گسترش بحران در ترکیه

گروه بین‌الملل: تاثیر‌پذیری ترکیه و سوریه به عنوان دو کشور همجوار با مرز مشترک 900 کیلومتر گریزناپذیر و مبرهن است. دو کشوری که تنش‌های دیرینه آنها با روی کارآمدن حزب عدالت و توسعه در ترکیه و دنبال کردن سیاست تنش صفر با همسایگان خاموش شد. اردوغان بشار اسد را برادر خود خواند و کم‌کم زمینه‌های گسترش روابط دو طرف بیش‌تر شد.با این حال ناآرامی‌های خاورمیانه به نوع دیگری در سوریه ظاهر شد و ترکیه نیز با چرخشی آشکار سیاست خارجی خصمانه‌ای را در قبال سوریه پیش گرفت. با این حال شباهت‌های ترکیه و سوریه از لحاظ تعدد قوم و مذهب این کشور را مستعد انتقال درگیری‌ها کرده است.
با کم شدن محبوبیت حزب حاکم ترکیه و بی‌توجهی به مطالبات برخی قومیت‌ها و نژاد‌ها از جمله کردها موجب تضعیف جایگاه دولتمردان ترکیه شده است. از سوی دیگر ناامنی مرزهای مشترک ترکیه و سوریه خطرات جبران‌ناپذیری را در کمین ترک‌ها قرار داده است. کمپ‌های آوارگان سوری در ترکیه علاوه بر پناهجویان، به محل تغذیه تسلیحاتی مخالفانی بدل شده است که حضور آنها در این مناطق در طولانی مدت موجب نا امنی در شکننده‌ترین منطقه مرزی ترکیه خواهد شد، هرچند اکنون نیز این مناطق تاحدودی ناامن شده و اعتراضات عمومی را به دنبال داشته است. از سوی دیگر کردهای پ‌ک‌ک نیز در ماه‌های اخیر فعالیت‌های خود را افزایش داده‌اند و از این رو تنش میان اعضای این گروه و نیروهای نظامی ترکیه بالا گرفته است.
درگیری‌هایی که بیش‌ترین تلفات را در همین مناطق مرزی داشته است و موجب اعتراضات مردم شده است. در روزهای اخیر گروهی از معترضان ترکیه‌ای با برگزاری اجتماعی در شهر آنکارا، توجه بیش از حد دولت‌شان به ناآرامی‌های جاری در سوریه و بی‌توجهی به مشکلات داخلی را محکوم کرده‌اند. معترضان شعارهایی علیه دولت ترکیه سر دادند و از دولت به‌خاطر ناامنی مناطق مرزی به‌ویژه در زمانی که تروریست‌های حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) حملات مرزی خود را افزایش داده، انتقاد کرده‌اند.
درهمین حال، فیصل مقداد معاون وزیر امور خارجه سوریه، ترکیه را به کمک رساندن به «گروه‌های تروریستی» که علیه دولت بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه مبارزه می‌کنند، متهم کرده است. وی ترکیه را به اعطای دسترسی آزاد به این گروه‌های تروریستی از جمله القاعده به خاک ترکیه و فراهم کردن امکان ورود آنان به سوریه متهم کرد و گفت که این روند باید متوقف شود. همه این اتفاقات باعث شده است که احتمال سرایت درگیری‌های قبیله‌ای به ترکیه دور از ذهن نباشد.
در همین زمینه عبدالله آلبوغبیش، کارشناس مسائل خاورمیانه معتقد است که آتش بحران سوریه دامن ترکیه را گرفته است. وی با تشریح خطرات احتمالی پناه دادن ترکیه به گروه‌های مسلح گفت: «روزی سوریه برای تحلیل بردن پهنای باند امریکا در عراق و در منطقه، القاعده را در مرزهای شرقی خود راه می‌داد و کاری به کار آنها نداشت. اکنون همین تروریست‌های القاعده‌ای بلای جان او شده‌اند چرا که با بافت جمعیتی و عقیدتی و فکری سوری‌ها آشنا شده‌اند.
اکنون اما ترکیه این کار را می‌کند. پناه دادن به گروه‌های مسلح به هر بهانه‌ای که باشد کافی است تا ترکیه را به «قندهاری» دیگر بدل سازد، همان اتفاقی که اکنون در سوریه رخ داده است.» آلبوغبیش در ادامه افزود: «ترکیه که روزی زیر چتر دولت «سکولار» فعالیت می‌کرد، اکنون تحت نام مذهب (اهل سنت) فعالیت می‌کند و دو پله به پایین نزول کرده و این خطر رویارویی مذهبی را در این کشور تشدید می‌کند. کافی است بدانید در ترکیه 20 میلیون علوی هم مذهب بشار اسد زندگی می‌کنند و کافی است بدانید که کردها هیچ‌گاه رویای کردستان بزرگ را برای گل روی رجب و احمد و عبدالله به خاک نخواهند سپرد.»
اعتراضات داخلی ترکیه در حالی بالا گرفته است که این کشور با همراهی امریکا در حال پی‌ریزی نقشه‌ای جدید برای سوریه هستند. به گزارش الجزیره، دیپلمات‌ها، نظامیان و کارکنان سرویس‌های مخفی امریکا و ترکیه برای نخستین‌بار روز پنج‌شنبه در آنکارا، پایتخت ترکیه گردهم آمدند.
به ‌گزارش خبرگزاری فرانسه هدف از این گردهمایی رایزنی برسر یک طرح اضطراری است که باید برای دخالت نظامی احتمالی مشترک در سوریه تهیه شود. احمد داوداوغلو و هیلاری کلینتون، وزیران خارجه ترکیه و امریکا 10 روز پیش ضمن دیداری در استانبول کار بر روی جزئیات عملیات مشترک را اعلام کرده بودند. دو کشور تصمیم دارند با این طرح به تغییر رژیم در سوریه سرعت بخشند و برای سوریه بعد از اسد برنامه‌ریزی کنند.
قرار است در این نشست پیامدهای احتمالی دخالت‌ در سوریه و نیز هماهنگی بیش‌تر برای واکنش‌های نظامی جاسوسی و سیاسی درباره سوریه بررسی و درباره آنها تصمیم‌گیری شود. بنا به گفته دیپلمات‌های شرکت‌کننده در این نشست حاضران مسئله احتمال استفاده دولت سوریه از سلاح‌های شیمیایی و چگونگی تعامل با آن را مورد بررسی قرار می‌دهند.
از جمله مسائل دیگری که در نشست آنکارا مورد بحث هیئت امریکایی و ترکیه‌ای قرار می‌گیرد حزب کارگران کردستان ترکیه (پ.ک.ک) و شبه نظامیان القاعده در سوریه است که دو طرف رایزنی‌های را برای جلوگیری از گسترش این مسئله آغاز کرده‌اند. در این نشست که در آن مسئولان امنیتی، سیاسی، نظامی دو طرف حضور دارند قرار است رویکردهای آنکارا و واشنگتن در قبال سوریه هماهنگ شود و از این پس دو کشور با هماهنگی بیش‌تری درباره سوریه موضع‌گیری کنند.
گمانه‌زنی درباره سناریوی جدید امریکا در حالی مطرح می‌شود که سخنگوی وزارت خارجه این کشور احتمال دخالت نظامی در سوریه را رد کرد. سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا با ابراز نگرانی از ادامه خشونت‌ها در سوریه گفت: افزایش خشونت‌ها در سوریه باعث قوی‌تر شدن گروه‌های تندرو در این کشور شده و این امر باعث نگرانی جامعه جهانی است. وی با تاکید بر این‌که آینده سوریه را باید ملت این کشور تعیین کنند، گفت: این ملت سوریه هستند که باید سرنوشت کشور خود را تعیین کنند و هیچ گروه یا طرف خارجی حق دخالت در این امر را ندارد.
سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا با اشاره به اظهارات اخیر باراک اوباما، رئیس‌جمهوری این کشور مبنی بر احتمال دخالت نظامی امریکا در سوریه گفت: اخبار منتشر شده مبنی بر این‌که باراک اوباما در حال آماده کردن نیروهای نظامی برای دخالت در سوریه است صحیح نیست و واشنگتن تنها در حال برنامه‌ریزی برای وضع کنونی است اما هنوز تصمیم خاصی اتخاذ نکرده است.
وی ادامه داد: ما تاکنون کمک‌های غیرنظامی به مخالفان سوری داده‌ایم که از جمله آنها دستگاه‌های ارتباطی به قیمت 28 میلیون دلار بوده و 82 میلیون دلار نیز کمک‌های انسانی به سوریه اعزام کرده‌ایم اما واشنگتن به هیچ‌وجه سلاح و کمک نظامی در اختیار مخالفان قرار نداده است. در همین حال روزنامه لس‌آنجلس تایمز امریکا به نقل از یک مقام «مسئول» در وزارت دفاع امریکا، پنتاگون، اعلام کرد که واشنگتن طرح ضربتی را برای ارسال نیروهای ویژه به سوریه در دستور کار دارد که در صورت احساس خطر واشنگتن از سلاح‌های شیمیایی سوریه این نیروها فورا به سوریه اعزام می‌شوند.
بنا به نوشته لس‌آنجلس تایمز نیروهای ویژه امریکا ماموریت حمایت یا نابودی سلاح‌های شیمیایی سوریه را دارند که احتمال افتادن آن به دست شبه نظامیان و گروه‌های تندرو در این کشور وجود دارد. این روزنامه همچنین فاش کرد که ماهواره‌های جاسوسی و هواپیماهای بدون سرنشین امریکا هم‌اکنون به‌طور بی‌سابقه‌ای ذخایر سلاح و تجهیزاتی که گمان می‌رود تجهیزات شیمیایی باشند را زیرنظر دارند. در خبری دیگر، یکی از افسران نیروی پلیس مرزی عراق از ورود جت‌های جنگی ارتش سوریه به حریم هوایی عراق خبر داد.
این افسر پلیس مرزی که نخواست نامش فاش شود در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه زمان ورود جت‌های جنگی سوریه به حریم هوایی عراق را حدود ساعت ۸ صبح روز پنجشنبه (۲ شهریور) و برای بمباران شهر مرزی ابوکمال در مرز عراق عنوان کرده است. به گفته وی جنگنده‌های سوریه حدود یک ربع در حریم هوایی عراق پرواز کردند. شهر ابو کمال در یکی از سه منطقه مرزی مهم سوریه و عراق واقع شده است. مخالفان بشار اسد از یک ماه پیش کنترل این شهر را در اختیار گرفته‌اند.