پیاده‌روی اربعین حسینی، صرفاً یک مراسم مذهبی نیست؛ بلکه یک حرکت سیاسی و اجتماعی است که می‌تواند در مبارزه با ظلم جهانی نقش مهمی ایفا کند. در این زمینه و برای واکاوی ابعاد تاریخی مبارزه با ظلم از سوی ائمه اطهار(ع) و پیوند پیاده‌روی اربعین حسینی با مسئله وحدت آزادگان جهان در مبارزه با ظلم جهانی با «حمید پارسانیا» عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه مشروح آن را میخوانید.
درباره بحث پیوند فرهنگی مسئله اربعین و ارتباط آن با موضوعات روز جهان اسلام توضیح دهید. مکتب حضرت سید‌الشهداء(ع) در زمینه بحث مبارزه با ظلم و فساد و نابرابری، در عصرهای گوناگون چه تأثیری بر جای گذاشته است؟
گاهی درباره خود حادثه عاشورا تحقیق می‌کنیم که چه اهدافی را دنبال می‌کرد یا چگونه رخ داد و گاهی درباره اثری که این حادثه در دل تاریخ گذاشت، یعنی هویت فرهنگی را مدنظر قرار می‌دهیم.
گاهی یک حادثه واقعیت پیدا می‌کند، اما تداوم فرهنگی ندارد. گاهی هم واقعیت پیدا می‌کند و تداوم فرهنگی هم دارد، اما تداوم آن با آنچه واقعیت بوده است، فاصله دارد. اینجا هم می‌توان بحث را اینطور مطرح کرد که موضوع نگاه این باشد که خود واقعه عاشورا چه بود؟ بعد از این واقعیت در طول تاریخ چه برداشت‌هایی از آن شکل گرفت و این روایت‌ها با آنچه واقع بوده است، سازگار است یا خیر؟
واقعیت عاشورا و حرکت امام حسین(ع) و آنچه رخ داد، بخشی از حیات اجتماعی و سیاسی ائمه معصوم(ع) بود؛ یعنی آنچه از زمان امام علی (ع) رخ می‌دهد تا صلح امام حسن(ع) و سپس قیام کربلا و تا زمان غیبت صغری و غیبت کبری امام زمان (عج) یک حقیقت و نور واحدی هستند که با توجه به شرایط مختلف مواضعی را می‌گرفتند. تمامی ائمه با یک مکتب واحد و به تعبیر مرحوم صاحب جواهر و تعبیر رهبر معظم انقلاب از زندگی و سیره ائمه اطهار(ع) همان انسان ۲۵۰ ساله است.
خب می‌بینیم که عملکردها خیلی متفاوت است. گاهی سکوت می‌کنند، گاهی صلح می‌کنند و گاهی قیام می‌کنند و امام حسین (ع) مقاومت می‌کند و تا مرز شهادت پیش می‌رود.
آنچه به نظر می‌رسد از عمل امام حسین (ع) به لحاظ واقعه هست، یک تحریفی که در دوران بعد از رحلت پیامبر اکرم(ص) به صورت یک انحراف مستمر در حال رخ دادن است.
تعبیری که امام حسین (ع) دارد که یزید با این شرایط آمده و مستقر در خلافت شده است، می‌فرمایند: «اِنّا لِلّهِ وَاِنّا اِلَيْهِ راجِعُونَ وَعَلَى الاْسْلامِ الْسَّلامُ اِذ قَدْ بُلِيَتِ الاْمَّةُ بِراعٍ مِثْلَ يَزيدَ»؛ یعنی باید فاتحه اسلام را خواند و راه شناخت اسلام مسدود شده است.
عملکرد حضرت علی(ع) این است که اصل کلمه توحید و اسلام با وجود اینکه یکی از مهم‌ترین نمادهای اسلامی که بحث امامت و زعامت سیاسی جامعه تحریف و از مسیر خود خارج شده، یک نزاع داخلی کافی است تا کلمه توحید از جامعه خارج شود؛ لذا امام علی(ع) برای حفظ کلمه توحید در تزاحم موارد مختلف برایش اولویت و گاهی در جامعه همراهی هم می‌کند.
اینکه امام حسین (ع) در زمان‌شان این تحریفات آنچنان سنگین می‌شود که اصل اسلام دارد از بین می‌رود و این عبارت را می‌گویند که «مثل منی با مثل یزید بیعت نمی‌کند.» همانطور که در روایات دارید، دین مصباح هدایت است و این کلام برای اهل پرسش، یعنی باید برای حفظ اصل اسلام مقاومت کرد.
آنچه رخ داده است بنی‌امیه که در رقابت با اسلام بودند و تا زمان فتح مکه دشمن پیامبر(ص) حالا پس از گذشت چندین سال خود را به زعامت اسلام و به اسم خلیفه رسول‌الله(ص) رساندند، فرزند رسول‌الله(ص) را به شهادت می‌رسانند. این شهادت فرزند رسول‌الله(ص) اصل مشروعیت این نظام سلطه را زیر سؤال
می‌برد.
سند شهادت برای این رخ داد تا روشنگری کند و این با عملکرد حضرت زینب(س) و امام زین‌العابدین(ع) در مسائلی که در شام گذشت، یک واقعیت تاریخی پیدا کرد و این علامت سؤال را گذاشت و شرایط قبل که دو مرتبه یک فرهنگ از کلمه توحید بماند، این رخ داد و امام سجاد(ع) بعد از آن با دعا به تقابل با نظام سلطه ادامه داد و فرهنگ اسلامی و توحید را حفظ کردند. یک بحث دیگری هم هست که به لحاظ تاریخی این حادثه چگونه قرائت شد و تداوم پیدا کرد. بدون شک، تحریف‌هایی همیشه وجود داشت، اما هیچ‌کدام نتوانست اصل هدف امام حسین(ع) را منحرف کند.
مسئله غزه یک بحث مهم در جهان اسلام است و همه کشورهای اسلامی درگیر مسئله غزه هستند. به نظر شما این مسئله وحدت‌گونه مسلمانان از کشورهای گوناگون در پیاده‌روی اربعین حسینی چه تأثیر و پیوند فرهنگی می‌تواند با مسئله غزه داشته باشد؟
امروز در مسئله غزه، مسئله اصلی دشمنی است که آمده و امت اسلامی نیاز به اتحاد در برابر ظلمی دارد که همه ابعاد زندگی امت اسلامی را نه تنها در مرزهای جغرافیایی، بلکه مرزهای فرهنگی را مورد آسیب قرار داده است. این علم هدایتی است که گویی ائمه اطهار(ع) در تاریخ گذاشتند. واقعیت عاشورا یک چراغ هدایت الهی بود که این فرهنگ مصون بماند. قرائت مستقیم و همدلی با او وظیفه مسلمانان و شیعیان بوده است که به یاد داشته باشند تا این کشتی هدایت در تاریخ بماند.
امروز به‌نظر می‌رسد بیش از گذشته در طول تاریخ سمت‌وسو نشان می‌دهد؛ یعنی مقاومت امت اسلامی را برای مقابله با خطراتی که این جامعه را تهدید می‌کند و ظلمی که در ابعاد مختلف وارد می‌شود، کارآمدتر از هر زمان در طول تاریخ است.این مسئله‌ای است که در متن مشیت الهی عمل می‌کند و کارکرد این مسئله به این باز می‌گردد که امت اسلامی احساس نیاز به این الگو را دارند و به آن رو می‌آورند. این جمعیت انبوهی که می‌آید به توجه جامعه اسلامی به جایگاهی که امام حسین(ع) برای وحدت‌بخشی بین امت اسلامی و برای الهام گرفتن در مقاومت برابر ظلم
برمی‌گردد.
توجه به امام حسین (ع) نیاز امروز جوامع بشری و متوجه همه آزادگان جهان است. مکتب امام حسین (ع) انسانیت را مورد اشاره قرار می‌دهد و همه باید با ظلم جهانی مقابله کنند تا عدالت جهانی و صلح برقرار شود. این فطرت هر انسان آزاده‌ای است.