نگاه انگلیسی

 آرش بزرگمهر

نگرش و رویکرد مطبوعات انگلستان به مسئله گفت‌وگوی ایران و آمریکا را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد. بخش نخست به قبل از اعلام استعفای بلر برمی‌گردد و بخش نخست بی‌گمان به روزهایی می‌رسد که در آن گوردون براون ـ اگر اتفاق غیرقابل پیش‌بینی روی ندهد ـ صدارت این کشور را عهده‌دار می‌شود. در مورد بخش دوم نمی‌توان فراتر از مرزهای حدس و گمان رفت اما درباره بخش نخست می‌توان از کلیت مطبوعات انگلستان به نتایجی رسید. قبل از هر چیز باید به این نکته اشاره کرد که قاطبه مطبوعات انگلستان به دلیل آنچه می‌توان آن را تبلیغات غرب علیه ایران نامید، در موضع حمایت از ایران نیستند. چه روزنامه‌هایی چون اونینگ استاندارد یا گاردین و ایندیپندنت که بیشترین مطالب را درباره ایران و سیاست‌های کشورهای دیگر در قبال آن به رشته تحریر در آوردند. ایندیپندنت در یکی از مطالب خود پیرامون تحلیل رابطه ایران و آمریکا با اشاره به نشست شرم‌الشیخ می‌نویسد: «ایران بهترین فرصت را برای آغاز گفت‌وگو با آمریکا از دست داد. فرصتی که می‌توانست فراتر از گفت‌وگو در سطح کارشناسان باشد. منوچهر متکی وزیر امور خارجه ایران در این نشست می‌توانست مقدمات یک گفت‌وگوی بی‌واسطه را با همتای آمریکایی‌اش فراهم کند اما این کار هم صورت نگرفت. ایران نباید در بدترین شرایط گفت‌وگوی خود را با آمریکا منوط به شرایط بین‌المللی کند. این شرایط می‌تواند با دوراندیشی از سوی ایران تعیین شود. پیشتر نیز تلاشهای سران حاضر در شرم‌الشیخ برای ایجاد فضای گفت‌وگو میان کمال خرازی و همتای آمریکایی‌اش به شکست انجامیده بود و ایران می‌توانست این ذهنیت را تغییر دهد.»

ایندیپندنت در ادامه گزارش خود با اشاره به روند پرونده هسته‌ای ایران می‌نویسد: «پرونده هسته‌ای ایران حالا دیگر تبدیل به یک بحران بین‌المللی شده است. بحرانی که می‌توانست در حد منطقه‌ای حل شود. این مسئله مولفه‌هایی دارد که از آن جمله می‌توان به موقعیت استراتژیک ایران در منطقه اشاره کرد. ایران نباید چالش هسته‌ای خود را بیش از این دامنه‌دار کند چرا که روند سیاسی منطقه نشان داد، گفت‌وگوی وزرای خارجه سوریه و آمریکا در نشست شرم‌الشیخ در راستای تغییر سیاست‌های سوریه در قبال آمریکا صورت گرفته است. مجلس سوریه اعلام کرد، انتخابات ریاست جمهوری این کشور فقط یک نماینده دارد و آن بشار اسد است آن هم برای یک دوره هفت ساله. این مسئله هم شاید در آینده به مذاق آمریکا خوش نیاید چون نافی اصول دموکراسی است. ایران در شرایطی خود را برای گفت‌وگو با آمریکا آماده می‌کند که از سوی این کشور، پالس‌های جدیدی دریافت خواهد کرد. حال باید به این پرسش پاسخ داد که گروه‌های مخالف گفت‌وگوی ایران و آمریکا در داخل کشور، چطور خود را با این سیاست هماهنگ می‌کنند.» هفته‌نامه آبزرور نیز درباره گزینه‌های احتمالی دو کشور برای گفت‌وگو می‌نویسد: «...ایران در پی بازگشت به دوره درخشانی است که یکه‌تاز منطقه بود. ایران تا حدودی تعیین‌کننده سیاست‌های خاورمیانه بود و یک کشور هیچ‌وقت دوست ندارد از این صلابت فاصله بگیرد. بزرگترین پایگاه شیعیان جهان، کشوری قدرتمند است که سیاست‌های آن بر جهان اسلام تاثیر می‌گذارد.

 آینده سیاسی ایران تاثیر مستقیم بر جهان اسلام دارد. عربستان نیز کشوری است که تا حدودی نقش ایران را دارد اما ایران، تنها کشور فارسی‌زبان است که آمریکا حساب جداگانه‌ای روی آن باز کرده است. دلیل این امر بسیار پیچیده است اما در لایه‌های ابتدایی آن می‌توان به این نکته اشاره کرد که آمریکا مدعی شده ایران در تعین سرنوشت کشورهایی چون عراق و لبنان دخالت می‌کند. البته این ادعای آمریکا هنوز هیچ سندی را در پی نداشته است اما می‌توان گفت ایران در بسیاری از این موارد ثابت کرده، کشوری بی‌طرف است.» «نیوز آود ورلد» نیز در مطلبی با عنوان «ثانیه‌های کشنده» می‌گوید: «نمی‌توان انتظار داشت روابط آمریکا و ایران در یک نشست چند ساعته رویه راه شود. آمریکا چهره‌ای مطلوب در ایران ندارد و مردم این کشور از آمریکا با عنوان شیطان بزرگ یاد می‌کنند. سالها بود که آمریکا از عوامل معاصر خود در بدنه ایران استفاده می‌کرد و الان، نمی‌توان به راحتی گفت آیا ثانیه‌های کشنده گفت‌وگوی احتمالی دو کشور، به نفع آمریکا خواهد بود یا نه. نشست شرم‌الشیخ نشان داد ایران با حصول شرایط مثبت می‌تواند با آمریکا گفت‌وگو کند اما هنوز نمی‌دانیم چرا منوچهر متکی از گپی کوتاه با رایس شانه خالی کرد! جایی که به نظر می‌رسد آمریکا پیشنهاد مذاکره به ایران را مطرح کرده بود و ایران می‌توانست با این حربه حرف‌های خود را به آمریکا دیکته کند.» نویسنده این روزنامه پرتیتراژ انگلیسی معتقد است ایران تنها کشوری است که آمریکا رسما خواستار مذاکره با آن شده و نباید این فرصت را از دست داد. پرونده هسته‌ای ایران در شرایط خوبی به سر نمی‌برد. گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اگرچه یادآور شد که ایران تحت نظارت آژانس فعالیت می‌کند، اما حواشی این گزارش چندان به نفع ایران نیست.