وب محوری در دیپلماسی نوین آمریکا

دارایی استراتژیک نوین
دیپلماسی الکترونیک آمریکا، به عنوان بخش مهمی از دارایی های استراتژیک و ارتباطات استراتژیک این کشور، سعی دارد در وهله اول برنامه های رسانه ای تدوین کند، چارچوب های خبری ایجاد کند، محتوای خبری طراحی کند و روایت های فرضی در مورد موضوعات حساس ارائه دهد. دولت آمریکا حین انجام این کار سیستم ارزشی و استانداردهای رسانه ای خود را بر مابقی جهان تحمیل می کند.
همان طور که پیشتر اشاره شد، ماهیت سیال و محبوبیت و شیوع سایت های شبکه های اجتماعی به مانند فیس بوک، توئیتر، مای اسپیس و وب سایت های اشتراک تصاویر ویدئویی به مانند یوتیوب دولت آمریکا را تشویق می کند که با استفاده از این ابزارها در راستای تأثیرگذاری بیشتری بر ساختار سیاسی دیگر کشورها و تحمیل خواسته ها، ارزش ها و سیاست های خود در کشور هدف گام بردارد.
ماهیت فراگیر دیپلماسی عمومی
در دیپلماسی وب محور که با عنوان دیپلماسی وب 2/0 یا دیپلماسی الکترونیکی نیز خوانده می شود ماهیت فراگیر دیپلماسی عمومی به رسمیت شناخته شده و می توان آن را مشتقی از تعریف بالا ذکر کرد. از این رو، این نوع دیپلماسی عمومی به آن دسته از فعالیت های دیپلماتیک اطلاق می شود که از طریق تکنولوژی های شبکه ای که معمولاً با عنوان رسانه های اجتماعی خوانده می شوند، اعمال می شود. در سال های اخیر دولت آمریکا با اتخاذ استراتژی «دیپلماسی الکترونیک» به عنوان بخش مهمی از دارایی های استراتژیک و ارتباطات استراتژیک این کشور، سعی در القا و تحمیل سیستم ارزشی و استانداردهای رسانه ای خود بر دیگر کشورهای جهان کرد. این امر باعث می شود فشار فزاینده ای از جانب افکار عمومی بین المللی بر کشور هدف وارد آید. از همه مهم تر، دیپلماسی الکترونیکی می تواند منجر به فشار مارپیچی افکار عمومی در داخل کشور خارجی گشته و موجب بروز مخالفت های ملی و ناآرامی های اجتماعی شود.
ویژگی‌های دیپلماسی وب محور
دیپلماسی عمومی از قدرت تأثیرگذاری بسیاری بر افکار عمومی برخوردار است، زیرا به نحوی فرهنگ ها و احساسات مردم را برای تأثیرگذاری مورد هدف قرار می دهد. این نوع تأثیرگذاری نیز بیشتر به وسیله فناوری های جدید رسانه ای پشتیبانی و اجرا می شود.
در دیپلماسی وب محور که با عنوان دیپلماسی وب 2/0 و یا دیپلماسی الکترونیکی نیز خوانده می شود ماهیت فراگیر دیپلماسی عمومی به رسمیت شناخته شده و می توان آن را مشتقی از تعریف دیپلماسی عمومی ذکر کرد. از این رو، این نوع دیپلماسی عمومی به آن دسته از فعالیت های دیپلماتیک اطلاق می شود که از طریق تکنولوژی های شبکه ای دیجیتال و بالاخص رسانه های اجتماعی، اعمال می شود.
استفاده گسترده از تکنولوژی دیجیتالی نشان می دهد که رسانه های اجتماعی به مثابه شایع ترین ابزار برای دستیابی به برنامه های سیاسی و شکل دهی به دیپلماسی عمومی مورد استفاده قرار می گیرد. هم اکنون می توان گفت عصر اطلاعات به مرحله ای رسیده است که پارادایم «تولید- ارتباط- مصرف» برای ارتباطات اطلاعاتی در حال جایگزینی با پارادایم «تولید- استفاده» است، لذا با توجه به توانمندی های منحصر به فرد وب 2/0 خصوصاً رسانه های اجتماعی مجازی به عنوان یکی از مهم ترین دستاوردهای آن، در تسهیل روابط میان افراد در جوامع مختلف، دولتمردان آمریکایی استفاده از امکانات و توانمندی های این مفاهیم تکنولوژیکی نوظهور را در دستور کار خود قرار داده اند تا به وسیله آن بتوانند دیپلماسی دولت- دولت خود را با مولفه مردم- مردم کامل کنند.
برای استفاده موثر از دیپلماسی عمومی جهت تأثیرگذاری مناسب بر مخاطب نیاز به ابزاری مناسب برای این امر است. یکی از مناسب ترین گزینه ها استفاده از توان اخبار منتشره میان افراد جامعه موسوم به «اخبار فرد به فرد» است. اخبار فرد به فرد را می توان یکی از اولین اشکال ارتباطات خبری نامید. این خروجی خبری جایگزین نه تنها مورد استفاده روزنامه نگاران بوده، بلکه توسط شهروندان اینترنتی نیز به کار برده می شود. بزرگ ترین امتیاز این ابزار در «درجه کنترل» آن نهفته است. بدین معنا که کاربر فرایند، محتوا و ارسال ارتباطات خبری را کنترل می کند.
نحوه مهندسی افراد در دیپلماسی وب محور
به منظور تحرک آفرینی در فعالیت های مرتبط با دیپلماسی وب محور باید یک واقعه خبری و یا موضوع مشخص و یا مهندسی شود. سپس باید بر اساس ماهیت اخبار، مخاطبان هدف، کانال های ارتباطاتی و پلتفرم ها مشخص شوند. از آنجایی که بسیاری از رسانه های اجتماعی پیشتر «گروه ها» و «شبکه ها» را بر اساس شاخصه های جمعیتی و یا روانشناختی مشخص کرده اند، بنابراین مهم ترین وظیفه باقی مانده عبارت خواهد بود از انتشار اخبار در میان مخاطبانی که حتی الامکان بیشترین واکنش را از خود نشان خواهند داد. از آنجایی که این نوع رسانه ها بسیار مستعد «اخبار ویروسی» هستند.
¤ شیوه بهره گیری از جمعیت های هوشمند در دیپلماسی وب محور
بر اثر توسعه تکنولوژی رسانه های اجتماعی در کامپیوترهای شخصی، اشاعه سیستم های بی سیم، تلفن های همراه و دیگر دستگاه های دیجیتال شخصی جامعه بشری به تدریج ساختار اجتماعی و روش های مبادله اطلاعات را تغییر می دهد. بر همین اساس و برای اولین بار مفهوم «جمعیت هوشمند» توسط «هوارد رینگلد» درخصوص افراد در شبکه های اجتماعی مجازی مورد استفاده قرار گرفت. رینگلد در کتابی با عنوان «جمعیت هوشمند: انقلاب اجتماعی بعدی» در این خصوص می نویسد: «تفاوت بین جمعیت هوشمند و جمعیت عادی در روش های تبادل اطلاعات نهفته است. جمعیت هوشمند از کامپیوترهای شبکه ای برای توزیع اطلاعات استفاده می کنند و بدین ترتیب به یک نوع تشریک مساعی جمعی دست می یابند. از آنجایی که فعالیت های سیاسی آنلاین روز به روز راحت تر و ارزان تر می شوند، به همین سبب سازمان ها و افراد سیاسی که پیشتر به یکدیگر متصل نبودند، هم اینک در مباحثات آنلاین دور هم جمع می شوند و بدین ترتیب بدون وجود سازمانی، سازماندهی می شوند.»
فعالیت های سیاسی وب محور، ناشی از دیپلماسی الکترونیکی، معمولاً با یک «جمعیت هوشمند» ناگهانی و خودجوش به وجود می آید. در این فرایند یک واقعه خبری بزرگنمایی شده و با استفاده از تکنولوژی شبکه ای و با اعلامیه های اینترنتی، عملیات های ایذایی، تحقیر کردن، هک کردن، فاش کردن رسوایی ها و یا انتشار اطلاعات تحریف شده اعتراضات سیاسی هماهنگ می شوند.
اینترنت می تواند در جامعه به مانند شمشیری دو لبه عمل کند. رینگلد در مورد پیدایش دو نوع جامعه افراطی ولی محتمل الوقوع هشدار می دهد که عبارتند از:
- جامعه ای که شدیداً توسط دولت و از طریق شبکه دیجیتالی کنترل می شود.
- جامعه ای پر از مشکلات که توسط جمعیت های هوشمند با اهداف خاص پدید می آیند.
در اغلب موارد یک موجود مستقل (سازمان یا فرد) سیستم جمعیت هوشمند را کنترل می کند، موجودیتی که مخاطبان خاص را در زمان مقتضی تحریک می کند تا به قربانی و یا قربانیان مورد نظر حمله کنند. هدف اصلی دیپلماسی عمومی وب محور پدید آوردن «جمعیت هوشمند» در دیگر کشورها است. در حقیقت، بعد از آغاز عصر اطلاعات، رهبران برجسته دولت ها بدین نتیجه رسیده اند که اطلاعات و تکنولوژی های اینترنتی مهم ترین اسلحه آنها در نبردهای ایدئولوژیکی است.
حمله به ایران با دیپلماسی وب محور
آمریکایی ها جهت اعمال دیپلماسی وب محور خود از تمام ظرفیت های فنی خود و دیگر هم پیمانان شان بهره گرفته تا با مضاعف سازی فشارهای روانی و فنی به پیشبرد سیاست های موردنظرشان اقدام کنند. موارد زیر نمونه هایی از این اقدامات است.
پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال 1388 در ایران، سنای آمریکا بودجه ای 55 میلیون دلاری را با عنوان آنچه حمایت از «قربانیان سانسور در ایران» می خواند، به تصویب رساند. بر اساس سخنان سناتورهای ارائه دهنده این طرح، هدف اصلی از تصویب این طرح، باز کردن فضای ارتباطات اینترنتی برای معترضان ایرانی است تا بتوانند راحت تر به انتقال اطلاعات بپردازند، این انتقال اطلاعات از نظر طراحان در دو سطح قابل توجه است؛ در اولین سطح، گسترش ارتباطات اینترنتی معترضان در درون ایران و دور زدن فیلترینگ سایت ها و دسترسی آسان معترضان به شبکه های ارتباطات اجتماعی- اینترنتی همچون فیس بوک و توئیتر و سطح دیگر آن تقویت امکان ارسال اخبار و اطلاعات از داخل ایران به خارج در قالب عکس ها، متن ها و ویدئوهای ضبط شده است.
در این برهه از زمان، کلمات جدیدی مانند: «اغتشاش سایبری» و «انقلاب سایبری» و «دموکراسی برای ایران» متولد شدند. زادگاه کلمات فوق سایت توئیتر بود. برخی از سایت ها مانند «مای اسپیس» بخش هایی را تحت عنوان «خبرنگار خیابان» و «شما گزارش بدهید» را جهت جمع آوری اطلاعات از اوضاع داخلی ایران راه اندازی کردند. دیگر پایگاه های خبری از جمله سی ان ان نیز درخواست هایی مبنی بر ارسال ویدئو، عکس و گزارش از شهروندان ایرانی داشتند.
سایت گوگل در جریان انتخابات و بعد از آن امکانات ترجمه متن فارسی به زبان انگلیسی را راه اندازی کرد تا کاربرانی که به زبان انگلیسی تسلط ندارند، مطالب مورد نظرشان را به فارسی مطالعه کنند. برخی از آمارهای ارائه شده در اینترنت در ارتباط با فعالیت سایت فیس بوک که شعار آن «دموکراسی برای ایران» بوده است دلالت بر این دارد که در ظرف چند روز بعد از انتخابات 15000 عضو، 108 عنوان، 1709 آگهی، شش فایل ویدئویی، 496 عدد عکس و 1089 لینک به امکانات فیس بوک اضافه شده است. همان آمار اشاره کرده است که در روز هفتم تیر بر روی سایت گوگل، عبارت «اعتراض به انتخابات ایران» یک میلیون بار جست وجو شده است.
نتیجه‌گیری
اینترنت در حال تبدیل شدن به یک رسانه عامه پسند است و این امر باعث خواهد شد مردم برای دریافت تحلیل ها و فهم وقایع جاری به اخبار فرد به فرد روی آورند و نقش رسانه های سنتی کاهش یابد. اخبار فرد به فرد وب محور اغلب در میان خانواده ها، دوستان و همکاران جریان می یابد، یعنی افرادی که پیش از برقراری هر نوع ارتباط فرد به فرد با یکدیگر رابطه ای توأم با ارتباط برقرار کرده اند. اخبار فرد به فرد در مقایسه با تولیدات تبلیغاتی دولت ها و یا گزارش های رسانه های سنتی، بیشتر متقاعدکننده و قابل اعتماد به نظر می رسند. همین شاخصه اصلی اخبار فرد به فرد مهم ترین دلیل برای انجام دیپلماسی عمومی وب محور است. هم دیپلماسی عمومی وب محور و هم ارتباطات فردبه فرد وب محور دارای طیف خاصی از مخاطبان هدف هستند. اخبار فرد به فرد وب محور برخلاف ارتباطات خبری رسانه های سنتی تفاوت میان مخاطبانش را نادیده نمی گیرد، بلکه شخصیت، پس زمینه ها و منافع گوناگون مخاطبانش را نیز در نظر می گیرد. از آنجایی که فرستنده و گیرنده یک پیام از پیش و از طریق منافع مشترک با یکدیگر متصل شده و به یک فهم متقابل دست یافته اند، بنابراین فرستنده می تواند پیام را مطابق فهمی که از گیرنده دارد، ویرایش کند. این پیام سفارشی می تواند فرایند ارتباط را تسهیل کند، لذا اینترنت تبدیل به ظرفی برای رشد و نمو انواع فعالیت های سیاسی شده است.
دیپلماسی عمومی را نیز می توان با کمک تکنولوژی برای طیف وسیعی از فعالیت ها از مبارزه واقعی در جهت حقوق بشر گرفته تا تروریسم، افراطی گرایی، بنیادگرایی مذهبی، افراط گرایی زیست محیطی، نازیسم، فرقه گرایی و بسیاری دیگر به کار برد. حامیان تمام فعالیت های فوق همگی به ظاهر ادعا دارند که در جهت آزادی، عدالت یا دموکراسی فعالیت می کنند. در این عصر، دیپلماسی وب محور و ویژگی های دنیای شبکه ای درخصوص تبادلات پیام با حداقل کنترل و حداکثر نفوذ، در واقع اثربخشی روش های سنتی انتقال اطلاعات را به چالش کشیده است، به طوری که امروزه ارتباطات فردبه فرد وب محور که علاوه بر مخاطبان خاص به تفاوت ها، علایق و ویژگی های فردی نیز تأکید می کند، به طور فزاینده ای در همه جوامع مورد استفاده قرار می گیرد، بنابراین پیشنهاد می شود آن دسته از فعالیت های رسانه ای با هدف آگاهی رسانی داخلی و بین المللی از طریق روش های سنتی، به تدریج با ارتباطات فردبه فرد وب محور تقویت شوند، تا ارتباطات رسانه ای آنلاین سبب ایجاد قدرت توزیعی دیپلماسی و در نهایت موجب امکان دستیابی به اهداف دیپلماسی عمومی کشور شود.
گزارش حاضر که نشان دهنده بخش کوچکی از خباثت دشمنان خارجی به رهبری شیطان بزرگ آمریکا در هدف قرار دادن حاکمیت ملی کشورمان از طریق سیاست گذاری، اجرا، هدایت و رهبری حملات مخرب امنیتی سایبری، با شیوه های کاملاً نوین و گسترده اینترنتی با عنوان دیپلماسی وب محور، در جریان انتخابات (قبل، حین و بعد) است و آنچه به عنوان چکیده و مطلب راهبردی در این خصوص می توان آموخت آن است که باید هر روز قوی تر از دیروز شد و با استفاده حداکثری از تمام منابع در دسترس و فرصت های جدید ناشی از تکنولوژی های نوظهور و رسانه های اجتماعی، سیاست های دیپلماسی عمومی هوشمندانه کشورمان را فعال ساخته و با اتخاذ رویکرد تبدیل تهدید به فرصت، پیام الهی حق طلبی خود را به درستی و با منطق قوی به گوش جهانیان برسانیم.