(روزنامه اطلاعات - 1396/08/02 - شماره 26850 - صفحه 12)
دفاع رهبران جهان از برجام موضوعي بود که پس از اعلام راهبرد آمريکا درباره ايران مورد توجه رسانه‌هاي عربي قرار گرفت. اين رسانه‌ها در بخش مهمي از گزارش‌هاي خود قدرتيابي ايران در منطقه و ناکامي واشنگتن در ماجراجويي عليه ايران را در کانون توجه قرار دادند. به گزارش گروه پژوهش و تحليل خبري ايرنا، «دونالد ترامپ» رئيس جمهوري آمريکا پس از ماه‌ها کش و قوس و جنجال‌آفريني فراوان درباره برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و آنچه او اقدام ثبات‌زدايانه ايران در منطقه مي داند بالاخره بيست و يکم مهرماه راهبرد جديد آمريکا در اين باره را از تريبون کاخ سفيد اعلام کرد.
او مدعي شد از زمان راهيابي به کاخ سفيد بررسي کامل استراتژي آمريکا درباره ايران را آغاز کرده است. وي در بخشي از اظهارات خود با اشاره به توافق هسته‌اي مدعي شد دولت سابق آمريکا، اين کشور را وارد توافقي يک طرفه کرد که بدترين قراردادي بوده که تا کنون آمريکا به آن وارد شده است. ترامپ با وجود اينکه بارها بازرسان آژانس بين المللي انرژي اتمي پايبندي ايران به برجام را تاکيد کرده اند، مدعي شد از زمان اين توافق رفتارهاي خطرناک ايران بيشتر شده و برنامه موشکي آن توسعه پيدا کرده است. اين گزارش دربردارنده مهمترين محور تحليل‌هايي است که درباره راهبرد جديد آمريکا عليه ايران در رسانه‌هاي عربي منتشر شده است.
روزنامه‌هاي «القدس العربي» چاپ لندن، «البناء» و «الديار» لبنان با اشاره به قدرتيابي ايران، ناتواني ترامپ در ناديده گرفتن توافق هسته‌اي را مورد توجه قرار دادند. روزنامه القدس‌العربي نوشت: ترامپ راهبرد جديد خود درباره ايران را اعلام کرد. اين راهبرد همانطوري که او پيش از اين توصيف کرده بود طوفاني نبود. او توافق هسته‌اي ايران را پاره نکرد. بلکه آن را باقي گذاشت و به کنگره تحويل مي دهد تا شرايطي بر آن بيفزايند. ترامپ خواسته‌اي از کنگره مبني بر از سر گيري تحريم‌هاي ايران نداشت. زيرا اين درخواست به معناي لغو توافق هسته‌اي بود. بر عکس آنچه پيش از اين درباره در فهرست تروريستي قرار دادن سپاه پاسداران مطرح بود تنها چيزي که او خواستار آن شد افزايش تحريم‌ها عليه سپاه بود. با وجود اينکه ترامپ توجهي به موضع حمايتي بيشتر کشورهاي اروپايي از توافق هسته‌اي نکرد، اما رويکرد رهبران اروپايي نشان مي‌دهد آنان با مواضع ترامپ مخالف هستند.
اروپايي‌ها نگران هستند افراط‌گري‌هاي آمريکا سبب شود ايران فعاليت هسته‌اي خود را از سرگيرد. همچنين آنان نگرانند رويکرد تند عليه ايران سبب مي شود کره‌شمالي سرسخت تر شود و به مذاکره روي نياورد. به نوشته روزنامه البناء، ترامپ نشان داد با وجود حجم بالاي اتهام‌ها عليه ايران به تنهايي جرات و شهامت خروج از توافق هسته‌اي را ندارد. همانطوري که پيش‌بيني مي شد او نشان داد تنها بر طبل خالي مي کوبد و درمانده، ناتوان و ترسو است. او مانند کسي بود که در کوچه تنگ و تاريک راه مي رود و همواره فرياد سر مي دهد تا ترس خود را بر طرف سازد و کسي به او نزديک نشود. از سخنراني ضدايراني ترامپ مي توان نتيجه گرفت ايران به يک کشور بزرگ و قدرتمند در خاورميانه تبديل شده است. با اين وجود ترامپ نمي تواند هيچ يک از درخواست‌هاي رژيم اسرائيل را در منطقه به ويژه در سوريه و لبنان بر آورده است.
حضور قدرتمند ايران در منطقه ديگر قطعي است. اين تحولي است که داراي ابعاد راهبردي است که آثار مستقيمي در همه ميدان‌هاي درگيري ميان محور آمريکايي اسرائيلي و محور مقاومت به دنبال دارد. ترامپ جرات نکرد هيچگونه تهديد نظامي عليه ايران و سپاه را عملي سازد اين در شرايطي است که فرمانده سپاه پاسداران، آمريکا و ارتش اين کشور را در خاورميانه تهديد کرد که بايد از شعاع 2000 کيلومتري برد موشک‌هاي ايران در منطقه دور شوند. تحريم‌هاي وزارت خزانه داري آمريکا عليه سپاه و حاميان آن هم هيچ ارزشي ندارد. زيرا سپاه بودجه خود را از بودجه وزارت امور مالي ايران دريافت نمي‌کند. سخنراني ترامپ سبب شد «نتانياهو» نخست وزير رژيم صهيونيستي اينگونه احساس کند که به طور کلي يتيم مانده است. فريادهاي او که واشنگتن و مسکو را فراگرفته بود هيچ نتيجه‌اي به دنبال نداشت. سخنراني ترامپ نشان دهنده اهميت دستاوردهاي ايران از امضاي توافق هسته‌اي است. به عبارتي ديگر اين سخنراني نکات مثبت توافق هسته‌اي را تقويت کرد.
روزنامه الديار نوشت: رئيس جمهوري آمريکا از اتخاذ هرگونه موضع شفاف درباره ايران شانه خالي کرد. او عقب نشيني آمريکا از توافق هسته‌اي را اعلام نکرد و سپاه را در فهرست گروه‌هاي تروريستي قرار نداد. او اين موضوع‌ها را به کنگره واگذار کرد. به نظر مي‌رسد ترامپ در نتيجه موضع ثابت اروپايي‌ها، چين و روسيه در حمايت از توافق هسته‌اي تنها مانده است و ناچار شد از تصميم خود عقب‌نشيني کند و تنها در سخنان خود ايران را تهديد کند. حتي کار به جايي رسيد که «ماکرون» رئيس‌جمهوري فرانسه با «حسن روحاني» رئيس‌جمهوري اسلامي تماس گرفت و موضع فرانسه در افزايش هماهنگي و همکاري با ايران را اعلام کرد. اين شکست جديدي براي سياست خارجي ترامپ است.
روزنامه البناء لبنان و صفحه عربي خبرگزاري «اسپوتنيک» روسيه نيز در بخشي از گزارش‌هاي خود هدف ترامپ از جنجال آفريني عليه برجام را تلاشي از سوي وي براي سرپوش نهادن بر چالش‌هاي داخلي و خارجي به شمار آوردند. به نوشته روزنامه البناء، راهبرد ترامپ درباره توافق هسته‌اي به اندازه‌اي که به فريب شباهت داشت به راهبرد شباهت نداشت. اظهارات ضدايراني ترامپ تلاشي براي سرپوش نهادن بر پيروزي‌هاي ايران و همپيمانان آن در جنگ با تروريسم بود. به ويژه که روسيه اعلام کرد تنها 8 درصد سرزمين‌هاي سوريه در کنترل داعش است. اين پيروزي در شرايطي است که آمريکا و همپيمانان آن نتوانستند از زمان تشکيل ائتلاف مبارزه با داعش به پيروزي رسند. اين نشان دهنده افزايش نقش ايران و روسيه در منطقه و حسن نيت آنها در مبارزه با داعش است. توافق هسته‌اي که ترامپ از زمان راهيابي به کاخ سفيد به بهانه امنيت ملي آمريکا در آن ترديد وارد مي کند آمريکا را در جهان منزوي ساخته است. حتي همپيمانان اروپا اشاره کرده‌اند با روسيه و چين ائتلاف تشکيل خواهند داد.
به نوشته خبرگزاري اسپوتنيک، «احمد السيوفي» تحليلگر مصري معتقد است ترامپ در داخل آمريکا با بحران‌هايي روبرو است که با جنجال‌آفريني درباره توافق هسته‌اي تلاش مي کند بر اين مشکلات سرپوش نهد.
ناکارآمدي تحريم‌هاي ضدايراني
صفحه عربي خبرگزاري اسپوتنيک در بخشي از گزارش خود ناکارآمدي تحريم‌هاي ضدايراني و قدرت ايران در دور زدن تحريم‌ها را مورد توجه قرار داد. به نوشته خبرگزاري اسپوتنيک، احمدالسيوفي تحليلگر مصري درباره تاثير تحريم‌هاي آمريکا عليه ايران گفت:ايران مدت 25 سال است که توسط آمريکا با تحريم اقتصادي روبرو شده است. ايران به تحريم‌ها عادت کرده است. اين کشور به اقتصاد و توليدات بومي روي آورده است. اين کشور در شرايط تحريم توانست ابزارهاي خود را توسعه دهد. تجربه‌هاي گذشته ايران نشان داد تحريم‌ها باعث قدرتمند تر شدن ايران مي شود. اين کشور در شرايط بحراني پرونده هسته‌اي را مديريت کرد و بسياري از سلاح‌ها و صنايع خود را توسعه داد .احمد السيوفي گفت آمريکا تلاش مي کند ائتلاف اروپايي‌ها درباره توافق هسته‌اي را برهم زند اما اين کشورها ديگر تمايلي ندارند به عقب برگردند. مذاکرات نشان داد ايران به دنبال سلاح هسته‌اي نيست. افزايش منافع سياسي و اقتصادي کشورهاي اروپايي در تعامل با ايران سبب شده است اين کشورها به راحتي از آمريکا تبعيت نکنند و منافع خود را در اين راه قرباني نکنند.
اجماع جهاني در مخالفت با سياست ترامپ در قبال برجام
روزنامه البناء لبنان و صفحه عربي تارنماي «دويچه وله» آلمان هم دفاع مقام‌هاي کشورهاي قدرتمند جهان از ايران در برابر اظهارات ضدبرجامي ترامپ را در کانون توجه قرار دادند.به نوشته روزنامه البناء، حسن روحاني گفت:آمريکا بايد به توافق هسته‌اي پايبند باشد. همگان بايد تاريخ به ويژه رفتارهاي آمريکا عليه مردم را به طور دقيق مطالعه کنند. هرگونه اقدام آمريکا ضربه اي به توافق هسته‌اي است و توافق قابل مذاکره نيست و همه بايد به اين توافق چندجانبه پايبند باشند. روحاني هرگونه اصلاح توافق هسته‌اي ميان ايران و کشورهاي بزرگ را رد کرد و گفت: رئيس‌جمهوري آمريکا نمي‌تواند توافق هسته‌اي را که مورد تاييد شوراي امنيت بين‌الملل قرار گرفته است، ناديده بگيرد.
روحاني آمريکا را به بحران آفريني در منطقه خاورميانه متهم کرد و گفت: آمريکا مردم مظلوم يمن را بمباران مي کند. ايران تا زماني که اين توافق منافع کشور را به همراه داشته باشد به آن پايبند خواهد بود و با آژانس بين‌الملل انرژي اتمي همکاري خواهد کرد و اظهارات ترامپ مجموعه‌اي دشنام و اتهام بي اساس عليه امت ايران بود. به نوشته البناء، «فدريکا موگريني» مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا در اولين واکنش نسبت به راهبرد جديد آمريکا عليه ايران گفت: هيچ کشوري در جهان نمي تواند به توافق هسته اي ايران پايان دهد.او بر ضرورت حفظ اين توافق از سوي همه طرف‌ها تاکيد کرد و گفت: به عنوان جامعه بين‌الملل نمي‌توانيم اجازه دهيم توافقي که در حال اجرايي شدن است با شکست روبرو شود. نمي توان بار ديگر درباره توافق هسته‌اي با ايران مذاکره کرد. توافق هسته‌اي يک توافق دوجانبه نيست و اين توافق پابرجاست و پابرجا خواهد بود.
وزارت امور خارجه روسيه هم پايبندي روسيه به توافق هسته‌اي را اعلام کرد و از همه کشورها خواست به اين توافق پايبند باشند. در بيانيه وزارت امور خارجه روسيه در پاسخ به اظهارات ترامپ آمده است استفاده از زبان تهديد در روابط بين‌الملل موضوع قابل پذيرشي نيست و اين موضوع از گذشته برجاي مانده و با اصل گفت و گوي تمدن ميان کشورها مخالف است.در بيانيه وزارت امور خارجه روسيه آمده است ايران به دقت به تعهدات خود پايبند است و اين موضوعي است که همواره آژانس بين‌المللي انرژي اتمي آن را تاييد کرده است. برپايه محتواي اين بيانيه برجام در تقويت صلح و امنيت بين الملل و افزايش شفافيت در خاورميانه نقش داشته است. وزارت امور خارجه روسيه تاکيد کرد نمي توان به دوران پيش از توافق برگشت و درباره از سرگيري هريک از تحريم‌ها از سوي شوراي امنيت سخن به ميان آورد.
به نوشته دويچه وله، آلمان، فرانسه و انگليس نيز در بيانيه اي مشترک پايبندي خود به توافق هسته‌اي را اعلام کرده و نسبت به عواقب احتمالي تصميم ترامپ درباره توافق هسته‌اي احساس نگراني کردند. «آنگلامرکل» صدر اعظم آلمان، مکرون رئيس جمهوري فرانسه و «ترزا مي» نخست وزير انگليس با انتشار بيانيه‌اي پايبندي خود به برجام را اعلام کردند و پايبندي به توافق هسته اي را به سود امنيت ملي خود به شمار آوردند. آنها توافق هسته‌اي را نتيجه 13 سال ديپلماسي به شمار آوردند.به نوشته روزنامه البناء، انگليس، فرانسه و آلمان نسبت به هرگونه تصميم گيري عليه توافق هسته‌اي به آمريکا هشدار داده‌اند. وزير امور خارجه آلمان معتقد است که تاييد نکردن توافق هسته‌اي از سوي ترامپ، اروپايي‌ها را به روسيه و چين نزديک مي سازد و آنها را وادار مي سازد تا با روسيه و چين موضع مشترکي در پيش گيرند.
«زيگمار گابريل» وزير امور خارجه آلمان از اقدام ترامپ انتقاد کرد و گفت:اين موضوع شکافي ميان اروپا و آمريکا به وجود مي آورد و از اروپا خواست در اين زمينه متحد باشند.چين هم از آمريکا خواست به توافق هسته اي با ايران پايبند باشد. «هوا چونگ» سخنگوي وزارت امور خارجه چين در برابر خبرنگاران گفت: اين توافق براي جلوگيري از گسترش سلاح هسته‌اي مهم است و اميدواريم که همه طرف‌ها به اين توافق پايبند باشند و آن را اجرا کنند.به نوشته روزنامه البنا، مقام‌هاي بلندپايه آمريکايي و اروپايي پيش از اين به ترامپ هشدار داده‌اند تاييد نکردن توافق هسته اي سبب منزوي شدن آمريکا مي شود. اين اقدام سبب مي شود ايران از نظر ديپلماسي در موقعيت بهتري قرار گيرد.
در حالي که بسياري رهبران کشورها و شخصيت‌هاي سياسي از سخنان تند ترامپ عليه ايران و توافق هسته اي انتقاد کردند اما فقط سران رژيم صهيونيستي وعربستان سعودي از اين سرکشي ترامپ نسبت به چارچوب‌هاي بين المللي ابراز رضايت کردند.سخنان وهن‌آلود «دونالد ترامپ» عليه جمهوري اسلامي ايران و تاييد نکردن برجام، بار ديگر چهره واقعي سردمداران کاخ سفيد را به جهانيان نشان داد. اظهارات رئيس جمهوري آمريکا که بيشتر شبيه به يک بيانيه سياسي بود با موجي از واکنش‌ها در عرصه جهاني همراه بود. بسياري از رسانه‌ها و تحليلگران به ارزيابي نيات پنهان ترامپ پرداختند و برخي ديگر اين حرکت را شرارتي براي راضي کردن متحدان منطقه‌اي واشنگتن دانستند.شايد بتوان بهترين توصيف از سخنان رئيس جمهوري آمريکا را از متن گزارش روزنامه «نيويورک تايمز» استخراج کرد که در بخشي از مطلب خود آورد: بسياري از رهبران جهان توافق ميان ايران و 6 قدرت جهاني را قابل لغو از سوي ترامپ نمي دانند و رويکردهاي وي را بيشتر يک نمايش سياسي ارزيابي مي کنند.
باتوجه به سخنان اخير ترامپ بسياري از تحليلگران اعتقاد دارند رئيس جمهوري آمريکا از کنگره خواهد خواست تا قانون جديدي را عليه ايران در حوزه برجام و ديگر عرصه‌ها تصويب کند و با استفاده از اهرم اروپا و تحريم‌ها، ايران را وادار سازد تا به امضاي توافقي جديد رضايت دهد. شبکه خبري سي.ان.ان هدف ترامپ از تاييد نکردن توافق هسته‌اي با ايران را هنوز رمزآلود و مبهم دانست و نوشت: اهداف ذهني وي نامشخص و تاحدودي غيرواقع بينانه هستند. احتمال وقوع گزينه‌هاي بالا وجود ندارد و اقدامات وي تنها دور تازه‌اي از رقابت و آتش افروزي را در روابط ايران و آمريکا رقم مي‌زند. با اين حال به نظر تحليلگر سي.ان.ان هدف واقعي آمريکا وادار کردن ايران به خروج از توافق هسته‌اي است زيرا در اين حالت ايران به علت پشت پا زدن به برجام مورد سرزنش قرار خواهد گرفت.در چند ماه گذشته گروه امنيتي همراه ترامپ تلاش کردند تا راهي را پيدا کنند که ايالات متحده بدون بر هم زدن توافق، روشي اتخاذ کند که به افزايش بحران با تهران و متحدان آن منجر نشود.
به نوشته سي.ان.ان اکنون ترامپ با سپردن موضوع برجام به کنگره دو مسير را پيگيري مي کند: نخست اينکه به آنها نشان داد مايل به ايجاد محدوديت‌هاي جديد عليه تهران است و در صورت پذيرش اين محدوديت‌ها از سوي ايران، دولت وي از برجام حمايت مي کند. نکته دوم اين است که کنگره مي تواند تحريم‌هاي جديدي را خارج از چارچوب توافق هسته‌اي به علت اقدامات ايران در منطقه برقرار سازد. روزنامه «گاردين» هم در تحليل خود نوشت در حالي که کاخ سفيد ايران را به علت توافق هسته اي سرزنش مي کند اما خطراتي که ترامپ ايجاد مي کند باعث مي شود تا آمريکا به عنوان يک بازيگر سرکش و شرور در عرصه بين الملل مطرح شود. کارشناسان اعتقاد دارند اگر ايالات متحده محدوديت‌هاي جديد را عليه تهران وضع کند، خود را منزوي مي‌سازد و ديگر هيچ اهرم فشاري را براي کنترل برنامه‌هاي ايران در دست نخواهد داشت. ادامه دارد...
ش.د9603244