جنگ عراق علیه ایران تازه تمام شده بود، سازکار سازندگی و سیاست‌گذاری‌ها برای تغییر و تحول در جامعه ایران چرخش به تندی می‌چرخید و قرار گذاشته شده بود که ایران پس از آسیب‌های ناشی از جنگ تحمیلی هشت ساله، روندی رو به رشد و پیشرفت را تجربه کند. همان سال‌ها به یکباره حرف از یک شعار جدید در میان مردم دهان به دهان چرخید و بر در و دیوار شهر نصب شد؛ شعاری که از آینده‌ای پر از رفاه و آرامش خبر می‌داد، به شرط داشتن فرزند کمتر!
«فرزند کمتر، زندگی بهتر»، به یک الگو و راه و رسم خانواده‌ها به ویژه زوج‌های جوان تبدیل شد. این سیاست تا سال‌ها در بین همه مردم ایران به یک اصل خدشه‌ناپذیر تبدیل شد؛ اصلی که حالا در قرن جدید شمسی، با وجود هشدار‌ها جزء انتخابهای زوج‌های جوان است.
اصلی که یکی از سد‌های منسوخ شدن آن مشکلات اقتصادی و معیشتی است. در این باره باید گفت، بیتردید سختی‌های اقتصادی در تصمیم برای تشکیل خانوادههای کوچک مؤثر هستند؛ اما یادمان نرود که کارشناسان بار‌ها هشدار داده‌اند که کم شدن جمعیت اتفاقی آسیب‌زا و جبران‌ناپذیر است و پیامد‌های آن، بی‌شک بیش از بالا رفتن هزینه‌های زندگی برای مردم مشکل‌آفرین خواهد شد.
نگرانی‌های پدرانه
دهه ۷۰ در ایران هم‌زمان شد با نهادینه کردن این باور به جامعه که اگر تعداد فرزند کمتر باشد، آینده‌ای بهتر در انتظار ما خواهد بود؛ با این سیاست، ترمز رشد جمعیت کشیده شد. با ورود به دهه ۸۰ شمسی و بالا رفتن میانگین سنی جمعیت و همچنین کاهش زاد ولد، زنگ‌های هشدار به صدا در آمد! زنگ هشداری که اگر هرچه سریع‌تر فکری به حال میزان رشد جمعیت نشود، قطعاً بحرانی بزرگ، پیش روی توسعه کشور خواهد بود.
پیش‌بینی‌ای که البته خیلی زود محقق شد و تمایل نداشتن خانواده‌ها به بالا بردن میزان تولد و پیشتر از آن رغبت نداشتن برای ازدواج، ایران را در آستانه ورود به دنیای پیر‌ها قرار داد؛ همان راهی که سال‌ها پیش کشورهایی، چون کره، آلمان و بسیاری از کشور‌های اروپایی، آن را رفتهاند و با مصائب آن روبه‌رو هستند.
رهبر معظم انقلاب در چند سال گذشته بار‌ها درباره سیاست‌گذاری‌های اشتباه برای کنترل جمعیت به مسئولان هشدار داده‌اند و درباره روند پیری کشور ابراز نگرانی کرده‌اند؛ البته این اتفاق فقط ویژه ایران نیست و بلای پیری جمعیت گریبان بسیاری از کشور‌ها را، چه کشور‌های توسعه‌یافته و چه کشورهایی که در ابتدای راه توسعه‌یافتگی هستند، گرفته و برای اقتصاد بسیاری از کشور‌ها دردسرساز شده است.
مسیر غلط
رهبر معظم انقلاب پیشتر در سخنانشان خطاب به مردم و البته مسئولان کشور گوشزد کرده‌اند که تلاش برای کوچک کردن خانواده، یک سیاست کلی است که دشمن آن را برنامه‌ریزی و تلاش کرد نسخه ایرانی شده آن برای کشور ما تجویز شود. ایشان فرمودند: «ما در داخل جامعه خودمان مسائلی داریم که جنبه سیاسی ندارد، اما برای جامعه جنبه حیاتی دارد؛ فرض کنید مسئله زاد ولد یا مسئله جوانی جمعیت که یک مسئله حیاتی است. افرادی از دشمنان ملت ایران نشسته‌اند در یک گوشه‌ای از دنیا، برنامه‌ریزی کرده‌اند که نگذارند جمعیت ایران افزایش پیدا کند؛ بالاخره یک کشوری با این همه امکانات مادی و منابع و موقعیت راهبردی جغرافیایی و مانند این حرف‌ها، با این جمعیت بااستعدادی که کشور ما دارد، حالا مثلاً ۱۵۰ میلیون یا ۲۰۰ میلیون هم جمعیت داشته باشد! این یک خطر بزرگی است برای‌شان، [لذا برنامه دارند که]باید جلوی این گرفته بشود. ما چند سال قبل از این، آمار کشور را که می‌دادیم، می‌گفتیم فلان درصد از جمعیت کشور ـ یک درصد بالایی ـ جوانند؛ امروز آن [جوری]نیست، امروز کم شده. چنانچه این کم بشود و کشور تبدیل بشود به یک کشور پیر، دیگر پیشرفتی ندارد؛ این نقشه دشمنان است. بنده یک وقتی در سخنرانی عمومی به همه ملت عرض کردم، گفتم بنده خودم جزء کسانی هستم که اشتباه کردند، در دهه ۷۰ این مسئله را مطرح کردند، این را دنبال کردند. خب! شروع کار شروع خوبی بود، لکن ادامه‌اش غلط بود؛ این کار غلط را نباید انجام می‌دادیم. حالا این یک مسئله اجتماعی است، باید به مردم گفته شود.»
کافی نیست
الگو‌های آماری در ایران شرح خوشحال‌کننده‌ای از تلاش‌های سیاست‌گذاران این عرصه برای جلوگیری از رشد پیری جمعیت در کشور نمی‌دهد. به دنبال اعلام نگرانی‌های رهبر معظم انقلاب برای جلوگیری از ورود کشور به سالمندی و پایین آمدن نرخ رشد و ناترازی‌هایی که در آینده گریبان اقتصاد و توسعه کشور را خواهد گرفت، دولت و مجلس تلاش کردند طی این چندسال با ارائه بسته‌های تشویقی اقتصادی و وضع «قانون جوانی جمعیت» روند‌های جمعتی را تغییر دهند، تلاش‌هایی که اگرچه تغییراتی را در آمار‌ها ایجاد کرد، اما باید گفت، همچنان میزان رشد جمعیت با وضعیت مطلوب فاصله بسیار دارد و امروز به اقدامات جدیتر و سیاست‌گذاری‌های مؤثرتر نیازمند هستیم.