(روزنامه جوان ـ 1396/03/17 ـ شماره 5107 ـ صفحه 15)
دونالد ترامپ رئيس‌جمهور امريكا در اولين واكنش توئيتري خود به قطع روابط عربستان و برخي كشورهاي ديگر عرب با قطر نوشت: « در سفر اخيرم به خاورميانه گفتم ديگر نمي‌توان كمك مالي به ايدئولوژي افراط‌گرايانه را تحمل كرد. رهبران انگشت‌شان را به سوي قطر نشانه رفتند، نگاه كنيد.» او ساعتي بعد با اشاره به نشست رياض نوشت:
« تمام شواهد عليه قطر بود. احتمالاً اين آغاز پايان كابوس تروريسم است.» در حالي كه واشنگتن تاكنون سعي در بي طرفي در بحران قطر- عربستان داشت، توئيت ترامپ حمايت علني امريكا از عربستان را علني كرد. علاوه بر اين گواهي است بر اينكه امريكا و شيخ‌نشين‌ها تاكنون ايدئولوژي‌هاي افراطي را تأمين مالي مي‌كرده‌اند و حالا اظهار پشيماني مي‌كنند! كشورهاي بحرين، عربستان، مصر و امارات و چند كشور عربي ديگر روز دوشنبه در اقدامي هماهنگ قطع روابط ديپلماتيك خود با قطر را اعلام كردند و در پي آن پروازهاي شركت‌هاي هواپيمايي مصر، امارات و عربستان با قطر به حالت تعليق درآمد. روابط قطر با همسايگانش از ماه پيش رو به وخامت رفت. اين وخامت روابط پس از آن آغاز شد كه در شبكه الجزيره قطر به طرز مشكوكي اظهارات «شيخ تميم بن حمد» امير قطر در حمايت از رابطه با ايران و گروه‌هاي مقاومت منتشر شد. اگر چه اين شبكه اعلام كرد كه مورد حمله هكرها قرار گرفته است اما همه چيز نشان مي‌دهد تصميمات رياض در اين باره از مدت‌ها قبل اتخاذ شده بود و تنها منتظر چراغ سبز ترامپ بود. روزنامه امريكايي «يو اس‌اي تودي»به رغم اينكه گرايشات جمهوريخواهانه دارد، در گزارشي باعنوان «بدبختي‌هاي خارجي رئيس‌جمهور ترامپ»، نوشت: طوفان‌هاي توئيتري «دونالد ترامپ» رئيس‌جمهور امريكا و رفتارهاي خودسرانه و عجيب و غريب ترامپ شوخي‌بردار نيست.
اين روزنامه با اشاره به علاقه ظاهري ترامپ به عربستان سعودي و روسيه و مشكل او با كشورهايي مانند آلمان، انگليس و متحدان حياتي واشنگتن، با استناد به گزارش اخير پايگاه خبري تحليلي «پوليتيكو» نوشت كه ترامپ بدون اينكه تيم امنيت ملي خود را در جريان بگذارد، نوشته‌هاي مربوط به تعهدات امريكا به متحدان ناتو را از متن سخنراني اخيرش در بروكسل حذف و به شيوه‌اي بي‌ادبانه درخواست سران كشورهاي اروپايي براي ماندن امريكا در توافق آب و هوايي پاريس را نيز رد كرده است. اين روزنامه با اشاره به اينكه مشخص نيست چرا ترامپ به روابط امريكا با مهم‌ترين و قابل اعتماد‌ترين متحدان واشنگتن آسيب مي‌زند، نوشت: اقدامات ترامپ به شيوه‌اي توجيه‌ناپذير در حال تضعيف اعتبار امريكا در جهان و همچنين بي‌ثبات كردن مناطق كليدي است مانند اقدام روز دوشنبه عربستان سعودي و برخي از كشورهاي عربي در قطع روابط ديپلماتيك خود با قطر. بر اساس اين گزارش، اگر ترامپ در اولين سفر خارجي خود به عربستان سعودي نمي‌رفت و به رياض براي قدرت‌نمايي در منطقه چراغ سبز نشان نمي‌داد، قطع روابط ديپلماتيك عربستان و كشورهاي عربي اتفاق نمي‌افتاد.
در همين حال نشانه‌هاي ادامه‌دار بودن بحران در سطح شركت‌هاي بزرگ انرژي مشخص‌تر شده است. به گزارش رويترز، بخش تحقيقات قيمت نفت گلوبال پلتس طي بيانيه‌اي ديروز اعلام كرد: تحقيقات در مورد تحويل‌پذيري نفت قطر پس از تشديد بحران سياسي بين اين كشور و كشورهاي عربي را به سرعت مورد بررسي قرار مي‌دهد. اين شركت اعلام كرد: در طول اين بررسي و تا اطلاع ثانوي بارگيري نفت از قطر بدون توافق دوجانبه يك خريدار و فروشنده بر مبناي همگرايي قراردادهاي مبادلات نفتي در نظام قيمت‌گذاري ممكن نخواهد بود. اين اقدام در پي قطع روابط ديپلماتيك بين قطر و چهار كشور عربستان، مصر، بحرين و امارات صورت مي‌گيرد. شركت گلوبال پلتس، يك مركز مستقل فعال در زمينه ارائه اطلاعات و قيمت‌هاي پايه كالاهاي اساسي به خصوص در حوزه انرژي و نفت است. با وجود اين، اخبار حاكي از ادامه تنش و حتي افزايش آن به سطح نظامي است. «آدريان گالوي» سخنگوي پنتاگون در واكنش به قطع روابط ديپلماتيك برخي كشورهاي عربي با قطر، گفت: قصدي براي تغيير موضع در قبال قطر نداريم و فعاليت هواپيماهاي نظامي امريكا در سوريه، عراق و افغانستان از مبدأ پايگاه هوايي العديد ادامه خواهد يافت. به گزارش خبرگزاري آسوشيتدپرس، وي افزود: ما شركاي خود در منطقه را به كاهش تنش‌ها و همكاري با يكديگر براي دستيابي به راه حلي مشترك در راستاي تأمين امنيت منطقه دعوت مي‌كنيم. قطر ميزبان بزرگ‌ترين پايگاه نظامي نيروهاي امريكايي در خاورميانه است و بيش از 10 هزار نيروي ارتش امريكا در اين پايگاه مستقر هستند. به رغم اين بيانيه ظاهرا آرامش بخش دولت امريكا به اتباع خود در كشور قطر هشدار داد جوانب احتياط را رعايت كنند. به گزارش تسنيم به نقل از شبكه تلويزيوني اسكاي نيوز عربي، سفارت امريكا در قطر در بيانيه خود آورده است: اين سفارتخانه از اتباع امريكايي مقيم و مسافر به قطر مي‌خواهد كه محتاط باشند و جوانب احتياط را رعايت كنند.
دستور آماده‌باش در قطر
در بخشنامه‌اي كه رسانه‌هاي قطري آن را به صورت فوري منتشر كردند، عبدالله بن ناصر بن خليفه آل ثاني نخست وزير قطر اعلام كرده است پس از انجام هماهنگي‌هاي لازم با شيخ تميم بن حمد امير اين كشور به نيروهاي مسلح قطري دستور داده مي‌شود كه در آب‌هاي خليج فارس به حالت آماده‌باش درآيند و در صورت مشاهده هرگونه تجاوز نيروهاي خارجي صلاحيت مقابله با آن را خواهند داشت. نخست وزير قطر همچنين دستور داده است تا نيروهاي گارد مرزي و ساحلي به نيروهاي مسلح اين كشور بپيوندند تا با هر تهديد نظامي مقابله كنند. اين مقام قطري افزوده است: هر گونه كشتي يا لنج نظامي و غيرنظامي كه بدون هماهنگي از بخش‌هاي غربي و شرقي وارد آب‌هاي منطقه‌اي قطر شود در معرض تيراندازي قرار خواهند گرفت. نخست وزير قطر لنج‌ها و كشتي‌هاي ورودي از سمت مرزهاي مشترك با جمهوري اسلامي ايران را از اين امر مستثني كرده است. در عين حال قطر مي‌گويد كه آمادگي دارد ميانجيگري كويت را براي حل اختلافات ميان خود با عربستان، امارات متحده عربي، بحرين و مصر بپذيرد و به همين دليل فعلاً از اقدام متقابل و پاسخ دادن به اتهامات آنها خودداري مي‌كند. شيخ تميم بن حمد آل‌ثاني، امير قطر دوشنبه شب تلفني با شيخ صباح احمد جابر صباح، همتاي كويتي خود گفت‌وگو كرده است. عربستان پيش از اين امكان هرگونه ميانجيگري ميان رياض با دوحه را رد كرده بود.
2سناريو براي تغيير نظام قطر
رأي‌اليوم در مقاله‌اي نوشت: به احتمال قوي در همين ماه رمضان، عربستان سعودي، امارات و مصر با مداخله نظامي و اشغال قطر رژيم اين كشور را تغيير مي‌دهند. عبدالباري عطوان نوشت: روز دهم رمضان از خواب بيدار شديم و تصميمات بي‌سابقه‌اي درباره قطع روابط، بستن مرزها، توقف همه پروازها و اخراج اتباع قطر شنيديم. تنها كاري كه انجام نشد اعزام هواپيماهاي جنگي براي بمباران اين اميرنشين و تانك براي اشغال آن و انتصاب امير جديد بوده است. آنچه اكنون انجام مي‌شود عمليات براي در تنگنا قرار دادن قطر از حيث اقتصادي، سياسي و اجتماعي و منزوي كردن آن در ميان كشورهاي عربي و غيرعربي و اعلام جنگ ديپلماتيك و اقتصادي ضد آن به عنوان مقدمه‌اي براي آخرين مرحله يعني جنگ نظامي است. عطوان افزود: حمله به قطر با توجه به همدستي امريكا، سكوت تركيه و ناديده گرفتن موضوع از سوي جامعه بين‌المللي بعيد نيست. دو سناريو براي عمليات تغيير رهبري قطر مطرح است؛ نخست بروز كودتاي نظامي يا امنيتي داخلي كه يكي از جناح‌هاي خانواده حاكمه با حمايت افسران بلندپايه انجام دهد. سناريوي دوم حمله خارجي است كه نيروهاي زميني امارات، عربستان و مصر با پوشش هوايي سعودي ـ اماراتي در آن شركت كنند. نيروها و تانك‌هاي مصر در امارات مستقر است و براساس آنچه يك منبع موثق مصري گفته احتمال بروز سناريوي دوم بيشتر است. به نوشته عطوان تعجب‌برانگيز نخواهد بود كه شايد قبل از عيد فطر بيدار شويم و بشنويم كه امير كنوني قطر با مداخله نظامي از زمين، هوا و دريا كنار گذاشته شده و جانشين وي سوار بر تانك‌هاي سعودي، مصري، اماراتي و بحريني وارد كشور شده است.
ش.د9600754