- صفحه نخست
- |
- استان ها
- |
- بین الملل
- |
- سیاسی
- |
- چند رسانه ای
- |
- اقتصادی
- |
- فرهنگی
- |
- حماسه و جهاد
- |
- صبح صادق
- |
- صدای انقلاب
- |
- محرومیت زدایی
سرويس خارجي: منطقه خاورميانه مدت هاست که از معضل و پديده شوم تروريسم و افراطي گرايي که مانند زخمي چرکين و دردناک بر پيکره اين منطقه خودنمايي مي کند، رنج مي برد .تا چند سال پيش افعانستان و عراق مهمترين کشورهاي درگير منطقه خاورميانه بودند که به خاطر حضور و فعاليت نيروهاي افراطي وابسته به القاعده متحمل هزينه هاي بسيار مي شدند و برخي از اين کشورها نيز به دليل ناتواني درمبارزه با فعاليت تروريست ها، دست ياري به سوي قدرت هاي خارجي درازمي کردند.اقدامات تروريستي القاعده ضمن برهم زدن آرامش منطقه و جلوگيري از روند توسعه و بازسازي کشورها که اغلب جنگ هايي را از سرگذرانده بودند، باعث مرگ ، جراحت و آوارگي هزاران نفر از زنان،مردان و کودکان بيگناه مي شد .
در اين درگيري ها، هر چند برداشت هاي افراطي، غيرواقعي و قشري از اسلام ، دين را به ابزاري براي تندروي تبديل کرده بود، اما واقعيت اين است که بحران سه ساله اخير در کشور سوريه بيش از هر زمان ديگري باعث گسترش تروريسم در منطقه شده است.طي سه سال گذشته با حمايت بسياري از کشورهاي غربي، نيروهاي افراطي در سوريه تقويت شدند و بنابر اخبار منتشر شده، 11 هزار فرد مسلح از بيش از 70 کشور جهان عليه حکومت مرکزي اين کشور مي جنگيدند.در واقع بخش عمده اي از تروريست هاي اين کشور را، اتباعي از کشورهاي عربي ، اروپايي و آمريکا تشکيل مي دادند.
جنگ در سوريه که ابتدا با حمايت قاطع سازمان هاي بين المللي و کشورهاي غربي از گروه هاي مخالف همراه بود، رفته رفته بسياري را متقاعد کرد که مشکل کشورها را نمي توان با توسل به سلاح و حمايت از تروريست ها حل کرد.از سوي ديگر، برگزاري انتخابات رياست جمهوري در سوريه، بيانيه اي سياسي براي پايان جنگ و خشونت سه ساله در اين کشور بود. اما آنچه که بيش از همه اين روزها چهره خاورميانه را نا زيبا کرده و به نگراني ها نسبت به افزايش تروريسم درمنطقه دامن زده است،وضعيت کنوني عراق در همسايگي غربي ايران است.جنگ افروزي گروه داعش که فرزند خلف القاعده و مولود حمايت هاي غرب در زمان رويارويي آمريکا و روسيه درافغانستان است، امروز با اسم اسلام در عراق دست به جنايت‌هاي هولناکي مي‌زند که دل هر فردي را به درد مي آورد.
گروه تروريستي - تکفيري داعش که با تبليغات و جنگ رواني بسيار شديدي با نيروهاي دولتي و ارتش عراق در نبرد است،به قدري تندروست که پيش از اين با ديگر گروه هاي سلفي ازجمله «جبهه النصره» شاخه رسمي القاعده در سوريه نيز درگير جنگ بود و بعدها گروه‌هاي وابسته به القاعده از آنها اعلام برائت کردند .درگيري‌هاي داعش با نيروهاي ارتش عراق در بخش هايي از خاک اين کشور و تلاش داعش براي نشان دادن تصويري خشن و وحشتناک از خود، باعث ايجاد نگراني در ميان مردم اين کشور شده است.متاسفانه از جمله دستاوردهاي مخرب فعاليت گروه هاي تروريست با منشا تندروي در مظاهر خود ساخته از دين چون داعش کوبيدن بر طبل اختلاف و نفرت پراکني ميان فرق اسلامي است.
به ويژه که کشور عراق از اقوام و اقليت هاي مختلف برخوردار است و اقدامات وحشيانه گروهي تروريستي به تقابل و شکاف بيشتر بين شيعيان ،سني ها و حتي کردها منجر خواهد شد و همه اين فاکتورها باعث مي شود که نگراني ها نسبت به وضعيت عراق بيش از پيش گسترش يابد.اين در حالي است که بسيار پيش از اتفاقات امروزعراق،مقامات جمهوري اسلامي ايران و به ويژه دستگاه ديپلماسي، بر لزوم ريشه کن کردن تروريسم در منطقه تاکيد کرده بودند و آن را نه تهديدي تنها براي يک کشور مثل سوريه يا يمن، بلکه تهديدي براي کل منطقه و حتي دنيا دانسته بودند.محمدجواد ظريف وزير امور خارجه کشورمان نيز مدت ها پيش در صفحه شخصي خود در شبکه‌هاي مجازي با اشاره به تبليغات افراطي گري در منطقه نوشته بود:
تکفيري ها وافراطي هاخطري براي کل منطقه هستند.به نظر مي‌رسد غربي‌ها و برخي از کشورهاي عربي منطقه که با حمايت هاي مادي و معنوي و همچنين اعزام نيروها و اتباع کشورشان براي جنگ به سوريه، به آتش درگيري ها دراين کشور دامن زدند و باعث مرگ و آوارگي بسياري و ويراني کامل اين کشور شدند،بعد از برگزاري انتخابات رياست جمهوري در اين کشور و حضور مردم در پاي صندوق هاي راي و تاکيد آنها براي بازگشت آرامش به کشورشان، از دستيابي به اهداف خود نااميد شده اند،ضمن اينکه بنا بر اخبارمنتشر شده در رسانه ها، مقامات امنيتي چند کشور اروپايي در نشستي بعد از برگزاري انتخابات رياست جمهوري سوريه، از پيامدهاي بازگشت صدها تروريست اروپايي به کشورشان ابراز نگراني کردند.
مقامات کشورهاي شرکت کننده در اين نشست از بازگشت صدها تروريست اروپايي از سوريه و تلاش آنها براي تشکيل گروه هاي تروريستي در اروپا ابراز وحشت کرده اند. نگراني آنها از اين جهت است که اين افراد طي اين مدت در کنار نيروهاي تکفيري تعليمات نظامي و فکري ديده اند و امروز به يک نيروي تروريست تبديل شده اند که بازگشت آنها به کشورهاي اروپايي مي تواند تبعات و پيامدهاي سنگيني به همراه داشته باشد.از اين رو براي سردمداران کشورهاي غربي، گزينه مناسب اين است که با به راه انداختن درگيري ديگري در منطقه، امکان فعاليت اين نيروها در بخش ديگري از خاورميانه را فراهم کنند تا به اين ترتيب مانع بازگشت دوباره اين نيروها به خاک کشورشان شوند و به نظر مي رسد عراق مکان مناسبي براي اجراي اين ايده باشد.
به نظرمي رسد با گسترش افراطي گري در منطقه و مختل شدن امنيت خاورميانه ،آمريکا ،رژيم صهيونيستي و متحدانشان مهمترين بازيگراني هستند که مي توانند به بهانه تهديد منافعشان ،مقابله با اين تهديد و جلوگيري از گسترش آن به داخل خاکشان،به دخالت در امور کشورهاي منطقه بپردازند.اين در حالي است که سخنگوي وزارت امورخارجه کشورمان بارها و بارها مواضع جمهوري اسلامي ايران را مبني بر مخالفت با هرگونه دخالت خارجي در عراقع اعلام کرده است. بسياري از مسئولان و مقامات ايران نيز حضور نيروهاي نظامي ما در خاک عراق را تکذيب کرده اند و به اين ترتيب خواهان عدم مداخله سايرکشورها درعراق به بهانه مقابله با تروريسم شده اند، چرا که تجريه نشان داده که اين دخالت‌ها،هرگزوهرگز به نفع مردم و منطقه نبوده است.
رييس جمهوري کشورمان نيز تاکيد کرد که مردم و ارتش عراق به خوبي از عهده تروريست ها برخواهند آمد و مردم ايران نيزدر حراست ازعتبات عاليات در کنار مردم عراق هستند.به اين ترتيب به نظر مي رسد در آينده نزديک، معادلات سياسي و اقدامات بازيگران منطقه اي بيش از هميشه اهميت داشته باشد و مي‌تواند به تحولاتي در اين بخش منجر شود، چرا که شرايط جاري در عراق تاثيري راهبردي بر اوضاع منطقه دارد و تلاش مسئولان اين کشور و البته هوشمندي ساير بازيگران اصلي در خاورميانه، مي تواند به خوبي بحران را دراين کشور پايان دهد.نبايد فراموش کرد، در صورتي که ثبات و آرامش به اين کشور بازنگردد، خطر انفجار بمب افراطي گري در کل منطقه وجود دارد؛ انفجاري که ترکش هاي آن مي تواند تا دوردست ها پرتاب شود.
کنار زدن القاعده
گروه داعش در بيان جسورانه بلندپروازي خود، مدعي رهبري جنبش اسلام‌گرايان جهان شده و از مسلمانان سراسر جهان خواسته تا با «ابوبکر البغدادي» رهبر اين گروه، بيعت کنند. به گفته تحليلگران، داعش با ادعاي چنين برتري، قصد کم اهميت جلوه دادن القاعده و رهبر آن «ايمن الظواهري» را دارد.«تيم ليستر» تحليلگر شبکه «سي.ان.ان» در تحليلي درخصوص رقابت گروه داعش با القاعده، مي‌نويسد: تحليلگران اين ادعاي داعش را يکي از چشمگيرترين تغييرات در رويکرد شبه‌نظاميان افراط گرا از زمان 11 سپتامبر 2001 تاکنون مي‌دانند.
اين در حالي است که داعش يک ادعاي عجيب و غريب ديگر نيز داشته وآن اين بوده است که رهبر1.5ميليارد مسلمان جهان است و صحنه فعاليت جديد آن،کل جهان است، نه صحراهاي سوريه و عراق!اعلاميه داعش که چندي پيش در يک پيام صوتي 34 دقيقه‌اي ازسوي سخنگوي اين گروه «ابومحمد العدناني الشامي»ايراد شد،اشعار داشت که از اکنون به بعد، داعش را بايد تنها دولت اسلامي خواند.اين چيزي بيش ازيک تغيير اسم است.چنين اقدامي به طورهمزمان، محدوديت‌هاي جغرافيايي تحميل شده از سوي نام قبلي را کنار گذاشته و بر کنترل اين جنبش بر مناطق گسترده‌اي از عراق و سوريه تاکيد مي‌کند. اين نام همچنين عنوان مي‌کند که داعش بايد اختيار خود را بر مکان‌هاي مقدس مسلمانان نيز اعمال کند.
«الشامي» در چالشي مستقيم عليه الظواهري عنوان کرد که اکنون به عهده همه مسلمانان است تا با «خليفه ابراهيم» بيعت کرده و از او حمايت کنند.«خليفه ابراهيم» اسم جديدي است که به «ابوبکر البغدادي» رهبر داعش نسبت داده شده است. اين چهره پنهانکار، تاکنون هرگز در تصاوير تبليغاتي داعش ديده نشده است. الشامي با اعلام اين که البغدادي بيعت چهره‌هاي بلندپايه دولت اسلامي را قبول کرده است، مدعي شد: «بنابراين او پيشوا و خليفه مسلمانان همه جهان است!»الشامي گفت: در مناطق تحت کنترل اين گروه، مشروعيت همه دولت‌ها و سازمان‌ها پوچ و باطل است.اين ارزيابي عنوان مي‌کند که مرزهاي خاورميانه که به دوران استعمارگري برمي‌گردند، ديگر معتبر نيستند.
به جاي آن، خلافتي روي کار آمده که از دل پيروزي‌هاي منطقه‌اي اخير داعش بيرون آمده است.ويديويي که اخيرا از سوي داعش منتشر شد، به صورت تصويري، چنين منظوري را رساند و نشان داد گذرگاه مرزي ميان «الحسکه» در سوريه و استان نينواي عراق از بين رفته است .داعش همچنين تصاويري را نشان داد که در آنها رژه‌اي در شهر «رقه» سوريه به مناسبت اعلام خلافت خليفه ابراهيم اجرا شده است.بازيابي خلافت، روياي اسامه بن لادن،رهبر کشته شده القاعده بود.وي هدفش از تاسيس القاعده را چنين چيزي اعلام کرده بود،اماداعش مناطق وشهرهاي بيشتري به نسبت القاعده وگروه‌هاي وابسته به آن، به دست آورده است .«القاعده شبه‌جزيره عرب»نيز در سال 2012 کنترل چند شهر در جنوب يمن را به دست گرفت، اما اواخر همان سال از اين شهرها بيرون رانده شد.
شيوه‌هاي داعش به ويژه عادت اين گروه در انجام اعدام‌هاي خودسرانه وعدم پذيرش اختيار الظواهري از سوي آن،منجر به قطع رابطه تلخ وعلني اين گروه با سازمان مادر،يعني القاعده شده است.داعش در ماه فوريه پس از آنکه تقاضاي الظواهري براي توقف عمليات‌هايش در سوريه به نفع يک شاخه القاعده به اسم جبهه النصره را قبول نکرد، از سوي القاعده طرد شد. فرماندهي کل القاعده عنوان کرد که داعش شاخه‌اي از گروه القاعده نيست و رابطه سازماني با القاعده نداشته و القاعده ديگر مسئول اقدامات آنها نيست.اما موفقيت‌هاي اين گروه، توازن را تغيير داده است.
الشامي با لحني که ظاهرا به القاعده و النصره طعنه مي‌زد، گفت:«آنها هرگز دولت اسلامي را براي آغاز همکاري با آن به رسميت نشناختند، در حالي که آمريکا، انگليس و فرانسه موجوديت آن را تصديق کردند. آيا ما بايد با آنهايي که ما را ترک کرده‌اند مشورت کنيم؟ آيا ما بايد با کساني که به ماخيانت و ما را طرد کرده و عليه ما اقدام به تحريک کردند، همکاري کنيم؟چارلز ليستر، کارشناس مرکز«بروکينگز» در دوحه قطر مي‌گويد: تاثير اين اعلاميه، جهاني خواهد بود وشاخه‌هاي وابسته به القاعده وگروه‌هاي افراط گراي مستقل، بايد اکنون انتخاب کنند که يا به اين دولت اسلامي پيوسته و از آن حمايت کرده،يا با آن مخالفت کنند.
ليستر اضافه کرد: اکنون اين که اعضا و حاميان برجسته القاعده و شاخه‌هاي آن، به سرعت البغدادي و اعلاميه آن را محکوم کنند، اجتناب ناپذير است.اين ازتاثيرات بلندمدت اين اقدام است که مهم خواهد بود.کاهش قدرت القاعده در پايگاه‌هاي آن در افغانستان و پاکستان، مرگ بن لادن و همچنين منشعب شدن اين گروه به چندين شاخه نيمه خودمختار، باعث به وجود آمدن نسل جديدي از افراط گراياني شده که به دنبال يک مرجع معنوي و يک ميدان نبرد هستند. گروه داعش چنين چيزي را براي آنها فراهم و از ماشين تبليغاتي قدرتمندي برخوردار است که ويديوهايي با کيفيت بالا در رسانه‌هاي اجتماعي منتشر مي‌کند.
با اين حال چارلز ليستر مي‌گويد: القاعده حمايت قابل توجهي را براي خود حفظ خواهد کرد و به مجرد اين که غبارها فرو بنشينند، ما احتمالا در وضعيتي دوگانه خواهيم بود و دو گروهي که نماينده افراط گرايان بين‌المللي بوده و با هم رقابت مي‌کنند خواهيم داشت: يکي القاعده که با تمرکز محلي و رويکرد تدريجي به دنبال موفقيت است و ديگري گروه دولت اسلامي که تشنه نتايج سريع و رقابت کامل است.ليستر خاطرنشان ساخت: داعش اکنون به عنوان يک گروه با ساز و کار کنترلي شديد، رشد پيدا کرده و به سطح بالايي از بوروکراسي و حسابداري دست پيدا کرده و درعين داشتن کنترل مرکزي،هماهنگي‌هاي سياسي - نظامي خود را به صورت محلي اجرا مي‌کند.
به گفته ليستر،اما برخلاف القاعده،اين گروه يک الگوي موثر از مديريت را توسعه داده که همزمان،قوانين سختگيرانه قرون وسطايي رااجرا کرده و همچنين طيف وسيعي از خدمات اجتماعي دوران مدرن را نيز ارائه مي‌دهد.«آرام نرگسيان» کارشناس مرکز مطالعات بين‌المللي و راهبردي آمريکا، اين سئوال را مطرح مي‌کند: چطور آنها مي‌توانند ساختارهاي مديريتي ايجاد کنند که کاملا بافت اجتماعي اين شهرهاراازبين نمي‌برند؟داعش در چهار سال گذشته رشد قابل توجهي پيدا کرده و از فضاهاي کنترل نشده و فرقه‌گرايي بين شيعيان و سني‌ها استفاده کرده تا حمايت و توجه هزاران افراط گراي بالقوه را به خود جلب کند. اين گروه، صدها و شايد هزاران شبه‌نظامي را از جهان عرب و اروپا به خود جلب کرده است .
با اين حال، نيروهاي اين گروه در مناطق وسيعي پخش شده‌اند و اگر ارتش عراق با سازماندهي مجدد تبديل به يک نيروي موثر شود، آنها به لحاظ عددي و تسليحاتي در مقابل اين ارتش، حرفي براي گفتن نخواهند داشت.گروه داعش در عراق و در غرب و شمال بغداد وابسته به حمايت قبايل سني قدرتمند بوده واين قبايل، ميزبان وشرکاي آنهاهستند.اگراين قبايل،اقدامات داعش را بيش ازحد بيرحمانه دانسته يا خلافت آنها باعث به حاشيه رفتن آنها شود،بردباري آنها در مقابل دشمني مشترک، يعني دولت عراق، از بين خواهد رفت.
در سوريه چه اتفاقي مي‌افتد
يکي از بزرگترين سئوال‌ها اين است که چطور گروه‌هاي ديگر در سوريه پاسخ اين وضعيت را خواهند داد. يکي از گروه‌هاي افراط گراي کوچک سوريه به نام «جيش الصحابه» پيش از اين بيعت خود را با خلافت داعش اعلام کرد. در سطح محلي، برخي از نيروهاي جبهه النصره نيز، پيش از آن که داعش خلافت خود را اعلام کند بيعت خود را با آن اعلام کرده بودند.يکي از رهبران النصره در شهر «البوکمال» در شرق سوريه گفت: ما با داعش متحد شديم تا جلوي خونريزي را گرفته و خطر جنگ و آوارگي عليه منطقه خود و حومه‌هاي آن را دفع کنيم. با اين حال بار ديگر عناصر النصره، در اين شهر با داعش درگير شدند و به نظر مي‌رسد که همچنان با گروه‌هاي ديگر حتي گروه سکولار ارتش آزاد سوريه در ديرالزور همکاري مي‌کنند.
«ديرالزور» استاني است که داعش حضور قدرتمندي در آن دارد.اغلب تحليلگران پيش‌بيني ترکيبي ناسازگار از رقابت و همزيستي، حتي همکاري ميان هر دو گروه که ريشه‌هاي ايدئولوژيک مشابهي دارند، مي‌کنند.اما بسياري از مسلمانان اين اعلام خلافت را يک جسارت ارتدادآميز و مضحک مي‌دانند.شوراي مخالفان سوري در غوطه شرقي که يکي از مناطق مهم درگيري مخالفان سوري با نيروهاي دولتي است، چندي پيش هرگونه اقدام داعش در تشکيل يک دولت اسلامي را مورد نکوهش قرار داد.اين شورا در بيانيه‌اي گفت: داعش بايد اسم دولت را از نام خود حذف کرده و يک شاخه جنگجو باشد، زيرا داعش داراي ساختار مذهبي يا ملموسي نيست. همچنين «عمر ابوليلا» سخنگوي ارتش آزاد سوريه در شرق اين کشور اعلام خلافت داعش را باورنکردني توصيف کرد. وي گفت: ميليون‌ها سوري با داعش همراه نيستند، بنابراين چطور آنها مي‌توانند در سرزمين ما درباره خلافت صحبت کنند؟
ميانه‌‌رو‌هاي افراطي!
اکنون اين سئوال پيش مي آيد که شورشيان ميانه رويي که باراک اوباما، رئيس‌جمهوري آمريکا مي‌خواهد آنها را آموزش دهد و مسلح کند، کيستند؟«رابرت فيسک» تحليلگر روزنامه «اينديپندنت»مي‌نويسد: خدا به باراک اوباما رحم کند! او تعدادي شورشي ميانه رو در سوريه يافته است. او تا جايي پيش رفته است که مي‌خواهد آنها را با تسليحات و برنامه آموزشي به ارزش 500 ميليون دلار پشتيباني کند. ادامه دارد...
