوص به یکی از خبرگزاری‌های کردی بنام «خندان» اعلام کرد: دستور نخست وزیر یک مشروعیت قانونی به حشد الشعبی می‌دهد و از این به بعد وزارت دفاع عراق به طور رسمی نسبت به تسلیح و تجهیز این نیروها به انواع سلاحهای جنگی اقدام خواهد کرد.وی اضافه می‌کند: دولت همانگونه که با نیروهای ضد ترور تعامل می‌کند با ما نیز برخورد خواهد کرد و سلاح و مهمات در اختیار ما می‌گذارد.
نیروهای حشد الشعبی نیروهایی هستند که به دستور مرجع بزرگ شیعیان آیت‌الله العظمی سیستانی بعد از حضور داعش در عراق شکل گرفت و در دو سال از عمرش توانسته است برگ زرینی در مبارزه با داعش ثبت کند. حیدرالعبادی با اقدام خود پاسخ محکمی به گروههای فتنه انگیز و رسانه‌های تفرقه افکن مانند العربیه و الجزیره داد که از این نیروها به عنوان "شبه نظامیان شیعه" یاد می‌کردند. نقش برجسته این نیروها در آزادسازی فلوجه نشان داد که توانسته‌اند به سطح خوبی از بالندگی برای حفاظت از کیان سیاسی عراق و نه کیان سیاسی یک مذهب یا یک گروه برسند.اما تاکید فرماندهان این نیروها درخصوص موصل بر سه عنوان بعثی‌ها، ترکها و تروریستها موید چه کسان و چه گروهی است؟ به اعتقاد کارشناسان سیاسی این تاکید بر ائتلافی است که در سال 2014 باعث شد موصل را تسلیم داعش بکنند.
ائتلاف بعثی‌ها و تروریست‌های تکفیری و حمایت گسترده ترکیه و عربستان از تروریستها سبب شد داعش امروز بر موصل حکمرانی کند. هنوز بعثی‌ها مغز متفکر و نظامی داعش هستند، هنوز نیروهای ارتش ترکیه در عراق به بهانه‌های مختلف می‌کوشند سلاح و مهمات به دست تروریستها در موصل برسانند. اسناد اخیر ویکی لیکس هم نشان داد که ترکیه در تمامی این مدت از طرق برخی گروههای کردی در ارتباط با داعش بوده است و همسو با قطر و عربستان کوشیده‌اند از داعش به عنوان یک ابزار فشار علیه دولت عراق بهره بگیرند.در یکسال گذشته نیز با لشکر کشی به عمق خاک عراق کوشیدند راههای ارتباطی خود را با داعش در عراق نزدیکتر کرده و دیگر نیازی به تردد مخفی و پنهانی به موصل نداشته باشند.
عربستان هم دست به کار شد و با پذیرش برخی محدودیت‌ها کنسولگری خویش را در اربیل راه اندازی کرد تا این کشور نیز نیازی به طی راههای مختلف و پنهانی برای رسیدن به موصل نداشته باشد. موصل قلب داعش در عراق است همانطور که فلوجه مغز متفکر داعش در عراق بود و با همت حشد الشعبی و ارتش عراق این مغز متلاشی شد.
عربستان و بعثی‌ها در کنار داعش امروز بزرگترین دشمن عراق و موصل شده‌اند و حشد الشعبی در عملیات آزادسازی موصل عملا با یک ائتلاف از تروریستها مبارزه می‌کند و با هرگونه پیروزی بیشتر ریشه تروریستها را قطع می‌کند. از این رو حضور در موصل برای همه عراقیها و از جمله حشد الشعبی مهم است چرا که 1-قلب داعش در عراق از کار می‌افتد 2- راههای ارتباطی عربستان و ترکیه و همفکرانشان برای حمایت از تروریستها در عراق قطع می‌شود 3- حاکمیت سیاسی عراق کامل می‌شود و طرحهای فرقه‌گرایانه و قوم‌گرایانه برای تجزیه عراق با شکست روبرو می‌شود 4- حامیان داعش و بعثی‌ها تنها در محدوده کنسولگریهایشان می‌توانند در فکر توطئه باشند و یک متحد استراتژیک خود را از دست می‌دهند.حشد الشعبی از این رو با تثبیت هویت نظامی‌اش در وزارت دفاع عراق می‌رود به یک نیروی رسمی برای حفظ یکپارچگی خاک عراق تبدیل شود. این نیرو با آزادسازی موصل خواب خیلی‌ها را آشفته خواهد کرد.
رونمایی از طرح شوم ایالات متحده
ارتش و نیروهای مردمی عراق در حالی خود را برای آغاز عملیات آزادسازی «موصل» آماده می‌کنند که به نظر می‌رسد ایالات متحده آمریکا قصد دارد طرح شوم خود برای تجزیه عراق را از همین شهر کلید بزند. به گزارش خبرگزاری تسنیم،ارتش و نیروهای «حشد الشعبی» عراق موفق شدند شهر «فلوجه» واقع در استان الأنبار را به طور کامل از تصرف تروریست‌های تکفیری داعش خارج کرده و پرچم این کشور را بر فراز ساختمان‌های دولتی واقع در مرکز شهر به اهتزاز درآورند. پس از آزادسازی این شهر، دولت بغداد خود را برای آغاز عملیات آزادسازی شهر «موصل» در استان نینوا آماده می‌کند. اهمیت عملیات آزادسازی شهر «موصل» به حدی است که پیشتر زمزمه‌هایی در خصوص احتمال آغاز این عملیات پیش از کلید خوردن عملیات بزرگ آزادسازی شهر «فلوجه» وجود داشت.شهر «موصل» در مرکز استان نینوا قرار دارد و دومین شهرِ بزرگ عراق از لحاظ تعداد جمعیت ساکن آن محسوب می‌شود. جمعیت این شهر به حدود 2 میلیون نفر می‌رسد. شهر موصل در حدود 400 کیلومتری «بغداد» پایتخت عراق واقع شده است. این شهر به تجارت با کشورهایی نظیر ترکیه و سوریه نیز مشهور است.
کُردها و ترکمان‌ها غالبیت ساکنان شهر «موصل» را تشکیل می‌دهند که غالبا از اعضای قبیله‌های «الجبور»، «الدیلم»، «الطیء» و «البقاره» هستند. این شهر در تاریخ 10 ژوئن سال 2014 به تصرف گروه تروریستی ـ تکفیری داعش درآمد.
اما سؤالی که در این میان به اذهان متبادر می‌شود، این است که چگونه شهر «موصل» طی حدود 2 سال گذشته در چنگ تروریست‌های تکفیری داعش بوده و ارتش عراق هیچگاه عملیاتی را به منظور آزادسازی آن انجام نداده است؟ واقعیت این است که تکفیری‌های داعش پس از تسلط بر شهر «موصل» سلسله جنایت‌های هولناک و بی‌سابقه‌ای را با هدف ایجاد رعب و وحشت در نزد اهالی این شهر، علیه آنها مرتکب شدند.
از همین روی، ارتش عراق تاکنون از حمایت اهالی شهر موصل به عنوان یکی از مؤلفه‌های اصلی و اساسی برای آغاز عملیات آزادسازی این شهر، به دلیل هراس آنها از وحشی‌گری‌های تکفیریها برخوردار نبوده است.بر همین اساس، دولت بغداد طی دو سال گذشته ترجیح داد تا پس از به سرانجام رساندن عملیات آزادسازی دیگر مناطق مهم این کشور، دست روی موصل بگذارد و با طیب خاطر عملیاتی را به منظور آزادسازی آن کلید بزند. از سوی دیگر، ممانعت از به خطر افتادن جان غیرنظامیان ساکن شهر «موصل» از دیگر عواملی است که می‌توان از آن به عنوان یکی از علل تأخیر در آغاز عملیات آزادسازی آن توسط ارتش عراق یاد کرد.
همانگونه که گفته شد شهر موصل در مرکز استان نینوا عراق واقع شده است و از نظر جغرافیایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نزدیکی استان نینوا به مرزهای غربی عراق با سوریه موجب شده تا تروریست‌های تکفیری داعش همواره از این طریق در سوریه و عراق در حال رفت و آمد باشند.بدین ترتیب ارتش عراق با تسط بر شهر موصل از یک سو می‌تواند پایگاه اصلی تکفیریها را از دست آنها خارج سازد و از سوی دیگر، تمامی راههای تردد آنها میان سوریه و عراق را مسدود کند. علاوه بر این، تروریست‌های تکفیری دیگر قادر نخواهند بود عملیات‌های تروریستی خود در استان نینوا را از مرکز این استان یعنی شهر «موصل»، برنامه‌ریزی، مدیریت و اجرا کنند.
بدون شک تجربه ارزشمندی که دولت بغداد طی ماههای اخیر در مبارزه با داعش به دست آورده است، می‌تواند عملیات آزادسازی شهر موصل را بیش از پیش تسهیل کند. تجربه‌های فراوانی که از دو نبرد موفقیت‌آمیز در «الرمادی» و «فلوجه» نصیب دولت بغداد شده است، پشتوانه بسیار مهمی برای کلید خوردن عملیات آزادسازی شهر موصل محسوب می شود؛ درست همانگونه که تجربه عملیات رمادی در عملیات آزادسازی فلوجه به کمک ارتش و نیروهای حشد الشعبی آمد و آنها توانستند تنها در طول مدت زمانی حدود 3 هفته این شهر را آزاد کنند.
علاوه بر این، ارتش و نیروهای حشد الشعبی در عملیات آزادسازی شهر «موصل» از حمایت اهالی این شهر نیز برخوردار خواهند بود، چراکه با توجه به پیروزی‌ها و دستاوردهای خیره‌کننده ماههای اخیر علیه تکفیریها، خط بطلان بزرگی بر باور ساکنان «موصل» مبنی بر «شکست ناپذیر بودن» داعش کشیده شده و موجب تقویت روحیه آنها شده است. بر همین اساس، دولت بغداد در عملیات آینده خود علیه تکفیریها از دو امتیاز ویژه «تجربه‌های ارزشمند» و «حمایت‌های مردم موصل» برخوردار خواهد بود.اما از سوی دیگر، موانعی نیز در مسیر آزادسازی شهر «موصل» دیده می‌شود که به سادگی نمی‌توان از کنار آنها گذشت. یکی از مهم‌ترین موانع بر سَر راه آزادسازی «موصل»، ایالات متحده آمریکا است که به نظر می‌رسد خواب شومی برای «موصل» دیده باشد. آمریکایی‌ها تا پیش از این، سعی در طولانی جلوه دادن زمان هرگونه عملیات احتمالی برای آزادسازی «موصل» داشتند تا بدین ترتیب آغاز این عملیات حتی الامکان با تأخیر مواجه شود.
در همین ارتباط، «وینسنت استوارت» عضو ارشد دستگاه اطلاعات ایالات متحد آمریکا که در کمیته نیروهای مسلح مجلس سنا در خصوص تحولات عراق سخن می‌گفت، در اظهاراتی اعلام کرد: «بسیار بعید می رسد که در سال 2016 عملیات نظامی به رهبری عراق برای پاکسازی کامل شهر موصل در نینوا به نتیجه برسد». وی در ادامه اظهارات خود تصریح کرد: عملیات آزادسازی موصل بسیار پیچیده خواهد بود؛ به اینکه ما می توانیم در آینده نزدیک شاهد آزادسازی این شهر باشیم، خوشبین نیستیم. به عقیده من در سال 2016 قطعا آزادسازی موصل اتفاق نخواهد افتاد.
این ژنرال آمریکایی همچنین اظهار داشت: ممکن است عملیات نظامی برای پاکسازی مناطق واقع در اطراف موصل مؤثر باشد، اما سیطره کامل بر شهر موصل طی سال 2016 ممکن نیست. این اظهارات مقام عالیرتبه نظامی آمریکا به خوبی حاکی از سیاست این کشور مبنی بر تلاش برای به تأخیر انداختن آزادسازی موصل، است. با این حال اکنون که زمزمه‌های آغاز عملیات آزادسازی «موصل» به گوش می‌رسد و حتی مقدمات انجام آن نیز به چشم می‌خورد، ایالات متحده آمریکا نقشه شومی را برای این شهر در سَر می‌پروراند. «جو بایدن» معاون کنونی رئیس جمهوری آمریکا کسی است که برای اولین بار در سال 2006 از طرح شوم تجزیه عراق و تقسیم آن به سه بخش «شیعی، کُردی و سُنّی» سخن به میان آورده بود.
در همین ارتباط، روزنامه السفیر لبنان در گزارشی اینگونه می‌نویسد: اگر سال 2014 سال اشغالگری داعش در عراق و سال 2015 سال دخالت منطقه ای ترکیه در این کشور باشد، سال 2016 طرح جو بایدن درباره عراق دوباره مطرح خواهد شد.با توجه به آنچه که گفته شد، ایالات متحده آمریکا که با نگرانی مُفرَط به عملیات آزادسازی شهر «موصل» می نگرد و ارتش عراق را در یک قدمی تسلط بر آن می‌بیند، به نظر می‌رسد که با مداخله نظامی در شهر «موصل» تحت عنوان دروغین حمایت از ارتش عراق، قصد دارد کنترل این شهر را به کُردها سپرده و مقدمات تجزیه عراق را فراهم آورد.ایالات متحده آمریکا طی ماههای اخیر هیچگاه به مطالبات اقلیم کردستان عراق مبنی بر لزوم برگزاری همه‌پرسی به منظور استقلال کُردها واکنش نشان نداده و همین مسأله خود، از پافشاری واشنگتن بر لزوم اجرایی شدن طرح «جو بایدن» مبنی بر تجزیه عراق حکایت دارد.سلسله عملیات‌های «هلی‌برن» نظامیان آمریکایی در شهر «موصل» که گاه و بی‌گاه و بدون هماهنگی با دولت مرکزی بغداد صورت می گیرد نیز در همین راستا قرار دارد. نظامیان آمریکایی تاکنون هیچیک از اطلاعاتی را که در نتیجه عملیات‌های «هلی برن» در «موصل» به دست آورده‌اند، در اختیار ارتش عراق قرار نداده‌اند؛ بر عکس احتمال اینکه این اطلاعات به دست مقامات اقلیم کردستان عراق رسیده باشد، بسیار زیاد است.
علاوه بر تلاش آمریکایی‌ها برای ممانعت از تسلط ارتش عراق بر شهر «موصل» و در مقابل، سپردن کنترل این شهر به دست مقامات اقلیم کردستان، آنها همچنان به رویکرد سابق خود در قبال نیروهای «حشد الشعبی» در عراق ادامه می‌دهند و خواستار کنار گذاشته شدن این نیروها از عملیات آزادسازی «موصل» هستند تا بدین ترتیب روند پیشروی‌های ارتش در این شهر با کُندی مواجه شود. با این حال، به نظر می رسد که آنها پاسخ قاطعانه «حیدر العبادی» فرمانده کل نیروهای مسلح عراق در این خصوص را دریافت کرده باشند. العبادی در واکنش به کارشکنی‌های آمریکایی‌ها تصریح کرده است: بدون شک نیروهای حشد الشعبی در عملیات آزادسازی شهر موصل حضور خواهند داشت.
این در حالی است که،روابط دو کشور همسایه عراق و ترکیه همواره تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار داشته و با فراز و فرود بسیاری روبرو بوده است.به گزارش مهر، عراق و ترکیه به عنوان دو کشور همسایه؛ پیوندهای تاریخی، فرهنگی و اقتصادی با یکدیگر دارند. مرزهای مشترک و موضوعاتی مانند آب، کُردها و ترکمن‌ها و نفت عراق و ترکیه را به هم گره زده است دو کشور از زمانی که ترکیه در سال ۱۹۲۷عراق را به رسمیت شناخت به دنبال توسعه روابط بوده اند.در سال ۱۹۲۶به دنبال فعالیت کُردها در مرزهای عراق-ترکیه هیئتی عراقی به ریاست نوری سعید وزیر خارجه وقت به آنکارا رفت.
محورهای بحث وی را امنیت مرزهای عراق و ترکیه، نفت و امکان توافقنامه تجاری تشکیل می داد. در سال ۱۹۳۱ملک فیصل به ترکیه رفت و توافقنامه تجاری و استرداد مجرمان را به امضا رساند.روابط دو کشور در دوره پادشاهی و جمهوری عراق و دوره بعثی ها حسنه بود. اما از زمانی که عراق به کویت حمله کرد روابط طرفین تیره شد. پس از جنگ ایران و عراق، ترکیه از تقویت قدرت عراق بیمناک بود و آن را برای امنیت ملی خود خطر ناک می دانست. در این دوره از آمریکا برای فشار بر عراق استفاده می‌کرد و از موضوع منابع آبی در سال ۱۹۸۹-۱۹۹۰بهره می‌گرفت.پس از اشغال کویت از سوی رژیم بعث عراق، روابط ترکیه با عراق به تیرگی گرایید.
ترکیه از قطعنامه های ضد صدام حمایت کرد و با وجود زیان هنگفت، خط لوله نفتی از کرکوک به بندر «یومر تالیک» در دریای مدیترانه را بست. ترکیه قریب به ۱۰هزار نظامی و ۵هزار نیروی احتیاط در نزدیکی مرز با عراق مستقر کرد.دهه نود به بعد دوره ای است که عمدتاً شاهد دخالت‌های ترکیه درشمال عراق هستیم و این دخالت‌ها تا زمان سرنگونی رژیم صدام ادامه یافت. در این مدت ترکیه به دنبال اطماع خود در موصل و کرکوک بود.پس از سرنگونی رژیم بعث در عراق در سال ۲۰۰۳، روابط میان عراق و ترکیه در مسیر واحدی پیش نرفت. این روابط در ابتدا شاهد حجم بالای مبادلات تجاری بود به گونه‌ای که به 11 میلیارد دلار رسید. مسئولان دو کشور در بالاترین سطح با یکدیگر دیدار و گفتگو کردند. اما این روابط در اواخر دوره نوری مالکی نخست وزیر سابق عراق به درجه ای از تیرگی رسید که در آستانه قطع شدن بود.در هفته های اخیر ترکیه به دنبال اتخاذ سیاست خارجی جدید برای بهبود روابط با همسایه جنوبی خود روی آورده است.پیش از آنکه به بررسی جو کنونی روابط میان دو کشور بپردازیم لازم است برخی زمینه های ارتباط دو کشور را مورد توجه قرار دهیم.
روابط اقتصادی
در زمینه اقتصادی، عراق مقادیر زیادی کالا از ترکیه وارد می‌کند و روزانه در گذرگاه‌های میان دو کشور کامیون‌ها در حال تردد هستند. در مقابل عراق نفت خود را از طریق کرکوک به خط لوله نفتی که از سرزمین ترکیه می‌گذرد و به بندر جیهان می‌رسد منتقل می‌کند.
پرونده منابع آبی میان عراق و ترکیه با فراز و نشیب زیاد همراه بوده است. احداث سد از سوی ترکیه بر مسیر رودهای دجله و فرات در داخل اراضی‌اش، سبب کاهش شدید آب در عراق و تاثیر منفی بر کشاورزی و آبیاری شده است.
این موضوع به صحرایی شدن بیشتر عراق و از رونق افتادن کشت و زرع در مناطق زیادی و در نتیجه کمبود تولید و روی آوردن عراق به واردات محصولات کشاورزی از خارج شده است. این وضع برای عراقیها قابل تحمل نیست و باید توافق منصفانه ای وضع شود تا سهم عراق از آبهای این دو رود مشخص شود. تاکنون توافقنامه‌ای که سهم مشخصی به عراق اختصاص داده شود به امضا نرسیده است.
موقعیت جغرافیایی رودهای دجله و فرات، عراق را در مقابل یک واقعیت قرار می دهد و آن این است که سرچشمه های رودهای دجله و فرات در این کشور نیست. ترکیه و عراق تاکنون معاهده‌هايی در زمینه آبهای رود دجله و فرات امضا کرده اند که از جمله آنها می توان به معاهده لوزان در سال ۱۹۲۳، معاهده سال ۱۹۴۶، معاهده سال۱۹۷۱و پروتکل های سالهای ۱۹۸۰و ۱۹۸۳اشاره کرد.
در مقایسه با ایران و ارتباط و پیوند محکمی که با عراقیها(شیعیان) دارد، نمی‌توان برای ترکیه نفوذی بر عراقیها به غیر از ترکمن‌ها قائل شد.
مشکل کُردها
مشکل کردها همواره یکی از متغیرهای روابط میان عراق و ترکیه بوده است. دو کشور با توافق سال ۱۹۸۴تلاش کردند که راهکاری پیدا کنند. براساس این توافق دو کشور اجازه داشتند که کُردها را به عمق ۱۰کیلومتری داخل مرزهای همدیگر تحت پیگرد قرار دهند.
قبل از اینکه این توافق در سال ۱۹۸۸به طور یکجانبه از سوی ترکیه لغو شود، آنکارا سه بار از این توافق استفاده کرد.این در شرایطی است که اکنون اقلیم کردستان با حمایت آمریکا در حال ایفای نقش است. جنگنده های ترکیه همواره مناطقی را در شمال عراق هدف قرار داده‌اند و این اهداف را متعلق به پ ک ک می‌دانند. در مقابل عراق بمباران اراضی خود را بر‌نمی‌تابد.
نیروهای ترکیه در شمال عراق
در روز ۱۲دسامبر ۲۰۱۵عراق رسما به شورای امنیت به سبب حضور نیروهای ترکیه در نزدیکی موصل اعتراض کرد. مقامات عراقی از جمله حیدر العبادی نخست وزیر حضور این نیروها را به مثابه نقض حاکمیت این کشور می دانند در حالی که رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه، حضور این نیروها را بر اساس توافق قبلی می داند.این نیروها در منطقه بعشیقه در شمال موصل مستقر هستند. ترکیه حضور این نیروها را برای آموزش نیروهای پیشمرگه می داند. شمار این نیروها ۱۲۰تا۱۵۰نفر است که ۲۰تا۲۵تانک دراختیار دارند. عراقی ها حضور این نیروها را ناقض حاکمیت عراق می دانند زیرا بدون اذن و اجازه بغداد در این منطقه حضور دارند.
چشم‌انداز روابط آنکارا-بغداد
تفسیری که می توان از سیاست خارجی ترکیه و داده های داخلی آن داد، این است که به هر اندازه که به برخی محورهای منطقه‌ای و بین المللی یعنی؛ محور ریاض-قطر و محور واشنگتن-اروپا نزدیک شود به همان اندازه رابطه اش با عراق دستخوش آن قرار می گیرد.آنکارا پس از مدتی دریافت، همپیمانی با برخی محورهای منطقه ای با منافع این کشور به ویژه در عراق و منطقه در تضاد است.
در پرونده بحران سوریه، موضوع کُردها و بحران آوارگان سوری ترکیه با چالش فراوان روبرو شد. ترکیه متوجه این واقعیت شد که آمریکا و غرب آماده نیستند در صورتی که جنگی با روسیه شود در کنار آنکارا قرار گیرند.این در موضوع سقوط جنگنده روسیه از سوی نیروی هوایی ترکیه کاملا مشهود شد.
ترکیه در این زمینه با مشکلات اقتصادی روبرو شد. اقتصاد ترکیه از سیاستهای قبلی آسیب فراوان دید.دنباله‌روی از سیاست غرب و برخی کشورهای منطقه‌ای مانند عربستان سبب وارد شدن تبعات سختی شد.
ترکیه با حجم بالای آوارگان روبرو شد از سویی امنیت ملی این کشور نیز در معرض خطر قرار گرفت.اردوغان پس از موضوع سرنگونی جنگنده روس و نیز مواضع کشورهای اروپایی که حضور ترکیه در اتحادیه اروپا را مستلزم تن دادن به شروط بسیار کرده بودند، متوجه اوضاع شده بود از این رو به دنبال بازنگری در سیاست خارجی خود در قبال روسیه و امارات و عراق و سوریه و برخی کشورهای دیگر برآمد.وقوع کودتا در ترکیه در ۱۵جولای تلنگر دیگری به اردوغان بود.
وی در سخنانی در مراسم ختم کشته شدگان کودتا خطاب به غرب گفت: هنگامی که ۵یا ۱۰نفر در عملیات تروریستی در مناطق شما کشته می شوند زمین و زمان را به هم می ریزید و در مقابل از دموکراسی ترکیه حمایت نمی کنید و حامی کودتاگران هستید.بدون شک ترکیه امروز مرحله پاکسازی نهادهای دولتی از عوامل کودتا را پشت سر می گذارد و این دوره ای زمان بر است. سیاستگذاران طی ماههای آتی سرگرم
سر و سامان دادن به پرونده داخلی هستند و کمتر فرصت پرداختن به موضوعات منطقه‌ای دارند اما موضوع این است که ترکیه به دنبال روی آوردن به محورهای جدید است و اولین گام آنها را در تلاش برای عادی‌سازی روابط با روسیه دانست.
شرایط جدید در ترکیه برای سیاستگذاران در عراق این فرصت را ایجاد کرده است که در راستای برقراری روابط استراتژیک جدید مبتنی بر اصول مشخص که به نفع دو طرف باشد اهتمام ورزند.دولت عراق پس از کودتا مواضع مناسبی اتخاذ کرده است به طوری که ابراهیم الجعفری وزیر خارجه عراق گفت: آنچه در ترکیه رخ داده، موضوعی داخلی است. ما به دقت حوادث را رصد می کنیم.
شورای امنیت ملی عراق نیز اعلام کرد: عراق به اصل حسن همجواری پایبند است و مایل به برقراری روابط حسنه با ترکیه و عدم دخالت در امور داخلی آن و روابط بر اساس احترام متقابل و تامین منافع دو کشور در همه زمینه هاست.این مواضع می تواند بستر مناسبی برای گام‌های بعدی فراهم آورد و یخ موجود در روابط دو کشور را به سرعت آب کند و دو کشور را به سوی رابطه ای قوی سوق دهد. این به مهارت و پویایی سیاست خارجی عراق بستگی دارد. عراق باید یک استراتژی هوشمندانه اتخاذ کند.
ش.د9502320