«شعار مرگ بر آمریکا» از کجا آمد؟

بهتر است روابط دو کشور ایران و آمریکا به‌جای اینکه تصمیم در ارائه شعارهای برخی از اقشار مردم باشد توسط نمایندگان اصلی دولت‌ها صورت بگیرد. آریا نوشت؛ محمدجواد حق‌شناس درخصوص شعار «مرگ بر آمریکا» اظهار کرد: چنانچه ما نگاهی به تاریخ شکل‌گیری شعار «مرگ بر آمریکا» و ورود این شعار به گفتمان غالب مردم انقلابی که علاقه‌مند بودند نظریات خود را به‌گونه‌ای به سمع و نظر دیگران برسانند، بیندازیم شاید تا حدودی به فلسفه ورود این شعار و اتخاذ این رویکرد آگاه شویم.

وی با اشاره به پیامد شعارهای ضد غرب ادامه داد: با شکل‌گیری اولین هسته تظاهرات و مخالفت‌های علنی مردم با حکومت در سال 56 و پس از انتشار خبر شهادت آیت‌الله سیدمصطفی خمینی شاهد اولین پیامدهای مردمی در کشور بودیم که با برگزاری برخی از مراسم بزرگداشت‌ها و پس از آن واکنش ناشیانه مسئولان تبلیغاتی نظام طاغوت شاهنشاهی با انتشار مقاله مشهوری که در روزنامه اطلاعات همان زمان پخش شد ابعاد این تظاهرات و رویکردهای سیاسی در جامعه پر التهاب آن روز گسترش پیدا کرد.

این فعال سیاسی اصلاح‌طلب اضافه کرد: شعارهای اولیه عمدتا در بزرگداشت تکریم امام، آزادی زندانیان سیاسی و مقابله با استبداد شکل گرفت اما به مرور زمان وقتی که حرکت مردم و نظام سیاسی به یک تقابل جدی مبدل شد شاهد برخی از مواضع قدرت‌های بزرگ آن زمان در حمایت از نظام مستقر شاهنشاهی و حمایت‌هایی که عمدتا در دنیای شرق و غرب اعمال می شد، بودیم. حق‌شناس تصریح کرد: پس از برخوردهای خشن همراه با کشتار مردم توسط ایادی نظامی و رژیم شاهنشاهی به ویژه پس از اعمال گسترده حکومت نظامی به انقلاب مردم ایران ابعاد بین‌المللی داد. این روند با مهاجرت امام از نجف به پاریس دارای گستره وسیع‌تری شد و از آن زمان شعار محوری «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی» به شعارهای اصلی انقلاب در کنار شعار «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» مبدل شد.

در این میان حمایت همه‌جانبه غرب به‌ویژه آمریکا پس از واقعه 17شهریور از رژیم شاهنشاهی به مرور زمان فضایی را در کشور به وجود آورد که «شعار مرگ بر آمریکا» وارد ادبیات سیاسی مردم انقلابی ایران شد. وی بیان کرد: پس از پیروزی انقلاب اسلامی این تقابل با پررنگ شدن ادبیاتی که توسط نیروهای چپ‌گرا و در عین حال سازمان‌هایی که در گذشته عملیات نظامی علیه رژیم شاهنشاهی یا مستشاران غربی آمریکایی را در ایران بر عهده داشتند با شدت بیشتری همراه شد و نگرش و نگاه ضدآمریکایی به بالاترین حد خود افزایش پیدا کرد.

وی خاطرنشان کرد: تصمیم آمریکا برای تغییرات در حکومت ایران و اجازه ورود شاه به خاک آمریکا منجر به تسخیر سفارت آمریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام شد و از آن روز به بعد با نگاهی که امام مطرح کردند و تسخیرسفارت آمریکا را که انقلابی بزرگ‌تر از انقلاب اول ارزیابی کردند، شعار «مرگ بر آمریکا» یکی از محوری‌ترین شعارهای مردم، نظام و همچنین علاقه‌مندان به نظام جمهوری اسلامی را شکل داد که این روند به نوعی تا رحلت امام(ره) ادامه پیدا کرد و در این مدت در کنار شعار «مرگ بر آمریکا» شعارهایی همچون «مرگ بر شوروی»، «مرگ بر انگلیس» و «مرگ بر منافقین و صدام» نیز از مواردی بود که به شعارهای سنتی و شناخته شده مردم اضافه شد.

وی با اشاره به فروپاشی دولت شوروی خاطرنشان کرد: با گذشت زمان و با فروپاشی شوروی و در نهایت اتمام حکومت صدام، این شعارها نیز کمرنگ شد و در حال حاضر بعد از تغییراتی که در فضای سیاسی کشور پس از انتخاب حسن روحانی شکل گرفته و همچنین مکالمه‌ای که میان روحانی و اوباما همراه با دیدار ظریف و جان کری حرف‌هایی رخ داد درخصوص دائمی بودن طرح شعار «مرگ بر آمریکا» شنیده شد که شاید معروف‌ترین آن را امام جمعه اصفهان مطرح کرد که شعار «مرگ بر آمریکا» آیه قرآن نیست که تا ابد بخواهد مطرح شود یا اظهارات‌ هاشمی مبنی بر اینکه حتی در نگاه امام هم این شعار به‌عنوان شعار دائمی مورد توجه نبود.

وی ابراز عقیده کرد: به اعتقاد من باید درخصوص روابط دو کشور به جای ارائه شعارهای برخی از اقشار مردم ایران که معمولا در نمازهای جمعه و راهپیمایی‌های مثل روز قدس سر داده می‌شود باید اجازه داد که تصمیم را مذاکره‌کنندگان و نمایندگان اصلی دولت جمهوری اسلامی که مورد تأیید و حمایت مردم بر اساس رأیی که در 24 خرداد دادند و همچنین رأی اعتمادی که اکثر نمایندگان در مجلس به وزرای دولت یازدهم دادند، بگیرند. حق‌شناس در پایان خاطرنشان کرد: بهتر است نحوه تعامل با کشورهای خارجی همچون آمریکا، روسیه، فرانسه و انگلیس به جای اینکه در قالب این‌گونه شعارها که مبتنی بر نظر کارشناسی نیست، در پای میز مذاکره و بر اساس نظریات کارشناسی مبتنی بر منافع ملی فراهم و پیگیری شود.