پشت پرده روابط ترکیه و داعش

پایگاه بصیرت؛ گروه بین الملل: داعش به عنوان یکی از خطرناکترین سازمان های تروریستی که تاکنون دنیا به خود دیده، در نزدیکی مرزهای ترکیه، نگرانی برای مقامات آنکارا ایجاد نکرده است.

رهبران ترکیه که در چند کیلومتری هم مرز با داعش زندگی می کنند، گویا هیچ احساس خطری از جنابات این تروریست ها ندارند و با آرامش خاطر نشسته و اقدامی علیه داعش انجام نمی دهند. بی شک آرامش خاطر رهبران ترکیه این ادعا را ثابت می کند که نوعی همکاری پشت پرده بین ترکیه و داعش وجود دارد. هرچند رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، همواره اطلاعات مربوط به همکاری ترکیه و داعش را تکذیب کرده، اما  نقل و قول رسانه­ها از منابع اطلاعاتی غرب در مورد همکاری دولت ترکیه و تسهیل انتقال پول و تسلیحات از کشورهای مختلف حامی داعش به این گروه در کنار تصاویر منتشر شده از نشست های رهبران و شخصیت های سیاسی ترک با حامیان شناخته شده داعش، همگی دست به دست هم می دهند تا دیگر هیچ شبهه ای در رابطه با این نقش آفرینی وجود نداشته باشد. تکذیب اردوغان در حالی است که طی اخبار رسانه‌های ترک، انواع مهمات با نشانه‌های صنایع شیمیایی و ماشین آلات ترکیه در دست گروه داعش دیده شده است. این مهمات در درگیری اعضای داعش با پیشمرگ‌ها و نیروهای آمریکایی در استان اربیل عراق بدست آمده است. علاوه بر این، اطلاعات مستندی دال بر تبدیل شدن بخش هایی از خاک ترکیه به  پایگاه های آموزشی گروه داعش هم وجود دارد و حتی به گفته برخی منابع، داعش در استانبول دفتری دارد که به جذب تروریست ها از سایر نقاط جهان پرداخته و آنها را برای جنگ به سوریه می فرستد. از طرفی نمادهای متعلق به داعش (لباس و پرچم) در شهرهای ترکیه آشکارا به فروش می رسد و این عمق رابطه استراتژیک بین انکارا و داعش را نشان می دهد.  

ترکیه با آغاز بحران سوریه، از گروه‌های تروریستی در سوریه از جمله داعش حمایت می‌کرد. پس از مطرح شدن داعش به عنوان گروه تروریستی در سطح بین‌المللی، ترکیه نیز ترجیح داد مواضع رسمی خود را تغییر دهد، اما در عمل چنین اتفاقی رخ نداد. انفعال دولت اردوغان در قبال داعش این نکته را در ذهن متداعی می کند که وی عملا وارد حمایت ضمنی از تروریست‌های داعش شده و با آنها همکاری می کند.  

حتی زمانی که داعش در بیستم خردادماه امسال، شهر موصل را اشغال کرد، احمد داود اوغلو که آن زمان وزیر خارجه ترکیه بود به جای محکوم کردن اقدام تروریست ها، برآمدن داعش و پیشروی آن در عراق را نشانه خشم و نارضایتی جامعه اهل سنت عراق از دولت نوری مالکی، نخست وزیر سابق این کشور، قلمداد کرد. این اظهارات زمانی مطرح شد که گروه داعش 80 تبعه ترکیه را در کنسولگری موصل گروگان گرفته بود. پس از گروگان گرفته شدن اتباع ترکیه خونسردی در لحن مقامات ترکیه همچنان نمایان بود. رهبران این کشور اعلام کردند که جای نگرانی نیست و به زودی این گروگان ها آزاد می شوند. سه ماه بعد که داعش اتباع ترکیه را آزاد کرد فرضیه همکاری ترکیه با تروریست ها بر همگان اثبات شد. داعش که برای آزادی یک خبرنگار غربی میلیون ها دلار درخواست کرده بود، چه طور ممکن است برای آزادی 80 تبعه ترک هیچ مبلغی را مطالبه نکند؟

در یک ماه گذشته و به موازات تشدید درگیری ها در شهر کردنشین کوبانی در شمال سوریه و حتی نفوذ عناصر گروهک داعش به شرق کوبانی، نگاه ها بیش از همه به ترکیه و واکنش این کشور در این زمینه دوخته شده بود، اما چیزی که در عمل مشاهده شد سکوت ترکیه بود. ترکیه حتی به کردهای خود که قصد کمک به مردم کوبانی را داشتند اجازه عبور از مرزهایش را نداد و به رغم تظاهرات مردمی در مناطق کردنشین ترکیه و اعتراض های گسترده به بی تفاوتی آنکارا در قبال اوضاع کوبانی، تغییر محسوسی در رفتار دولت ترکیه در این باره ایجاد نشد و بار دیگر ثابت کرد که ترکیه و داعش در یک جبهه قرار دارند. بی شک این همه انفعال در مقابل داعش باید منافعی برای ترک ها داشته باشد که حاضر به مقابله جدی با ترویست ها نمی شوند.  

یکی از نشانه های همکاری ترکیه با داعش به هدف مشترک دو طرف در سوریه برمی­گردد. هدف اصلی ترکیه سرنگونی دولت بشار اسد، رئیس جمهور سوریه است و از هیچ ابزاری برای رسیدن به این هدف دریغ نمی کند و داعش نیز این هدف را دنبال می کند. از این رو، هدف مشترک در سوریه، ناگزیر ترکیه و داعش را در یک جبهه قرار داده است و آنکارا تاکنون هیچ اقدامی علیه داعش در سوریه انجام نداده و حتی با ارسال تسلیحات به این گروه زمینه را برای قدرت گیری ترویست ها فراهم کرده است. مجوز پارلمان ترکیه برای همکاری نیروهای نظامی ترک در همکاری با ائتلاف ضد داعش نیز هدفش مبارزه با داعش نیست، حتی اگر در ظاهر این گونه به نظر برسد، بلکه هدف ادامه جنگ علیه سوریه است و این را می توان از اظهارات رهبران انکارا به وضوح مشاهده کرد که در صورتی حاضر به همکاری با ائتلاف شده اند که همزمان با بمباران مواضع داعش حملات علیه دولت سوریه نیز اجرا شود. از طرفی، شبکه داعش روابط بسیار نزدیکی با دولت ترکیه دارد، از جمله این که ترکیه نفت هایی که داعش از سوریه و عراق به سرقت می­برد را از آنها می­خرد. حتی برخی اخبار وجود دارد که داعش لوله های نفت مخفیانه ای را به شهرهای مرزی ترکیه کشیده و نفت را به این کشور می فروشد. بر اساس گزارش ها، داعش روزانه سه میلیون دلار درآمد نفتی دارد که بیشتر آنها از طریق فروش نفت به ترکیه حاصل می شود و ترکیه نیز که برای توسعه اقتصاد خود به منابع انرژی نیاز مبرم دارد نفت را چند برابر ارزان تر از قیمت جهانی آن، از داعش می خرد. از این رو، منافع اقتصادی مشترک همکاری ترکیه و داعش را تداوم می­بخشد.

به نظر می رسد، با توجه به مسائل منطقه و موج سرکوب داعش در رسانه‌های غربی، هرگونه ارتباط ترک‌ها با این گروه تروریستی می‌تواند به منزله پشتیبانی از آنها در محافل بین‌المللی تلقی شود و برای دولت ترکیه تبعات سیاسی جبران ناپذیری خواهد داشت. از آنجا که داعش به هیچ مسلک و آیینی پای بند نیست و اگر خیالش از جانب عراق و سوریه راحت شود، نوک حمله پیکان را به سمت ترکیه نشانه خواهد گرفت، چون که در دولت مورد نظر داعش ترکیه نیز بخشی از این خلافت محسوب می شود، آن زمان رهبران حزب عدالت و توسعه از کرده خود پشیمان می شوند و به مقابله با تروریست هایی برمی­خیزند که زمانی خود با کمک مالی و نظامی آنها را رشد دادند. در صورتی که ترکیه از اشتباهات راهبردی خود که به قدرت‌یابی داعش در عراق و سوریه منجر شده درس نگیرد، علاوه­ بر بی‌ثباتی محیط امنیتی پیرامون خود به بی‌ثباتی داخلی نیز به ویژه در مناطق کردنشین ترکیه و پرورش هسته‌های تروریستی و رشد اندیشه‌های تکفیری دامن خواهد زد./