مذاکره با طالبان، بازی جدید یا بن بست آمریکاییها در افغانستان؟

 داود میاندهی
به 10سال پیش بازمی گردیم، زمانی که آمریکا و متحدانش به بهانه مقابله با تروریسم در منطقه، طالبان را ساقط کردند آنچنان دمکراسی و آزادی را در بوق و کرنا می‌کردند که مردم جهان داشت باورشان می‌شد گروه طالبان برای همیشه از بین رفت.
امروز پس از گذشت 10 سال از سقوط طالبان، افزایش شمار نیروهای خارجی در افغانستان به افزون بر 150هزار سرباز و تداوم حضور مدعیان امنیت و آزادی جهان، دیگر نه از طالبان باید خبری باشد و نه از ناامنی، حال آنکه واقعیت چیز دیگری است.
امروز مردم جهان خبرهایی را مبنی بر جلسات صلح و سازش برای بازگشت طالبان به دولت به مدیریت و رهبری آمریکا می‌شنوند و نمی‌دانند چگونه این خبرها را باتوجه به شعارهای مقامات کاخ سفید آمریکا شنیده اند، هضم کنند.
رسانه‌ها و تحلیلگران با اشاره نشست شورای صلح افغانستان که با هدف زمینه سازی سازش با طالبان تاسیس شد و با سخنان حامد کرزی آغاز به کار کرد، از احتمال بازگشت بدون خشونت طالبان به صحنه قدرت در این کشور، خبر دادند.
ناامیدی مردم و مقامات افغان از نیروهای خارجی برای بازگشت آرامش به افغانستان از سویی و درماندگی نیروهای خارجی در مقابله با اشرار و شورشیان منطقه از سویی دیگر موجب شد تا ایده مذاکره با طالبان و بازگشت این گروه به بدنه دولت در دستور کار قرار گیرد.
اگرچه طالبان پیش شرطهایی برای مذاکره ازجمله خروج نظامیان خارجی گذاشته بود اما می‌بینیم که بدون تحقق این پیش شرط‌ها، نمایندگان طالبان در نشست مذاکره حاضر شد و بلافاصله پس از آن نیز رئیس‌جمهور افغانستان شورای عالی صلح را با حضور بزرگان این کشور ترتیب داد.
نخستین نشست شورای عالی صلح افغانستان پنجشنبه گذشته با حضور حامد کرزی و 68 نفر از علما، بزرگان، متنفذان قومی، روشنفکران و زنان عضو این نهاد برگزار شد.
کرزی، نخستین نشست این شورا را امید و آرزوی افغانها خواند و گفت: این نشست، شورایی است که نمایندگان مردم تشکیل آن را در نشست ملی مشورتی صلح کابل خواستار شدند.
وی اضافه کرد: مردم هر استان، شهرستان و روستا در انتظار کوششهای اعضای شورای عالی صلح هستند تا در سرزمین رنج کشیده آنان هرچه سریعتر صلح برقرار شود.
کرزی همچنین خطاب به شورشیان مسلح مخالف دولت اظهار داشت: روی سخن من با گروه طالبان و تمام کسانی است که در مخالفت با دولت قرار دارند، اگر در داخل یا خارج هستند، صدای مرا می‌شوند، می‌خواهم به این ندای صلح طلبانه لبیک بگویند و به تقویت صلح و خدمت به کشورشان کمک کنند.
هدف از تشکیل شورای عالی صلح افغانستان، یافتن راهکاری برای دستیابی به صلح و طرح آشتی ملی در کشور اعلام شده تا صلح پایدار میان دولت و عناصر شورشی پس از 9 سال جنگ و خونریزی در کشور استقرار یابد.
این نشست زمانی برگزار شد که مذاکرات غیررسمی میان نمایندگان طالبان، دولت افغانستان و پاکستان چند روز پیشتر در کابل برگزار شد.
از نگاه برخی رسانه‌ها، ' نشست صلح درحالی برگزار شد که قبلا طالبان پیش شرط هرگونه ورود خود به مذاکرات با کابل را خروج نیروهای خارجی از افغانستان اعلام کرده بودند که البته مورد پذیرش دولت کرزی که بشدت به نیروهای خارجی متکی است، قرار نگرفت.
آنچه بویژه کرزی را به نرمش در برابر طالبان و تلاش برای جذب آنان به حکومت وا می‌دارد، نبود چشم انداز روشن تداوم جنگ و از سوی دیگر فشار آمریکاییها برای خروج هرچه سریعتر از افغانستان است.
بازگشت مجدد طالبان به قدرت از ابعاد مختلفی قابل تامل است، به ویژه آنکه آیا طالبان با دیدگاههای بسیار محافظه کار در امور سیاسی، فرهنگی و اجتماعی بدون تاکید بر مواضع خود، به قدرت باز می‌گردند یا خواهان حاکمیت اصول اعتقادی خود بر جامعه هستند که قطعا نمی‌تواند مورد پذیرش دولت کرزی و کشورهای حامی او قرار گیرد.
ابعاد مشخص زمینه سازیها برای بازگشت طالبان افشا نشده و مردم افغانستان هنوز نمی‌دانند دوباره باید شاهد بازگشت طالبانی باشند که محدودیتها و افراطی گریها را اعمال خواهند کرد یا وضع به گونه‌ای جدید خواهد بود؟
طالبان هنوز دراین باره اظهارنظری نکرده‌اند اما برخی خبرها حکایت از تحت فشار قراردادن گروه طالبان توسط سازمان اطلاعات پاکستان (آی اس آی) برای ادامه جنگ با نیروهای بین‌المللی و سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در افغانستان دارد.
پایگاه خبری شبکه 'فاکس نیوز' اعلام کرد: این اتهام مهمترین انتقاد و برخورد بین اسلام آباد و واشنگتن به شمار می‌آید و نشان دهنده رو به سردی گذاشتن روابط واشنگتن با متحدی مهم در جنگ افغانستان است.
به نوشته این پایگاه اطلاع رسانی، آمریکا، میلیونها دلار کمک نظامی و غیر نظامی برای جلب حمایت پاکستان به این کشور ارسال کرده است.
آمریکا و افغانستان برای تشویق فرماندهان رده میانی گروه طالبان به منظور دست برداشتن از جنگ پیشنهادات فراوانی از جمله،‌ دادن پولهای کلان یا شغلهای جدید به آنها داده‌اند اما به گفته مقامات پاسخ تعداد کمی از این فرماندهان مثبت بوده است.
در عین حال اخبار و گزارشها از برخی فرماندهان طالبان و مقامات آمریکایی از فشارهای افسران سازمان اطلاعات داخلی پاکستان برای تسلیم نشدن و ادامه مبارزه با نیروهای خارجی حاکی است.
حال با شرایط جدید، باید منتظر نشست و دید نسخه جدید آمریکاییها برای مردم افغان که در پرتو ومذاکره و سازش با طالبان خودنمایی کرده، چه پیامدهایی خواهد داشت و افغانستان در چه معادلاتی قرار می‌گیرد.