وحدت حوزه و دانشگاه، ضرورت‌ها و بایدها و نبایدها

پایگاه بصیرت، گروه سیاسی/ مقوله وحدت حوزه و دانشگاه یکی از مباحثی بود که با پیروزی انقلاب اسلامی بطور جد مورد توجه کارشناسان امر قرار گرفته و در طول این سالها اظهار نظرات مختلف و متفاوتی پیرامون آن ارائه گردیده است.

به همین مناسبت خبرنگار پایگاه بصیرت در استانه 27 آذر روز وحدت حوزه و دانشگاه، گفتگویی را با دکتر محمد دهقان نماینده محترم مردم چناران و طرقبه و عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی ترتیب داده است که شما را به خواندن آن دعوت می‌کنیم.

* چه ضرورت‌هایی موجب شد تا حضرت امام(ره) از وحدت حوزه و دانشگاه سخن بگویند؟

اتحاد بین روحانیت و دانشگاه‌ها زمینه بزرگی را برای پیروزی انقلاب اسلامی فراهم کرد. یکی از بسترهای اصلی برای پیروزی انقلاب همراهی دانشگاهیان مذهبی و متدین با روحانیت و در راس آن حضرت امام(ره) بود. دشمنان انقلاب از همان آغاز به دنبال این بودند که دانشگاه را در برابر حوزه علمیه و روحانیت قرار دهند و با توجه به اینکه قبل از انقلاب برخی از افراد غرب زده به عنوان استاد در داخل دانشگاه ها فعالیت می‌کردند لذا امیدوار بودند که بتوانند بخشی از دانشگاه را در برابر انقلاب قرار داده و اجازه ندهند این دو قشر اصیل یعنی روحانیت و دانشگاهیان به هم پیوند خورده و برای پیشرفت کشور و تداوم انقلاب در مسیر کشور حرکت کنند. حضرت امام (ره) این نیت دشمن را می‌دانست و بارها بر ضرورت اتحاد بین حوزه و دانشگاه تاکید داشتند، به همین خاطر سالروز شهادت دکتر مفتح را روز وحدت بین حوزه و دانشگاه اعلام کرد.

از آن جا که انقلاب اسلامی ایران یک انقلاب دینی است طبیعتا بدون حضور و نقش آفرینی روحانیت نمی تواند به اهداف خود برسد و برای پیشرفت علمی کشور و رسیدن به قله های علمی روز نیازمند به دانشگاه‌ها است. بنابراین انقلاب به هر دو قشر فرهیخته به شدت نیازمند است. نزدیکی بین حوزه و دانشگاه و استفاده از تجربیات این دو نهاد ارزشمند به ما کمک کرده که با گذشت هر روز از انقلاب در عرصه های علمی، دینی، توسعه فرهنگی و توسعه معنوی کشور پیشرفت های خوبی داشته باشیم. الحمدالله امروز در دانشگاه ها حضور روحانیت پررنگ و مساجد دانشگاه ها مملو از جمعیت دانشجو است که حول یک روحانی معنوی جمع شده و علاقمندی خود را به روحانیت نشان می‌دهند. البته طبیعتا برخی از جریان های سیاسی که انقلاب را قبول نداشته یا مخالف نظام اند نگاه های متفاوتی داشته و رابطه خوشی با مسئله وحدت حوزه و دانشگاه از خود نشان نمی‌دهند.

* مخالفین وحدت حوزه و دانشگاه چه کسانی بوده‌اند و چرا با این وحدت مخالفند؟

این انقلاب یک انقلاب فرهنگی، دینی و نیازمند وحدت این دو قشر فرهیخته است. همه جریاناتی که با انقلاب و نظام مخالفند با این وحدت نیز مشکل دارند. جریان‌های کمونیستی، مارکسیستی، منافقین، برخی جریان‌های لیبرال و همچنین آنهایی که وابستگی خاصی به غرب و جریان‌های غرب دارند با روحانیت و حضور این قشر در درون دانشگاه‌ها موافق نیستند. دشمنان می‌بینند که وحدت بین حوزه و دانشگاه باعث رونق و پیشرفت انقلاب و کشور می‌شود و این را نمی‌پسندند. سال‌هاست که فیلسوفان غربی تبلیغ کرده‌اند که پیشرفت کشور جزء در سایه بی‌دینی و کنار گذاشتن دین تحقق پیدا نمی‌کند، اما امروز دنیا می‌بیند که انقلاب اسلامی ایران به عنوان یک انقلاب دینی در این 35 سال توانسته هم پرچم دین را برافراشته نگه دارد و هم در سایه این پرچم دینی توانسته پیشرفت‌های  فوق العاده‌ای را در عرصه های علمی، صنعتی، کشاورزی و... به دست آورد، لذا کسانی که وابسته به جریانات غربی هستند تمایل ندارند کشور ما در سایه دین پیشرفتی داشته باشد. نظر آنها این است که دین نباید در دنیای مردم وارد شود، می‌خواهند دین را از دسترس مردم دور کنند و هیچ جایگاهی برای دین در اجتماع قائل نیستند، طبیعی است که آنها نمی‌خواهند روحانیت به عنوان نماد دین داری و اسلام در دانشگاه ها حضور پر رنگ داشته باشد.

* منظور از وحدت بین حوزه دانشگاه چیست؟

منظور از وحدت حوزه و دانشگاه یک وحدت معنوی است که دانشگاهیان و روحانیت به عنوان دو بال پر قدرت برای پیشرفت کشور و در راستای اهداف انقلاب اسلامی و توسعه همه جانبه کشور به هم کمک کرده و همسان شوند. اگر در کشور صرفا به دانشگاه توجه کرده و در رشته های مختلف علمی پیشرفت کنیم اما کشور، اساتید و نخبگان علمی ما تهی از معنویت و اخلاق اسلامی باشند و اعتقادات اسلامی نداشته باشند نمی‌توانند اهداف ملت و کشور را به سمت پیشرفت متعالی سوق دهند، حداکثر مانند کشورهای اروپایی و امریکایی در یک بُعد پیشرفت می‌کنند و انتهای دید آنها همین دنیا مادی است، لذا نمی‌توانند بشر را به سعادت برسانند. از طرفی اگر ما دانشگاه نداشته و فقط به حوزه‌های علمیه بسنده کنیم و از بُعد علمی و علوم مختلف تجربی، صنعتی، کشاورزی و... دانشمند و نخبگانی را پرورش نداده باشیم ما نیز در یک بُعد پیشرفت کرده و نمی‌توانیم زمینه سعادت ملت خود را در میان کشورهای دیگر فراهم کنیم. در نتیجه ما به شدت به حضور حوزه و دانشگاه در کنار هم نیازمند هستم چرا که برای پیشرفت کشور اینها مکمل های یکدیگرند.

البته وحدتی که مد نظراست به این معنی نیست که حوزه، دانشگاه شده و یا دانشگاه حوزه شود بلکه هر کدام از این نهادها نقشی را در راستای سعادت بشر و پیشرفت کشور ایفا می‌کنند که باید نقش‌های همدیگر را شناخته و یکدیگر را تقویت کنند.

آنچه که ما به عنوان وحدت حوزه و دانشگاه از آن نام می بریم به این معنا است که دانشگاه و حوزه تکمیل کننده نقش یکدیگر بوده و برای سعادت بشر، تامین نیازهای دنیا و آخرت انسان و پیشرفت کشورتلاش کنند. برای این وحدت، دانشگاه نیاز به معنویت و درس اخلاق حوزه دارد یعنی دانشگاهیان در کنار علوم روز دانشگاهی نیازمند روحیه طلبگی و معنویت حوزه هستند به گونه ای که اگر دانشگاه ما از معنویت تهی شود نمی توانیم سعادت بشر و پیشرفت کشور را تضمین کنیم.

الحمدالله در سال های اخیر شاهد فعالیت برخی تشکل های متصل به حوزه هستیم که در کنار دروس دانشگاهی دانشجویان را برای فراگیری دروس اسلامی و متون حوزوی دعوت می‌کنند. این یکی از کارهای ارزشمندی است که برای اهداف انقلاب اسلامی و نظام دینی می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. البته دولت و مسئولین کشور باید از کاری که تازه شروع شده و دانشجویان دانشگاه را در مسیر دینی قرار می دهد حمایت کنند چرا که این مسئله نقش مهمی در اسلامی شدن دانشگاه ها و پیشرفت همه جانبه کشور دارد.

* اقدامات انجام شده در این زمینه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ 

در این مدت اقدام سازمان یافته‌ای برای وحدت حوزه و دانشگاه انجام نشده و آن چیزی که اتفاق افتاده، این است که حوزوی‌ها از برخی شیوه‌های تدریس دانشگاهی استفاده می‌کنند و دانشگاهیان نیز برخی شیوه های حوزه‌های علمیه را به کار می‌گیرند که این الزاما حرکت در راستای وحدت حوزه و دانشگاه نبوده و ربطی به وحدت بین حوزه و دانشگاه ندارد. هدف امام(ره) از وحدت بین حوزه و دانشگاه در واقع وحدت فکری حوزه و دانشگاه در راستای مبارزه با غرب، ظلم و دشمنان اسلام بود. یکی از مهم‌ترین وظایف دانشگاهیان مسلمان این است که جلوی نفوذ استعمار و استکبار را در ورود به دانشگاه ها گرفته و اجازه ندهند که دشمنان اسلام بخواهند در دانشگاه به اهداف فاسد خود برسند، همچنین مهمترین کار حوزویان این است که هم مانع از توطئه های دشمنان اسلام در درون حوزه شوند و هم مراقب باشند که جریان های انحرافی در درون حوزه های علمیه، به ماهیت حوزه خسارت نزنند. از طرفی حوزویان موظف اند جلوی تحجر و رفتارهای متحجرانه ای که به دین صدمه سنگینی وارد می کند را بگیرند و با روشنگری و بصیرت خود در بین مردم زمینه پیشرفت علمی و فکری کشور را فراهم کنند. دانشگاهیان نیز این وظیفه را در کنار علم آموزی دارند لذا آن چیزی که از نظر امام(ره) وحدت حوزه و دانشگاه نام گرفته است تنها به معنی فراگیری دروس همدیگر نیست بلکه بصیرت و معنویت باید در دانشگاه و حوزه فراگیر شده و این دو قشر فرهیخته اهداف دشمنان انقلاب و اسلام را شناخته و برای جلوگیری از توطئه و ضربه های دشمنان انقلاب وحدت داشته باشند. وحدتی که در نگاه واحد به دشمن، پیشرفت، حمایت از نظام و ولایت فقیه وجود داشته باشد. این موارد همان راهبردهایی است که امام به ما نشان داده است و برای تحقق این راهبرد و رسیدن به هدف باید از همه ابزارها از جمله علم روز و جنبش نرم افزاری که مقام معظم رهبری دانشگاهیان و حوزویان را به آن توجه داده اند باید استفاده کرد.

در این زمینه نقش روحانیت اصیل انقلابی در دانشگاه ها پررنگ شده و در دانشگاه های کشور می بینیم که هرجا روحانی با بصیرتی وجود دارد دانشجویان همچون شمعی آن روحانی را احاطه کرده و از وجود او استفاده می کنند. همچنین حرکت کلی و اصلی دانشگاهیان برخلاف جریان‌های غرب‌گرا به سمت دفاع از انقلاب و استکبار ستیزی بوده است و حرکتی کلی حوزه‌های ما علی‌رغم وجود برخی جریان‌های واگرا، به سوی دفاع از مظلومین، حمایت از اصل نظام، دفاع از ولایت فقیه و ظلم ستیزی بوده است.

امروز این وحدت عملی شده است، یعنی هم دانشگاه و هم حوزه در برابر امریکا و دشمنان بشریت از اصل انقلاب اسلامی دفاع کرده و موضع واحدی دارند. آنها برای پیشرفت کشور هم‌پوشانی داشته و معنویت، دین‌خواهی و حرکت به سوی فراگیری علوم انسانی، نماد بارزی از نزدیکی حوزه و دانشگاه است که اکنون بیشتر از گذشته خود را نشان می‌دهد و بعد از 35 سال می‌توانیم ادعا کنیم که وحدت بین حوزه و دانشگاه یک وحدت عملی در برابر استکبار و برای پیشرفت کشور به وجود آمده است و آن چیزی که امام خمینی(ره) به عنوان وحدت حوزه و دانشگاه مد نظر داشتند همان وحدت عملی در برابر دشمنان بشریت و اسلام بود که امروز عملاً اتفاق افتاده است.

تهیه و تنظیم: سید محمد مشکوة الممالک