نسل جدید سانتریفیوژها: توافق یا عدم توافق هسته ای؟

 پایگاه بصیرت ،گروه ترجمه ـ پایگاه اینترنتی تایم ۱۱ ژانویه ۲۰۱۴ (۲۱ دی) در مقاله‌ای به روند گفت‌وگوهای هسته‌ای و اجرای توافق‌نامه هسته‌ای موقت ایران و گروه ۵+۱ پرداخت  و نوشت: روز پنج‌شنبه گفت‌و گوهایی در سطح بالا در مورد برنامه هسته‌ای ایران در ژنو از سر گرفته شد. اما این نشست آغاز گفت وگوها برای رسیدن به توافق نهایی نبود؛ هدف بررسی روند اجرای توافق‌نامه موقتی بود که ۲۴ نوامبر به امضا رسیده بود. موضوع همچنان توافق موقت است. یکی از مهم‌ترین مسائل موجود، سرنوشت سانتریفیوژهای جدیدی است که ایران ساخته، اما هنوز نصب نکرده است. بیشتر ۱۸ هزار سانتریفیوژی که ایران نصب کرده، چندان پیشرفته نیستند؛ اما ایران به مدل‌های جدیدتری به نام آی‌آر۲ دسترسی پیدا کرده  که پنج برابر سریع‌تر غنی‌‌سازی می‌کند. مطابق محتوای توافق موقت، ایران موافقت کرده آن‌ها را در تأسیسات غنی‌سازی نطنز یا فردو نصب نکند. مسئله این است که آیا متن توافق‌نامه به ایران اجازه می‌دهد مدل‌های جدید را آزمایش کند. ایران با اشاره به سند توافق‌نامه می‌گوید که می‌تواند روی مدل جدید تحقیقات و توسعه صورت دهد. قدرت‌های غربی مخالفند و گفت‌وگوها نیز ادامه دارد.
در ادامه مقاله آمده است: مارک فیتزپاتریک، مدیر برنامه منع تکثیر و خلع سلاح در مؤسسه بین‌المللی مطالعات راهبردی در لندن می‌گوید: «آنچه که این سند در مورد تحقیق و توسعه می‌گوید به طور خاص کافی نیست.» ایران نشست روز جمعه را با این تصور که مسئله حل و فصل شده است، به پایان رساند. از نظر غرب این نگرانی وجود دارد که اجازه دادن به ایران برای آزمایش سانتریفیوژهای سریع‌تر به این معناست که این دستگاه‌ها در صورت شکست توافق‌نامه نهایی برای به‌کارگیری فوری آماده خواهند بود. این مناقشه و مهم‌تر تأخیری که به همراه داشته، بر توافق‌نامه ۲۴ نوامبر سایه می‌افکند. امیلی بی. لانداو، کارشناس تکثیر هسته‌ای در مؤسسه مطالعات امنیت ملی (اندیشکده دانشگاه تل آویو) می‌گوید: «حال برای ما مشخص است که مسائلی همچنان حل نشده باقی است که می‌توان آن را فقدان شفافیت نامید که این مسئله فضای بسیاری برای مناقشه بر سر تفسیری متفاوت ایجاد می‌کند.» لانداو که برنامه هسته‌ای ایران را که زمانی پنهان بود، بیش از یک دهه بررسی کرده، این تأخیرها را طفره رفتن ایران می‌داند. طی دو سال چانه‌زنی که پس از توافق ۲۰۰۳ میان تهران و قدرت‌های اروپایی صورت گرفت، ایرانی‌ها به آرامی جنبه‌های فنی غنی‌سازی را ارتقا و توسعه می‌دادند. این راهبرد نقطه افتخار حسن روحانی، مذاکره‌کننده سابق هسته‌ای ایران محسوب شد. از آن زمان تاکنون ایران به ساخت تسلیحات هسته‌ای نزدیک‌تر شده است.
در پایان مقاله آمده است: آقای فیتزپاتریک می‌گوید: «ما این مسئله را پیشتر در ایران در سال ۲۰۰۳ دیده‌ایم که در آن هنگام بریتانیا، فرانسه و آلمان توافقی به‌منظور تعلیق برنامه هسته‌ای ایران به امضا رساندند... این توافق پر از نقص بود که ایران از تمام این نواقص بهره‌برداری کرد... من خود این موضوع را سوء‌نیت نمی‌دانم، اما مطمئنم کسانی که در مورد ایران بد فکر می‌کنند (که تعدادشان هم زیاد است، این موضوع را سوء‌نیت ایران می‌خوانند.» لانداو متذکر می‌شود که اگرچه توافق موقت اجرا نشده است، اما تحریم‌های اقتصادی بین‌المللی که ایران را به میز مذاکره کشاند، به تدریج در حال از دست دادن قدرت خود است.