شستا را بیشتر بشناسیم.

اشاره:شرکت سرمایه گذاری سازمان تامین اجتماعی که به اختصار شستا نامیده می شود، جزو بزرگترین حوزه کاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به حساب می آید که در سال 1365 به منظور حفظ و ارتقاء ارزش ذخایر سازمان تامین اجتماعی با سرمایه اولیه 20 میلیارد ریال تاسیس شد و در سالهای بعد در طی چند مرحله مبادرت به افزایش سرمایه گردید.شستا با بیش از 10000 هزار میلیارد تومان دارایی، سود سالانه نزدیک به 3 هزار میلیارد تومان و سهامداری در بیش از 170شرکت بزرگ با تغییرات سیاسی مجدد، این روزها بار دیگر به نُقل محافل سیاسی تبدیل شده‌است. در حال حاضر این شرکت وابسته به تامین اجتماعی به‌ عنوان پشتوانه اقتصادی این سازمان درآمده است.
شستا چیست؟
شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی به منظور سرمایه‌گذاری و کسب سود از محل ذخایر سازمان تامین اجتماعی در جهت تامین امکانات مورد نیاز برای ایفای مسئولیت‌ها، تعهدات بیمه‌ای و حقوق بازنشستگان مشمول سازمان تامین اجتماعی در تاریخ 1365/06/01تاسیس شد.در واقع، این شرکت وظیفه سرمایه‌گذاری از محل حق بیمه‌ای را دارد که ماهانه از میلیون ها بیمه‌شده سازمان تامین اجتماعی برداشت می‌شود که اکثر پول این حق بیمه ها از جیب کارگران پرتلاش کارگاه ها و کارخانه ها پرداخت می شود.

براساس اعلام دفتر آمار و محاسبات اقتصادی و اجتماعی سازمان تأمین‌اجتماعی، تا پایان خرداد سال 90، بیش از 10 میلیون نفر بیمه‌شده اصلی و بیش از 18 میلیون نفر بیمه‌شده تبعی با این سازمان طرف قرارداد هستند.
هدف از تشکیل شستا، سرمایه‌گذاری منابع حاصل از حق بیمه‌هایی بوده که کارگران و بیمه‌شدگان به مدت 30 سال و به طور ماهانه پرداخت می‌کنند. مسئولان شستا در دو دهه اخیر در راستای همین هدف یعنی افزایش سودآوری از محل حق بیمه‌ها اقدام به خرید شمار زیادی شرکت‌ها و کارخانجات کرده‌اند. اما از آنجا که شستا عملاً زیرمجموعه و تحت اختیار دولت محسوب می‌شود، تصاحب شمار زیاد شرکت‌ها علاوه بر آن که به دولت‌ها قدرت مانور بالایی در استفاده از منابع این شرکت‌ها داده، دردسرهایی را هم ایجاد کرده است.از سال 1370 تاکنون با الحاق شرکت‌های جدید به زیرمجموعه شستا از طریق رفع دیون به سازمان تامین اجتماعی، درآمد و سوددهی شستا، افزایش چشمگیری پیدا کرد. مجموع دارایی‌های جاری شستا طبق ترازنامه این شرکت در سال منتهی به خردادماه 1390 سال گذشته 2114 میلیارد تومان و دارایی‌های غیرجاری آن 7727 میلیارد تومان بوده است.
بدین ترتیب مجموع دارایی‌های این شرکت سرمایه‌گذاری به 9842 میلیارد تومان می‌رسد. همچنین سود قابل تخصیص این شرکت در 31 خردادماه امسال بیش از 3 هزار میلیارد تومان محاسبه شده است. این در حالی است که کل سود بیش از 400 شرکت فعال در بورس تهران، جمعاً حدود 16 هزار میلیارد تومان است که سهم 3 هزار میلیارد تومانی شستا، حجم این شرکت و قدرت مانور آن را در اقتصاد کشور نشان می‌دهد.البته دارایی‌های شستا بیشتر خارج بورس و تجدید ارزیابی نشده است و دارایی‌های واقعی این شرکت بسیار بیشتر از ارقام یادشده است.بازدهی واقعی شستا ناشی از سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها به‌مراتب بیش از آن میزانی است که به لحاظ مالی و حسابداری نشان داده می‌شود.
شرکت‌های تحت پوشش شستا
شرکت‌های تحت پوشش شستا، در 10 هلدینگ تخصصی شامل صنایع داروئی، سیمان، صباتامین، صدر تامین، صنایع پتروشیمیایی و شیمیایی، صنایع عمومی، ساختمان و عمران، نفت و گاز، صنایع نوین و حمل و نقل اداره می‌شوند.شستا در هر 10 حوزه یادشده، نقش بزرگی در اقتصاد کشور بازی می‌کند. مثلاً با توجه به در اختیار داشتن سهام بسیاری از شرکت‌های سیمانی، شستا بزرگ‌ترین بازیگر صنعت سیمان کشور محسوب می‌شود. همچنین شرکت‌های تحت پوشش شستا 75 درصد صنایع تولید و توزیع دارو و همچنین درصدهای بسیاری از شرکت های فعال در صنایع نفت ،کاشی، لاستیک، کاغذ و... را در کشور دارا است.شستا سهامدار اصلی بانک رفاه و کشتیرانی جمهوری اسلامی هم هست. شستا سهام بسیاری از شرکت‌های بورسی را نیز در اختیار دارد و تا همین چند سال پیش، به‌طور متوسط نزدیک به 20درصد حجم معاملات و بیش از 10درصد ارزش روز بازار بورس، به مجموعه شرکت‌های تحت پوشش شستا تعلق داشت، سهمی که در دو سه سال اخیر به علت سوءمدیریت در این شرکت رو به کاهش گذاشته است.
با این وجود، هنوز هم شرکت شستا سهامدار بیش از 200 شرکت بزرگ و کوچک دیگر، چه سهام کنترلی (بیش از نصف مجموع سهام و قدرت تعیین مدیریت) و چه سهام غیرکنترلی (کمتر از نصف مجموع سهام) است.این واقعیت موجب ابراز علاقه همیشگی دولت‌ها به شرکت شستا شده است. نمایندگان مجلس و سایر فعالان سیاسی نیز از این ابراز علاقه، محروم نیستند و در دوره‌های مختلف دیده شده که برخی افراد فرصت‌طلب برای حضور خود یا نزدیکانشان در هیئت مدیره شرکت‌های زیرمجموعه شستا، واردات معاملات و لابی‌های نادرست با مدیریت تامین اجتماعی می‌شوند.