نشست ژنو 2 محلی برای خودزنی غرب

پایگاه بصیرت؛ گروه بین الملل: نشست ژنو ۲ که در روزهای پایانی هفته قبل در شهر مونتروی سوئیس برگزار شد و تا دیروز، شنبه ادامه یافت، به نقطه آشکارساز ناکامی سیاست های واشنگتن و متحدانش در قبال دمشق تبدیل شد. رخدادها و مباحث مطرح شده در این نشست بیانگر سردرگمی غرب و ارتجاع عرب در هضم تحولات سوریه است. دولت اوباما و دیگر دولت های غربی در حالی تصمیم به مذاکره با نمایندگان حکومت بشار اسد گرفته اند، که طی دو سال اخیر، شک و شبهه ای در خصوص سقوط دمشق نداشتند. از این رو کلیت حضور کشورهای مخالف نظام سوریه در ژنو ۲ نقطه آشکارساز شکست استراتژی ها و تاکتیک های وضع شده غرب در قبال دمشق است. از سوی دیگر، شکاف پدید آمده میان گروه های تروریست ( جبهه النصره و داعش) از یک سو و اختلاف عمیق جبهه معارضان سیاسی حکومت سوریه بر سر نحوه "گذار از وضعیت موجود" منجر به تقویت خودکار نمایندگان دولتی در برابر مخالفان شد.

ژنو محل اعلام موضع تا راهکار

نشست ژنو 2 صرفا به محلي براي اعلام مواضع متناقض طرف هاي دخيل در بحران سوريه تبديل شده است. در این نشست، "اعلام موضع" در قبال بحران سوريه به مراتب نسبت به "ارائه راهکار سیاسی " ظهور و بروزی پررنگ تر داشت. نوع موضع گيري طرف هاي معارض سوریه در ژنو 2 نشان می دهد که اساسا آنان بر سر "صورتبندي اوليه بحران سوريه" قرائت و توصيف واحدي ندارند. در اينجا تنازع بر سر "ارائه راهکار نهايي" نيست، بلکه چالش بر سر "توصيف اوليه بحران" عینیت پیدا کرده است. نظام سوریه هم اکنون با مخالفانی داخلی و خارجی مواجه است که اساسا قرائت و ذهنیت یکسانی نسبت به بحران جاری در این کشور ندارند. این چند دستگی خود را در خروجی رفتاری مخالفان حکومت اسد نشان داده است. از سوی دیگر، ایالات متحده آمریکا و متحدان اروپایی و عربی کاخ سفید که نگاهی "زودبازده" و "مقطعی" نسبت به گروه های تروریستی تکفیری داشته اند، با گذشت زمان و طولانی شدن نبرد در سوریه نسبت به دست پرورده های خود احساس نگرانی پیدا کرده اند. هم اکنون غرب با گروه های تکفیری فرسوده و در عین حال غیر قابل مدیریتی روبه روست که دیگر حتی از صاحبان غربی خود حرف شنوی لازم را ندارند.

حضور غرب از سر استیصال

حضور غرب در نشست ژنو ۲ از سر "استیصال" و حضور دولت سوریه از سر "اقتدار" است. جهت درک این عبارت لازم است به نکته ای اساسی اشاره کنیم. ايالات متحده آمريکا از ابتدا دريافته بود که به دليل متفاوت بودن جنس تحولات سوريه با ديگر کشورها بايد سناريوي مجزايي براي دمشق آماده کند. بر اساس اين سناريو اصطکاک ميان ارتش سوريه و ارتش آزاد از يک سو و بمباران تبليغاتي و سياسي توسط ترکيه، قطر و عربستان سعودي و حتي اتحاديه عرب از سوي ديگر، بشار اسد را در منگنه اي ميان "استعفاي ناخواسته از قدرت" و "سقوط طبيعي" قرار مي داد. اما طولاني شدن کشمکش ها در سوريه، عدم توانايي مهره هاي منطقه اي آمريکا جهت ادامه حمايت از ارتش آزاد، ايجاد اختلاف ميان مخالفان اسد و تروریست هاي مسلح ( و حتي تروریست ها با يکديگر) و در نهايت تداوم حمايت سیاسی ایران، روسیه و چین از حکومت سوريه منجر به افزايش تصاعدي هزينه تحقق سناريوي اوليه آمريکا در قبال دمشق شد.

آنچه طی روزهای اخیر در شهر مونتروی سوئیس( محل برگزاری نشست موسوم به ژنو۲) گذشته است، به خوبی نشان دهنده عدم توازن رفتاری جبهه غربی – عربی مخالفان حکومت بشار اسد در قبال تحولات دمشق است. بی دلیل نبود که لوران فابیوس وزیر امور خارجه فرانسه قبل از برگزاری نشست ژنو ۲ شکست آن را پیش بینی کرده بود. وزیر امور خارجه فرانسه به خوبی نسبت به تعمیق شکاف جبهه مخالفان حکومت سوریه آگاه بود. دو روز نخست نشست ژنو ۲ به رجز خوانی های همیشگی و تکراری ایالات متحده آمریکا و فرانسه اختصاص یافت. جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، سعی کرد خود و دولتش را نسبت به هرگونه القای ناآرامی در سوریه مبرا سازد!‌ این تلاش مضحکانه کری در حالی صورت می گرفت که اسناد حمایت کاخ سفید از گروههای تروریستی به عنوان ابزارهای براندازی حکومت اسد بارها منتشر شده است.

نتیجه نشست دولت سوریه با معارضین

برگزاري نشست دولت دمشق و معارضين سوري در ژنو 2 ،که با حضور اخضر ابراهيمي نماينده دبير کل سازمان ملل متحد برگزار شد، عملا نتيجه اي در بر نداشت. در اين ميان مقامات دولتي سوريه برکناري بشار اسد و تشکيل دولت انتقالي را نپذيرفته و تاکيد داشتند که قانون اساسي کشورشان اجازه کانديداتوري دوباره اسد را در انتخابات امسال می دهد. همچنين مقامات سوري از جمله بشار الجعفری نماینده سوریه در سازمان ملل متحد، رفتار معارضين را در نشست ژنو 2 بچگانه خوانده اند. عمران الزغبی، وزیر اطلاع رسانی سوریه، استدلال مخالفان حکومت اسد در خصوص تشکیل دولت انتقالی را از ابتدا غیر قابل توجیه خوانده و اعلام کرده است که "شکل گیری دولت انتقالی" در زمان فروپاشی یک حکومت صورت می گیرد. این در حالیست که هم اکنون حکومت بشار اسد در دمشق مستقر بوده و ارتش سوریه نیز اکثر مناطق کشور را از وجود تروریست ها پاکسازی کرده است. جبهه معارضان سوری در برابر این استدلال اساسا پاسخی نداشته و صرفا بر خواسته های غیر منطقی قبلی خود پافشاری کرده اند.

واقعیت امر این است که هم اکنون حکومتي قانوني در سوريه بر سر کار است. حتي جدي ترين مخالفان بشار اسد نيز نمي توانند ادعا کنند که وي حکومت سوريه را غصب کرده يا با کودتا بر سر کار آمده است. از این رو اساسا طرح مسئله شکل گیری حکومت انتقالی فاقد منطق و استدلال است. از سوی دیگر، بشار اسد نیز مطابق قانون اساسی سوریه حق حضور در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۴ میلادی را داراست.

ناکامی غرب در ایجاد موازنه به نفع اسرائیل

بخش اعظم بحران امنيت در سوريه، مربوط به حضور سلفي ها و تکفيري هايي است که تحت عنوان گروه هاي جهادي و با تغذيه مالي و نظامي مستقيم از سوي عربستان سعودي و ارتجاع عرب، سرزمين شام را به کانون خونريزي و کشتار تبديل کرده اند. آبشخور اين گروه هاي تروريستي خارج از سوريه است و اکثر آن ها تابعيتي غير سوري دارند. در ماوراي آنچه در داخل سوريه و خاورميانه مي گذرد، ايالات متحده آمريکا به همراه تروئيکاي اروپايي (انگليس، فرانسه و آلمان) در صدد ايجاد موازنه اي جديد در خاورميانه بر اساس "تضعيف محور مقاومت" و "تقويت رژيم صهيونيستي" بوده اند؛ موازنه اي که مطابق محاسبات دستگاههاي امنيتي آمريکا و اطلاعاتي که مهره سوخته واشنگتن در خاورميانه، شاهزاده بندر بن سلطان، رئيس دستگاه اطلاعاتي آل سعود، در اختيار سازمان سيا گذاشته بود، حداکثر مي بايست تا نيمه سال 2012 ميلادي اجرايي مي شد. با این حال محاسبات استراتژیک غرب و عربستان سعودی در نهایت به صورتی معکوس تعبیر شد!

سرنوشت «سوريه» بايد به دست خود ملت سوريه تعيين شود. از اين رو هم اکنون اصلي ترين وظيفه دلسوزان واقعي ملت سوريه، تلاش براي تصفيه اين کشور از گروه هاي تروريستي و تکفيري و دخالت هاي غربي-عربي است. در صورتي که اين تصفيه صورت گيرد، ملت سوريه «امنيت » از دست رفته اش را باز مي يابد. اين بازيابي مقدمه اي براي تصميم گيري نهايي در خصوص سرنوشت سياسي سوريه به دست مردم آن کشور خواهد بود. مهم اين است که انتخاب ملت سوريه به دور از دخالت هاي خارجي و فضاي ارعاب و ترور صورت گيرد.آيا نشست ژنو چنين فضاي مطلوبي را براي سوري ها ايجاد کرده است؟

در هر حال، کشورهايي که خود اصلي ترين مولد بحران تروريسم و خشونت در سوريه بوده اند صلاحيت و قدرت ايجاد صلح و ثبات در آن را نخواهند داشت. به عبارت بهتر، واشنگتن و متحدانش هم اکنون متهمين درجه اول ايجاد بحران در سوريه هستند، نه بانيان حل مسالمت آميز پرونده اين کشور! از این رو ادعای افرادی مانند جان کری و لوران فابیوس در خصوص حل مسالمت آمیز بحران دمشق با توجه به سوابق واشنگتن و پاریس کاملا مخدوش است. چنانچه بارها اشاره شده است، نمي توان براي حل بحران مزمن ايجاد شده در سوريه به برگزاري نشست هايي مانند ژنو 2 در آن سوي مرزهاي اين کشور روي آورد و سپس با افتخار و تکريم از عاملان تشدید بحران امنیت در دمشق خواست تا راهکارهاي خود را براي حل بحران ارائه دهند! نوع چينش طرف هاي منازعه در نشست ژنو 2 با حقايق و واقعيات جاري در سوريه و خاورميانه ناسازگار است. از اين رو تحليلگران مسائل بين الملل طي ماه ها و هفته هاي اخير دردسر چنداني براي پيش بيني شکست چنين نشست بي فايده اي نداشته اند!

نکته مهم دیگر اینکه لازم است بان کي مون، دبير کل سازمان ملل متحد به جاي بازي در زمين ايالات متحده آمريکا و رژيم صهيونيستي، که نمونه بارز آن را در نحوه دعوت ايران در نشست ژنو 2 مشاهده کرديم، صرفا توان سازمان متبوع خود را صرف شفاف سازي صورت معادله بحران در سوريه کند. در معادله سوریه تنها دو طرف حق تصمیم گیری دارند: «دولتي قانوني سوریه» و «مخالفان قانوني آن» که هدف واقعي هر دوي آن ها بازگشت آرامش به سوريه و همزيستي مسالمت آميز مردم اين کشور جنگ زده و محروم با يکديگر است. در این میان تروریست ها تکفیری نه تنها نماینده ملت سوریه نیستند، بلکه باید به خاطر نابودی کشور محاکمه شوند. اگر بان کي مون واقعا خود را دلسوز ملت سوريه مي داند (که متاسفانه شواهد موجود عکس آن را ثابت کرده است) لازم است از ظرفيت ها و توانايي هاي سازمان ملل متحد در راستاي خروج تروريست هاي تکفيري يا نابودي آن ها و همچنين کوتاه کردن دست آمريکا، انگليس، فرانسه و عربستان به عنوان چهار بازيگر اصلي مخل امنيت در سوريه استفاده کند.

مسئله دیگر در خصوص بحران سوریه به مبحث حقوقی "حق دفاع مشروع" باز می گردد. سازمان ملل متحد نمي تواند «حق دفاع مشروع» حکومت سوريه جهت مقابله با تکفيري ها و اعضاي القاعده را زير سئوال ببرد. البته مي توان نارضايتي عميق سه عضو دائم شوراي امنيت، يعني آمريکا، انگليس و فرانسه را در خصوص ناکامي گروه هاي تکفيري و تروريستي در سوريه، آن هم پس از ميلياردها دلار سرمايه گذاري را درک کرد! اما در عين حال حق حکومت سوريه براي مقابله با تروريست ها کاملا مشروع و موجه است.

سخن پایانی

نشست ژنو ۲ نه تنها به محلی برای قدرت مانور آمریکا و متحدانش تبدیل نشد، بلکه به نقطه خودزنی آشکار مخالفان سیاسی بشار اسد مبدل شد و کاخ سفید و متحدانش نیز صرفا نظاره گر این تضاد درونی عمیق بودند. در این میان اظهارات وزیر امور خارجه روسیه نیز به نوبه خود منجر به تضعیف مواضع غرب و جبهه معارضان حکومت اسد شده است. سرگی لاوروف در این خصوص می گوید:

" در حال حاضر همه به خوبی می دانند که تغییر نظام در سوریه این کشور را به هرج و مرج می کشاند. ما سوری ها را به سوی توافق با یکدیگر سوق می دهیم تا خود با یکدیگر به توافق برسند. در حقیقت راهی غیر از این وجود ندارد. باید بر تمامی طرف های سوری تاثیر گذاشت و آن ها را به سوی میز مذاکره و دستیابی به راه حل میانه کشاند. بیانیه ژنو مبتنی بر حفظ نهادهای موجود در جامعه سوریه از جمله ارتش و سرویس های امنیتی است. همه می گویند در صورت تغییر نظام در سوریه، هرج و مرج این کشور را فراخواهد گرفت. همه این واقعیت را درک می کنند که باید نظام حاکم در سوریه حفظ شود و غیر از حفظ نهادهای موجود راه دیگری وجود ندارد."

هم اکنون جبهه مخالفان خارجی و داخلی اسد با نگرانی و هراس نسبت به آینده، مذاکرات ژنو ۲ را دنبال می کنند. این در حالیست که پیروزی های ارتش سوریه بر گروه های تروریستی بر استحکام مواضع بشار اسد در دمشق افزوده است. مقامات غربي نسبت به پيروزي بشار اسد در انتخابات رياست جمهوري سوريه اذعان دارند. همين مسئله باعث شده است تا ايالات متحده آمريکا و کشورهاي اروپايي هم پيمان آن سعي کنند مانع از شرکت اسد در انتخابات آتي شوند. علي رغم حمايت مستقيم و صريح تسليحاتي ايالات متحده آمريكا و انگليس از تروريست ها، ارتش سوريه توانسته است عمليات پاكسازي اين كشور را به خوبي مديريت كند.

شکست همزمان سیاسی و نظامی جبهه مخالفان اسد، انعکاسی از سردرگمی غرب در مواجهه با تحولات سوریه دارد. در چنین شرایطی تحقق هرگونه اصلاحات سیاسی، امنیتی و مدنی در سوریه( که امری اجتناب ناپذیر است) باید تابع و متغیری از خواست و اراده مردم این کشور باشد. از این حیث طرف های مولد بحران امنیت در سوریه نه تنها صلاحیت اظهار نظر در خصوص آینده سیاسی این کشور و نحوه انتقال قدرت را ندارند، بلکه لازم است بابت جنایات متعددی که طی دو سال اخیر و در حمایت از گروههای تروریستی و تکفیری صورت داده اند پاسخگ�� باشند. زمان این پاسخگویی چندان دور نخواهد بود..../