نگاهی به تاثیر نهضت عاشورا بر بیداری اسلامی (بخش اول)

پریسا جلالی
در طول تاریخ افرادی بوده اند که برای مبارزه با بی عدالتی جانفشانی کرده و گاه حتی موفق هم بوده اند اما فقط نام و نشانی از آنان در تاریخ باقی مانده و به مرور زمان خاطره رشادت های آنان از اذهان مردم پاک شده است ولی به راستی چه اتفاقی می تواند سبب شود تا قیام عاشورای امام حسین(ع) پس از این همه سال زنده و جاوید بماند و بهترین و مناسب ترین الگوی عملی و اخلاقی دیگرقیام ها در طول تاریخ تا به امروز علیه ظلم و ستم و بیدادگری باشد؟
آیت الله جوادی آملی معتقد است که اگر کسی عاقل شد، عادل هم است و اگر کسی عادل بود عاقل هم است و در تبیین علت گریه بر سیدالشهدا(ع) می گوید: ما برای اینکه چنین درختی را خواستند قطع کنند و بریدند، اشک می ریزیم و ناله می کنیم... در جریان سیدالشهدا، در حقیقت انسان برای مظلومیّت عدل و عقل اشک می ریزد.
با این حال باید اذعان کرد بیداری اسلامی که اینک اغلب کشورهای اسلامی را در برگرفته است نشأت یافته از انقلاب اسلامی ایران است که سرچشمه حقیقی خود را از نهضت عاشورای امام حسین(ع) اخذ کرده است.
این اعتقاد اگرچه در بدو آغاز تظاهرات های مردمی منطقه دور از ذهن بسیاری از دولتمردان آن بود اما بسیاری از کارشناسان سیاسی و افرادی اعم از بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی به این مساله اشاره و اعتراف کردند که احتمال وقوع انقلاب اسلامی و مردمی، مشابه انقلاب ایران در مصر بسیار محتمل است.
وی که از بدست گرفتن اداره امور کشور توسط گروه های اسلام گرا با بهره مندی از بحران سیاسی آن زمان نگران بود پیش بینی اش درست از آب درآمد و اکنون گروه های اسلام گرا درصدد حذف رژیم جعلی اسرائیل در منطقه و توجه عمیق تر به ارتباط با جمهوری اسلامی ایران هستند، همان اتفاقی که در تونس، لیبی و اردن و دیگر کشورهای خاورمیانه رخ داد.
صدور انقلاب اسلامی متاثر از قیام عاشورا
شیمون پرز رئیس رژیم غاصب صهیونیسم در سخنانی درباره اوضاع اخیر مصر و بروز اعتراضات مردمی در این کشور تاکید کرد که اگرچه تمامی اقدامات حسنی مبارک مطابق خواست اسرائیل نبوده اما این رژیم احترام زیادی برای وی قائل است، زیرا یکی از اقدامات مهم مبارک حفظ صلح! با اسرائیل بوده است.
کارشناسان سیاسی معتقدند شباهت تحرکاتی که از تونس آغاز شد و با گذر از اردن و لیبی و... امروز آتش سرکش آن مصر را درنوردیده است به طور حتم برگرفته از پیامی است که بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران با تأسی از نهضت عاشورا سال ها پیش مطرح کرده بود.
چرا که امام خمینی(ره) ایمان داشت اسلام دروازه های ظلم را خواهد گشود و با صدور انقلاب، بذر استعمارستیزی و مقابله با استکبار را به تأسی از اصول اسلام و نهضت حسینی در سراسر گیتی خواهد پراکند.
اما به راستی چرا انقلاب اسلامی ایران که متاثر از قیام عاشورا بود توانست زمینه های عالی خود را به دیگر جوامع آزادیخواه در بند صادر کند و جرقه انقلاب را در این کشورها بیفروزد و پایه های قدرت پوشالی غرب در منطقه را متزلزل کند؟
در پاسخ به این سؤال حجت الاسلام و المسلمین محمد حسین نیک فال نویسنده و عضو هیات علمی دانشگاه، جرقه بیداری اسلامی در منطقه و وقوع انقلاب اسلامی ایران را قیامی تأسی یافته از نهضت قیام امام حسین(ع) می داند و قیام های رخ داده در جهان و تاریخ را به دو دسته تقسیم می کند.
وی معتقد است: برخی قیام ها در راه فضایل انسانی و برخی برای منافع شخصی و گروهی اتفاق می افتند.
نیک فال ادامه می دهد: قیام هایی که در راه فضایل انسانی شکل می گیرند دو ویژگی را در خود جای داده اند ؛ نخست اینکه محدود به یک دوره زمانی نبوده و با گذر زمان از بین نمی روند و دوم قیام هایی که شکست در آنها معنایی ندارد.
این استاد دانشگاه در گفت و گو با گزارشگر کیهان می گوید: با شاخص هایی که از قیام امام حسین (ع) سراغ داریم می توان نهضت عاشورا و قیام امام خمینی(ره) را جزو این دسته از انقلاب ها برشمرد که تنها در مسیر فضایل دینی وانسانی شکل گرفته اند.
الگوی عاشورایی قیام‌های عدالت‌خواهانه
حضرت امام خمینی(ره) معتقد بودند که محرم و قیام حسینی باعث زنده ماندن اسلام در طول تاریخ بوده است.
رئیس پژوهشکده حکمت اسلامی می گوید: نگاه فلاسفه اسلامی به ویژه فلاسفه شیعه به واقعه عاشورا «قدسی» است، نه یک پدیده جزئی و صرفا تاریخی.
حجت الاسلام علیرضا قائمی نیا، رئیس پژوهشکده حکمت اسلامی درباره رویکرد فیلسوفان اسلامی به خصوص فلاسفه شیعه به واقعه عاشورا به فارس می گوید: نگاه فلاسفه اسلامی به واقعه عاشورا قدسی است؛ خدا با ایده های قرآنی پیوند دارد.
وی تصریح می کند: دست خدا را در واقعه عاشورا می توان دید که چگونه تاریخ را رقم زده و چگونه تاریخ را تغییر داده، البته الگوی حسینی به صورت توأمان تاثیرات اجتماعی و اعتقادی دارد و هیچ گاه متوقف نخواهد شد و موتور محرکه تفکر اسلامی است.
قائمی نیا در توضیح این موضوع می گوید: فلاسفه اسلامی بر این باور هستند که «محرم» اسلام را زنده نگه داشته است که می تواند در هر عصر و تاریخ خاص، نمود داشته باشد.
رئیس پژوهشکده حکمت اسلامی تاکید می کند: فلاسفه شیعه نگاه الگویی به محرم دارند که صرفا پدیده تاریخی و جزئی نیست بلکه فراتاریخی است که مانند واقعه درخشان تاریخی می تواند الگوی حرکت ها در طول تاریخ شود و تکرارپذیر است؛ همان گونه که امام خمینی(ره) فرمود پیروزی انقلاب اسلامی را مرهون محرم است.
تاثیرات انقلاب اسلامی ایران از قیام حسینی
با بررسی و تحلیل اهداف نهضت انقلاب اسلامی ایران به ریشه های مشترک انقلاب ایران و نهضت عاشورا می رسیم که ارتباط و پیوستگی این دو را نمایان می کند.
حجت الاسلام نیک فال در این زمینه معتقد است: هدف امام حسین(ع) در روز عاشورا همان هدفی است که امام خمینی در جریان انقلاب اسلامی ایران دنبال کرد. به طور مثال می توان به افشاگری های امام راحل اشاره داشت. امام حسین(ع) به معرفی چهره فاسد و تصویر واقعی از سیاست های پلید بنی امیه پرداخت و همین اتفاق که در مورد نهضت امام حسین(ع) رخ داد و پس از عاشورا چهره واقعی بنی امیه برای مردم آشکار و منجر به سقوط آل امیه شد را می توان در نهضت امام خمینی دید. امام در سخنرانی های خود چهره زشت و ننگین و نوکرمآبانه شاه را که قبل از آن به شکلی دیگر برای مردم جلوه گری می کرد هویدا ساخت.
این عامل را باید برگرفته از بصیرت و آگاهی دانست، تا جایی که حضرت قاسم مرگ را از عسل شیرین تر می داند که مشابه همین بصیرت را در انقلاب اسلامی ایران می توان دید.
نیک فال می گوید: در انقلاب اسلامی می بینیم شهید مدنی در تبعید می گوید هر چه بیشتر در تبعید بمانم گناه شاه بیشتر و ثواب من بیشتر است. اما موضوع بعدی بحث رهبری پیشگام است. حضرت اباعبدالله الحسین فرمودند که به من امر کردند اول باشم و امام حسین هم در همه برنامه ها اول بود همچنان که در جبهه شهادت ابتدا فرزند خودشان یعنی حضرت علی اکبر(ع) را راهی میدان جنگ کردند.
این استاد دانشگاه می گوید: تنها آزادی و آزادگی و مبارزه با ظالمان زمانه در راه زنده ماندن دین هدف قیام امام حسین (ع) بوده که به الگوی تمامی ملت های آزادیخواه جهان مبدل شده است و انقلاب اسلامی ایران نیز به عنوان حرکتی متاثر از قیام حسینی شکل گرفت .
بیداری اسلامی متاثر از نهضت عاشورایی
«آثار و تبعات نهضت عاشورا بر انقلاب اسلامی ایران و نهضت امام راحل بسیار زیاد بود و مصداق آن را می توان عظیم ترین راهپیمایی در سال 57 در روز تاسوعا و عاشورا عنوان کرد که مردم ما با همان روحیه سلحشوری و معنویت به خیابان ها آمدند و در همان جا بود که کمر رژیم طاغوت شکسته شد.»
جهانگیر کوثری، نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با بیان این عبارات تاکید دارد که بستر تحرکات اسلام گرایانه در روز عاشورا و توسط امام حسین (ع) پایه ریزی شده است.
وی می گوید: پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تظاهرات های مردمی نشان دهنده این بود که مردم چقدر به اعتقاداتشان پایبندند مخصوصا نهضت امام حسین(ع) نه تنها در ایران بلکه در کشورهای شیعی و مسلمانی که به ائمه معصومین اقتدا می کنند به عنوان الگو پیش روی مردم قرار دارد و به همین علت حزب الله لبنان و گروه های جهادی دیگر شکل گرفته است.
این نماینده مجلس شورای اسلامی در ادامه به گزارشگر کیهان می گوید: فداکاری و از خودگذشتگی که امام حسین و یاران وفادارایشان داشتند الگوی خوبی بود و این که همه موجودی خود را به صحنه نبرد بردند و تا از ارزش های اسلامی و الهی که پیامبر اعظم(ص) مبنای آن را در جامعه گذاشته بودند محافظت کنند که مهم ترین آن امر به معروف و نهی از منکر بود، باید مورد احترام و اقتدا قرار گیرد.
کوثری می گوید: متاثر از این اقدام اباعبدالله الحسین(ع) ملت ایران هم به رهبری امام خمینی این چنین عمل کردند و الگویشان عاشورا و محرمی بود که در سال 60 هجری پایه گذاری شد.
به اعتقاد این وکیل مردم در مجلس شورای اسلامی این روزها با تحولات خاورمیانه شاهدیم که چه جوامع شیعه و چه اهل تسنن در منطقه خاورمیانه ایثار و فدارکاری و از خود گذشتگی که نشأت گرفته از نهضت عاشورا بود را الگو قرار داده اند و با نثار جانشان به دنبال کوتاه کردن دست استکبار و ظلم و جور حاکمان در کشورشان هستند.
موضوعی که صادق شهبازی، عضو شورای مرکزی جنبش عدالتخواه دانشجویی در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان الگو گرفتن از نهضت عاشورا را برای جاری کردن خواست خدا و آیین اسلام در جوامع مختص مسلمانان نمی داند.
وی می گوید: انقلاب امام حسین (ع) و یاران وفادار ایشان پیامی فراگیر و بسیار شفاف و روشن برای همه ملت های مسلمان و همچنین ملت های آزادیخواه و تحت ستم جهان داشت.
به اعتقاد وی، الگوپذیری قیام عاشورای حسینی فقط به کشورهای اسلامی اختصاص ندارد بلکه بسیاری از ملت های آزادیخواه و غیر مسلمان جهان نیز از قیام حسینی الگو گرفته اند.
وی به بیداری ملت های منطقه اشاره می کند که دولتهای اروپایی و امریکا تاکنون هزینه گزافی برای پیشگیری از پیروزی اسلامگرایان پرداخته اند.
این فعال دانشجویی همچنین ادامه می دهد: مهم ترین استراتژی نظام سلطه متوقف کردن صدور انقلاب اسلامی با فشار به ایران اسلامی به عنوان پرچمدار الگوپذیری از قیام عاشورا و ترویج ایران هراسی در منطقه و جهان است.
شهبازی پیروزی انقلاب را فراتر از یک انقلاب بلکه تحول بزرگی در عرصه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی فرهنگی و بیداری اسلامی در میان ملل مسلمان می داند که پذیرفتن اقتدار ایران اسلامی حداقل اعتراف محافل غربی خواهد بود .
البته ناگفته نماند که بصیرت و آگاهی مردم شرط موثر پیروزی و تداوم و استمرار انقلاب اسلامی در دوران مبارزه با رژیم ستم شاهی بود و آگاهی های عمیقی که در مـیان مـلت ایران پدید آمد مرهون رهنمودهای امام خمینی(ره) به عنوان بنیانگذار جمهوری اسلامی بود و پس از آن نیز رهبری امام خامنه ای توانست نظام اسلامی در ایران را از چالش های مختلفی عبور دهد و بر اقتدار ملی و منطقه ای جمهوری اسلامی بیفزاید.
کارشناسان غربی نیز به این نکته اذعان دارند که انـقلاب اسـلامی بـلوک بندیها و نـظام دوقـطبی تـثبیت شده در نظام بـین الملل جهان را درهم ریخت.
ولایت و شهادت دو خطر برای دشمن
دو اصل از اصول اساسی در دین مبین اسلام ولایت و شهادت عنوان می شود.
دو عاملی که همیشه موجب هراس دشمنان بوده و معبری برای دستیابی به پیروزی شده است.
حجت الاسلام نیک فال با اشاره به این دو عامل می گوید: وفاداری یاران سیدالشهدا(ع) در کربلا و جانفشانی آنها برای احکام اسلام و عشق به شهادت علت پیروزی و ماندگاری قیام عاشورا بود. امام حسین قیام خود را برای ماندگاری اسلام مفید می داند و مرگ را برای خود دلچسب برمی شمارد درست مثل گردن بندی برای یک دختر جوان.
وی به شرایط کنونی جوامع اسلامی اشاره می کند و می گوید: در همین زمان که استکبار جهانی با شناخت عناصر اصلی اسلام یعنی شهادت و ولایت به کمرنگ کردن این دو عنصر در جوامع اسلامی پرداخت اما تاثیر آن به خاطر بیداری اسلامی که رخ داده است محال است که اتفاق بیفتد تا جایی که اندیشمندان غربی هم به این موضوع اعتراف می کنند. همان طور که مهاتماگاندی می گوید: من برای هند ارمغان جدیدی نیاوردم بلکه از مطالعاتم از نهضت عاشورا پی بردم که اگر بخواهیم هند را نجات دهیم واجب است همان راهی را بپیماییم که حسین بن علی(ع) پیمود.
و یا دانشمندان دیگری که معتقدند حسین با قربانی کردن عزیزترین افراد خود درس فداکاری و جانبازی به دنیا آموخت.