تحلیل انتخابات آلمان و افغانستان

علی صالح‌آبادی
هفته گذشته دو انتخابات همزمان در بزرگ‌ترین قدرت اقتصادی اروپا یعنی آلمان و در عقب افتاده‌ترین کشور آسیا یعنی افغانستان متفاوت از یکدیگر برگزار شد.
مردم آلمان خاطره بدی از آمریکا در دوران جنگ جهانی، اشغال آن کشور و تجزیه برلین به دوبخش شرقی و غربی دارند، آن‌ها به خاطر این پیشینه در هر انتخابات به نامزدی که برنامه‌ها و موضع‌گیری‌هایش به صورت آشکار یا پنهان، ضدآمریکایی باشد رای می‌دهند. برای نخستین بار این قاعده در انتخابات پارلمانی اخیر به هم خورد و خانم «آنگلامرکل» با شعارهای اقتصادی ایجاد کار، رفع بیکاری و حمایت از سیاست‌های فرامرزی کاخ سفید که به عرصه آمده بود، توجه فرودستان را به خود جلب کرد و از رقیب قدرتمند خود، «گرهاردشرودر» پیشی گرفت.
مرکل، تربیت شده نظام کمونیستی دستوری از بالا به پایین آلمان شرقی سابق است. او با انگشت گذاردن بر مسایل اقتصادی خرد و کلان و نیز جانبداری از آمریکا توانست 5/35 درصد آرا را کسب کند. تغییر رفتار رای‌دهندگان آلمانی در انتخابات اخیر از منظر سیاسی و نیز اقتصادی مهم و بسیار قابل تامل است زیرا نتیجه انتخابات آلمان همانند انتخابات ریاست جمهوری ایران، همه را شگفت‌زده کرده است!
انتخابات در کشورهای پیشرفته برخلاف کشورهای جهان سوم از جمله ایران حزبی است، در چنین کشورهایی، احزاب با برنامه از پیش تعیین شده به عرصه انتخابات می‌آیند. رسانه‌ها و صاحب‌نظران ماه‌ها روی برنامه احزاب به گونه‌ای نقادی می‌کنند تا راه دشوار انتخابات برای طبقات متوسط هموار شود. حسن این روش این است که انتخاب را برای مردمی که یا امکان و یا حوصله دقت و رسیدگی به برنامه‌ها را ندارند، آسان می‌کند.
در انتخابات اخیر آلمان پنج حزب مهم دمکرات مسیحی با 225 کرسی، سوسیال دمکرات با 222 کرسی، حزب دمکرات آزاد با 61 کرسی، حزب چپ با 54 کرسی، حزب سبز با 51 کرسی برای کسب 613 کرسی مجلس آلمان به رقابت بی‌سابقه پرداختند. در این انتخابات هیچ کدام از احزاب به پیروزی قطعی نرسیدند تا بتوانند بدون نیاز به احزاب دیگر، دولت تشکیل دهند. بنابراین دولت بعدی آلمان دولتی ائتلافی خواهد بود.
اگر احزاب کوچک با احزاب دمکرات مسیحی و یا سوسیال دمکرات‌ها به ائتلاف نرسند، احتمال برگزاری انتخابات دوباره آلمان وجود دارد. باید بررسی کرد پس از اتحاد دو آلمان،‌ چه تحولاتی در جامعه مدنی آن کشور رخ داده است که مردمش برخلاف پیشینه‌اش تصمیم گرفتند سکان اداره کشور و پست مهم صدراعظمی را به یک زن بسپارند!
پیروزی مرکل، روابط با این کشور با فرانسه و روسیه، متحدین شرودر، را احتمالا دگرگون می‌کند. دمکرات مسیحی‌ها، مخالف ورود ترکیه به اتحادیه اروپا هستند و از حمله آمریکا به عراق جانبداری می‌کنند!
نظر‌سنجی‌ها از پیش، حاکی از پیروزی دمکرات مسیحی‌ها بود. حدود 30 درصد مردم دردقایق آخر تصمیم به رای دادن به یکی از دو حزب عمده گرفتند.
پیروزی مرکل، موضع آمریکا را در برابر اروپا که پیش‌بینی می‌شد قدرتی در مقابل آمریکا شود، تقویت می‌‌کند. سیاست دولت جدید آلمان که متاثر از کاخ سفید خواهد بود، به زیان سیاست اروپایی جمهوری اسلامی نیز هست.
به هر حال مردم آلمان در انتخابات دمکرات‌های راست را به دمکرات‌های چپ ترجیح دادند. نوع دولتی که در بن روی کار می‌آید، بی‌تردید هم بر اتحادیه اروپا تاثیرگذار است و هم بر مسایل خاورمیانه به ویژه ایران، هر چند درباره هر انتخابات از جمله انتخابات آلمان تحلیل‌های زیادی می‌توان نوشت که در این مجال نمی‌گنجد.
ازطرفی برگزاری نخستین انتخابات در کشوری عقب افتاده مثل افغانستان برای ما به مراتب مهم‌تر از انتخابات آلمان است. زیرا بودن یک دولت قانونی و مردم‌گرا در شرق ایران به مراتب بهتر از دولتی مثل طالبان است که نه مردمی و نه قانون‌مدار می‌باشد.
مردم افغانستان با کمک نیروهای ائتلاف به رهبری آمریکا در سال 2001 از شر استبداد حاکمان بنیادگرای طالبان خلاص شدند.
آن‌ها طی چهار سال، شوراهای ایالتی، قانون اساسی، انتخابات ریاست جمهوری و از همه مهم‌تر برگزاری انتخابات پارلمانی را شکل دادند. این نهادهای مدنی به تدریج زمینه عبور جامعه قبیله‌ای و عشیره‌ای افغانستان را از بنیادگرایی و سنت‌گرایی به جامعه‌ای مدنی فراهم می‌کنند و طلیعه دمکراسی را فراروی مردم این کشور قرار می‌دهند. کرزای پس از شرکت در انتخابات به افغانی‌ها نوید فردایی بهتر را داد. مردم افغانستان با مشارکت حدود 50 درصد از 5/12 میلیون نفر واجدین شرایط رای، 249 عضو مجلس قانون‌گذاری را برگزیدند.
دراین انتخابات که به صورت آزاد و بدون فیلتر انجام گرفت حدود 3000 نامزد که 750 نفر آن‌ها زن بودند به جهانیان نشان داد که افغانستان راه دمکراسی را برگزیده و می‌رود تا جبران گذشته، هویتی دیگر را از خود در عرصه جهانی به نمایش بگذارد.
با وجود این که افغانستان کشور عقب‌افتاده‌ای است اما شیوه انتخابات در آن کشور به شکلی مدرن طراحی شده است که تقلب و اعمال نفوذ را به حداقل می‌رساند.
براساس این روش از ماه قبل افراد واجد شرایط ثبت نام به عمل می‌آید آنگاه افراد با پر کردن نامزدهای دلخواه خود در کارت‌های الکترال، آن را در روز رای‌گیری به حوزه‌های رای‌گیری تحویل می‌دهند. در افغانستان که زنان چشمشان به روی دنیا بسته بود، در سال‌های اخیر حضورشان درعرصه‌های اجتماعی به ویژه انتخابات پارلمانی هفته گذشته چشمگیر بود.
برگزاری انتخابات در آلمان یا افغانستان چه با استقبال مردم مواجه شود چه نشود، نتیجه‌اش خوب است زیرا انتخابات تمرین دموکراسی است و مردم را به تعیین سرنوشت، آشنایی با حقوق خود، تغییر حاکمان و انتخاب دولت خوب را از طریق مشارکت مدنی و نه راه‌های قهرآمیز آشنا می‌کند.