تاریخ انتشار : ۳۰ شهريور ۱۳۹۶ - ۰۹:۲۷  ، 
شناسه خبر : ۳۰۴۶۰۲
نقش آمریکا در دنیای امروز و آنچه برای 3 ماه پیش‌رو پیش‌بینی می‌شود

(روزنامه وقايع اتفاقيه ـ 1396/05/19 ـ شماره 473 ـ صفحه 5)

بسياري سه ماه آينده را براي خاورميانه و جهان حياتي مي‌دانند. در اين سه ماه از يک سو دونالد ترامپ، رئيس‌جمهوري ايالات‌متحده دستورات تازه‌اي را اتخاذ مي‌کند که مي‌تواند تأثيراتي مستقيم بر عرصه جهاني بگذارد که بارزترين آن تصميم‌گيري نهايي‌اش درباره وضعيت برجام است و از‌سوي‌ديگر، اتفاقات جهاني در عرصه اروپا و آمريکا رنگ و بوي تازه‌اي به خود مي‌گيرد. در آمريکا، جنجال دخالت روسيه در انتخابات رياست‌جمهوري آمريکا همچنان ادامه دارد و هر روز ابعاد تازه‌اي از آن فاش مي‌شود. اين مسئله سبب مي‌شود تا دردسرهاي ترامپ روزبه‌روز بيشتر شود. براي همين بسياري بر اين اعتقادند که ترامپ يا از طريق يک جنجال‌سازي بسيار بزرگ بتواند از اين مهلکه نجات پيدا کند يا مجبور است به فشارها تن دهد و تا آخر راه با تحقيقات کميته ويژه بررسي دخالت روسيه در انتخابات رياست‌جمهوري آمريکا همراه شود. در اروپا تنش اين قاره سبز با آمريکا روزبه‌روز عيان‌تر مي‌شود. اعمال تحريم‌هاي جديد عليه روسيه بيش از همه منافع اروپا را تحت‌تأثير قرار مي‌دهد، اين چيزي است که اروپايي‌ها رسما به آن معترف هستند و دائما مي‌گويند براي اينکه نگذارند از تحريم‌هاي يکجانبه آمريکا تأثير ببينند، اقداماتي را عليه آمريکا انجام خواهند داد. اين مسئله نه‌تنها اروپا را از آمريکا دور خواهد کرد بلکه تنش‌هاي تازه‌اي را در روابط دو قاره به وجود خواهد آورد. در خاورميانه اوضاع ملتهب است و معلوم نيست آينده منطقه بعد از پاکسازي عراق از لوث داعش و شکست گروه‌هاي مخالف سوري از حکومت بشار اسد و متحدان او به کدام سمت و سو خواهد رفت؛ به‌ويژه که تنش‌هاي عربستان با قطر و ايران نيز همچنان به قوت خود باقي است. در آسيا بحران کره‌شمالي با آزمايش‌هاي مکرر موشکي پيونگ يانگ و تحريم‌هاي آمريکا عليه آن روزبه روز شديدتر و لحظه به لحظه به زمان انفجار نزديک‌تر مي‌شود. اين موضوعات را انديشکده استراتفور به خوبي بررسي کرده است. استراتفور در گزارشي در‌اين‌زمينه بحران‌هاي سه ماه آينده را تقسيم‌بندي کرده و با اولويت‌بندي نوشته است:

تضعيف سياست ترامپ

تحقيقات فدرال در حال انجام و تشديد جنگ‌هاي بودجه با کنگره در سه ماه آينده براي دونالد ترامپ رئيس‌جمهوري ايالات‌متحده مشکلات بيشتري ايجاد خواهند کرد اما اين اختلالات نمي‌تواند مانع لفاظي‌ها و جنگ کلامي کاخ سفيد شود. به‌ويژه که اين جنگ کلامي بيش‌ازپيش به سمتي مي‌رود که رنگ ايدئولوژي نامأنوسي به خود بگيرد. اين مسئله سبب شده است که جنگ‌هاي داخلي‌اي در درون خود دولت آمريکا نيز شکل بگيرد. راست‌گرايان افراطي تحمل سياست‌هاي سياستمداران کارکشته و کاربلد محافظه‌کاران سنتي را ندارند. در گمانه‌زني‌هاي بيشتر، ايالات‌متحده ممکن است در مرحله جهاني عقب‌نشيني‌هايي انجام دهد؛ البته در واقعيت ايفاي نقش ابرقدرت در حاکميت جهاني بسيار پيچيده است. درعين‌حال ابتکارات افراطي در سياست‌هاي دولت، به‌ويژه در زمينه تجارت و آب وهوا در سطوح مختلف از جمله فدرال، دولت، شرکت‌ها و منطقه تأثيرگذار خواهد بود. دولت آمريکا اخيرا رسما از معاهده آب‌وهواي پاريس خارج شد. اين مسئله تبعات سنگين حقوقي براي آمريکا به بار خواهد آورد و متحدان واشنگتن به‌ويژه اروپايي‌ها را دلسرد و از آن دور خواهد کرد. هرچند پيش‌بيني مي‌شود که ايالات‌متحده اتحاديه‌هاي امنيتي خود را در خارج از کشور همچنان حفظ کند اما اين اقدامات به اندازه لازم براي مديريت اقدامات متحدان در قبال منطقه و همسايگانشان کافي نخواهد بود.

شعله‌هاي آتش در خاورميانه

مخالفت قطر با عربستان‌سعودي و امارات متحده طی سه ماهه آينده تشديد خواهد شد و جنگ نيابتي قدرت‌ها در منطقه همچنان در سراسر منطقه ادامه خواهد داشت. رقابت قابل‌توجه در شوراي همکاري خليج‌فارس و بي‌اعتمادي روبه‌رشد ميان ترکيه و همسايگان خليج‌فارس، نقاط ضعف استراتژي کاخ سفيد را براي تطابق با اوضاع روز و ناتواني رياض در تلاش براي مديريت منطقه را نشان خواهد داد. از هم‌اکنون امارات و بحرين پذيرفته‌اند که حلقه محاصره قطر را شل‌تر کنند. ترکيه نيز به‌دليل مخالفت با سياست آمريکا در حمايت از کردهاي سوريه، بيش‌ازپيش از واشنگتن فاصله گرفته است. اين مسئله سبب مي‌شود تا ترکيه به سمت تک‌محوري بدون درنظرگرفتن نظر آمريکا و متحدان منطقه‌اي‌اش پيش رود. آنچه درحال‌حاضر شاهد هستیم، دورشدن ترکيه از آمريکا و در مقابل نزديک شدنش به روسيه است. اين روند مي‌تواند طي ماه‌هاي آينده تشديد شود. خطر درگيري ميان قدرت‌هاي بزرگ از هم‌اکنون در شرق سوريه افزايش يافته است: در ادامه تلاش ايران براي ايجاد کريدوري زميني از تهران به دمشق و رسيدن به ساحل مديترانه، نيروهاي وفادار به اسد و شورشيان مورد حمايت ايالات‌متحده به سمت مرز عراق حرکت مي‌کنند، درحالي‌که روسيه از ميدان جنگ سوريه براي گرفتن امتياز از ايالات‌متحده استفاده مي‌کند. اين مسئله بر شدت رقابت‌ها مي‌افزايد و احتمالا تنش‌ها را تشديد خواهد کرد.

بازار پريشان اما پايدار نفت

همان‌طور که شاهزاده جوان عربستان، محمدبن‌سلمان، براي رسيدن به قدرت در عربستان‌سعودي تلاش مي‌کند، بيشترِ تمرکز خود را براي آماده کردن پيشنهاد عمومي عربستان‌سعودي در مجمع عمومي آرامکو در سال 2018 معطوف خواهد کرد. بخشي از اين طرح مستلزم حفظ معامله کاهش توليد در ميان توليدکنندگان عمده نفت با اميد حفظ قيمت پايدار خواهد بود، درحالي‌که احتمال خروج ايالات متحده، ليبي، نيجريه و قزاقستان از اين معادله وجود دارد. رعايت اين موافقتنامه طی سه ماه جاري ادامه خواهد داشت اما احتمال شکست آن در پايان سال نيز وجود دارد زيرا استراتژي امضا‌کنندگان نشان مي‌دهد که نگاه خوبي به اين توافقنامه ندارند. در اين ميان ايران و عراق اصرار دارند که توليد نفت خود را افزايش دهند که اين مسئله چندان باب ميل عربستاني‌ها نيست. روسيه نيز تمايلي ندارد مطابق با نظريه عربستان به توليد نفت بپردازد. براي همين از يک سو انتظار مي‌رود بازار نفت پريشان باشد و از‌سوي‌ديگر، ثبات خود را تا اندازه‌اي حفظ کند، چون به‌هرصورت کشورهاي توليدکننده نفت به دلارهاي نفتي نياز دارند.

بازي در ميانه بحران کره‌شمالي

محدوديت شرکت‌هاي چيني در تحريم‌ها عليه کره‌شمالي واضح‌تر خواهد شد زيرا مذاکرات تجاري بين پکن و واشنگتن براي رفع تحريم‌ها به بن‌بست رسيده است. آزمايش‌هاي هسته‌اي و موشکي پيونگ يانگ ادامه خواهد يافت تا سوخت بحران اين منطقه تأمين شود، هرچند شانس اقدام نظامي نظامي آمريکا در اين سه ماهه افزايش نخواهد يافت، مگر اينکه کره‌شمالي بتواند قابليت استفاده از موشک‌هاي دوربرد را نشان دهد. دستاوردي که به نظر مي‌رسد کره‌شمالي حداقل يک سال با آن فاصله داشته باشد. اعمال تحريم‌هاي جديد عليه کره‌شمالي و افزايش تهديدهاي پيونگ يانگ عليه همسايگانش و همچنين منافع آمريکا در منطقه آسياي دور سبب مي‌شود تا بحران کره پيچيده‌تر شود و بيش از هر زماني از آن بوي باروت استشمام شود.

تعارض اروپا و روسيه

احتمال پيروزي نيروهاي ميانه‌رو در آلمان و موفقيت‌هاي به دست آمده در فرانسه دربرابر پوپوليست‌هاي دست‌ راستي، آرامشي موقت در قاره اروپا به نفع تجديد حيات اين اتحاديه ايجاد کرده است. باوجوداين خط و خطوط بسياري در اروپا وجود دارد، اين اتحاديه هنوز در معرض خطر است و هر اتفاقي ممکن است بيفتد زيرا هنوز يک کمپين متحد براي يکپارچگي وجود ندارد و چشم‌اندازها متفاوت است؛ به‌ويژه که ترامپ نيز از ايده اروپای واحد حمايت نمي‌کند. اين گوناگوني آرا در غرب و مبارزات تبليغاتي روسيه، فضايي اندک براي مذاکرات ميان واشنگتن و مسکو دراين‌باره باقي خواهد گذاشت. از‌سوي‌ديگر، اعمال تحريم‌هاي آمريکا عليه روسيه سبب مي‌شود تا بخشي از اروپا در تلافي سياست‌هاي ضداروپايي به سمت روسيه متمايل شود.

http://vaghayedaily.ir/fa/News/77292

ش.د9601985