موضوع مهم تر از مسائل اقتصادی در روابط ایران و چین/حمزه عالمی

پایگاه بصیرت؛ گروه بین الملل: بسیاری از کشورهایی که بر مبنای توانمندی های داخلی، اعم از قدرت سخت و نرم، توانسته اند حوزه تأثیرگذاری خود را افزایش دهند، در ادامه تلاش کرده اند تا وجهه و اعتبار لازم را در عرصه منطقه ای و جهانی نیز کسب کنند. اعتبار بالا در عرصه بین الملل همان تأثیری را دارد که در معاملات اقتصادی افراد با یکدیگر معنا می یابد. به نظر می رسد جمهوری خلق چین در چنین موقعیتی قرار دارد. چین طی دو دهه اخیر رشد اقتصادی بی نظیری را طی کرده است. در سال ۱۹۸۸ تولید ناخالص داخلی چین نصف روسیه بود اما ۱۰ سال بعد دو برابر روسیه شد. در اوایل دهه هشتاد میلادی درآمد سرانه هند و چین برابر بود، اما در اواخر قرن بیستم درآمد سرانه چین دو برابر هند گردید. تا چند ماه قبل چین قدرت دوم اقتصادی جهان بود و پیش‌بینی می‌شد در سال 2024 مقام اول اقتصادی را کسب کند، اما طبق اعلام صندوق بین‌المللی پول، در ماه دسامبر، یعنی آخرین‌ماه سال میلادی گذشته، چین به قدرت اقتصادی اول جهان تبدیل شد‌ه‌ و از ایالات‌متحده‌آمریکا نیز پیشی گرفته ‌است. اکنون تولید ناخالص داخلی چین ١٧تریلیون ‌و٦٠٠ میلیارد دلار است و تولید ناخالص داخلی آمریکا ١٧تریلیون ‌و٤٠٠ میلیارد دلار است.

این قدرت اقتصادی چینی ها را وا می دارد تا در جهت کسب اعتبار و منزلت بین المللی، نفوذ خود را در خاورمیانه نیز گسترش دهند و سفر وزیر امور خارچه چین به تهران چنین هدفی را محفوظ دارد. «وانگ یی» وزیر خارجه چین شنبه شب به دعوت محمدجواد ظریف، همتای ایرانی خود برای یک سفر سه روزه و مقدمه سازی برای سفر آتی رئیس جمهور چین به تهران آمد. این دیدار اولین سفر رسمی وانگ‌یی به کشورمان بوده و وزیر خارجه قبلی این کشور حدود 7 سال پیش از جمهوری اسلامی ایران بازدید کرد. وزیر خارجه چین با اشاره به دیدارش با ظریف گفت: ما درباره موضوعات دوجانبه، منطقه‌یی و مسائل مورد علاقه بحث کردیم. ما معتقدیم ایران به عنوان کشوری باستانی و بزرگ در منطقه نقش مهمی در موضوعات مختلف به ویژه در جنبش غیرمتعهدها دارد. ما درباره گسترش هر چه سریعتر روابط به توافق رسیدیم و معتقدیم همکاری‌های راهبردی باید به سرعت گسترش یابد.

 وی هم‌چنین با استقبال از احیای جاده ابریشم دریایی که ایده طرف ایرانی است، از گسترش همکاری‌ها در حوزه‌های صنعتی، سرمایه‌گذاری چین در ایران، مبارزه با مواد مخدر و تروریسم، فرهنگی، آموزشی و جهانگردی استقبال کرد و گفت: ما آمادگی کامل داریم نسبت به تقویت همکاری‌ها در این حوزه‌ها و نیز در مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای که منافع مشترک دو طرف را تامین می‌کند با ایران همکاری کنیم.

توجه مقامات چینی به ایران امری است که به موقعیت برتر جمهوری اسلامی ایران در منطقه نیز بسیار مرتبط است. در منطقه نا آرام خاورمیانه که تعداد زیادی از کشورهای آن درگیر مناقشات داخلی و پدیده تروریسم تکفیری هستند و عربستان و آمریکا نیز همواره سعی در شعله ور سازی این آتش دارند، جمهوری اسلامی ایران از ثبات، پایداری و امنیت مطلوبی برخوردار است و به ویژه طی سال های اخیر شاهد افزایش سرمایه گذاری چینی ها در ایران بوده ایم. در همین زمینه «علی اصغر خاجی»، سفیر ایران در چین، در گفت وگویی اظهار داشت: پکن و تهران در سال های گذشته روابط بسیار خوبی با یکدیگر داشتند به طوری که این همکاری های مناسب علاوه بر رساندن حجم روابط اقتصادی دو کشور به بیش از ۵۲ میلیارد دلار در سال جاری از رشد ۳۰ درصدی نسبت به سال قبل برخوردار شده است.

از سوی دیگر مقامات جمهوری اسلامی ایران نیز دیدگاه های خود را در عرصه جهانی با مقامات پکن تا حد زیادی نزدیک می بینند و علاقمند به توسعه روابط در ابعاد مختلف هستند. در این زمینه وزیر امور خارجه کشورمان در کنفرانس خبری بعد از دیدار با همتای چینی خود تصریح کرد: ایران و چین در اکثر زمینه‌ها اگر نگوییم در همه زمینه‌ها، مواضع یکسان و مشترک و نزدیک به هم دارند.

رئیس دستگاه دیپلماسی، سفرهای متقابل بین مقامات دو کشور را نشانه روابط رو به گسترش آنها خواهند و افزود: در گفت‌وگوهای امروز در خصوص مسائل دوجانبه، منطقه و موضوع هسته‌ای بحث و تبادل نظر کردیم و زمینه‌های مختلف گسترش روابط بسیار خوب دو کشور مورد گفت‌وگو قرار گرفت.

 وزیر خارجه کشورمان ادامه داد: اطمینان دارم حضور مؤثر دو کشور در اقتصاد یکدیگر می‌تواند برای منافع دو کشور و ملت بسیار مثمرثمر باشد. وی ادامه داد: ما حوزه‌های مختلف همکاری اعم از انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای و همکاری‌های صلح‌آمیز در سایر زمینه‌ها، همکاری‌های صنعتی،‌ فاینانس و سایر زمینه‌ها را مورد بررسی قرار دادیم.

ظریف با بیان اینکه درباره مذاکرات ایران و گروه 1+5 با طرف چینی تبادل نظر مفصلی داشت، خاطرنشان کرد:‌ چین یکی از اعضای کلیدی گروه 1+5 است و مهمتر از آن کشور دوست ماست و ما به نقش چین در رسیدن به راه‌حل در موضوع هسته‌ای بسیار امیدواریم. تاکنون هم دوستان چینی ما نقش بسیار خوبی را ایفاء و پیشنهادهای بسیار مفیدی را ارائه دادند که امیدواریم این روش ادامه یابد.

با این توضیح باید گفت هرچند مسائل اقتصادی نقش مهمی در توسعه روابط ایران و چین دارد و بیش از دیگر حوزه های ارتباطی خود را در رابطه تهران - پکن نشان می دهد، اما می توانیم در دوره شناور بودن قطب بندی نظام بین الملل از موضوع مهم تری در این باره سخن بگوئیم و آن ضرورت کمک چین به تقویت جایگاه ارزش های خیرخواهانه و انسانی ایران در عرصه تعاملات بین المللی است، چرا که رویکرد پکن در عرصه بین الملل را نمی توان همانند سلطه گری غربی ها دانست و از طرفی روابط چین و ایران در طول تاریخ بیشتر حول تعاملات دوستانه در جریان بوده است.

اعتبار و منزلت بین المللی که به عنوان مرحله بعد از افزایش اقتدار یک کشور است، می تواند با نزدیکی کشورهایی همچون چین و ایران از پاردایم استعمارگری و تهاجمی غرب خارج شود و معنای تعاملات انسانی بر مبنای درک مشترک طرفین به خود گیرد.

اعتبار و منزلت بین المللی از دوران جدید تاریخ روابط بین الملل تا کنون، که در آن بیشتر کشورهای غربی و در ادامه روسیه تزاری یکه تاز عرصه جهانی بوده اند، مبانی چندان انسانی نداشته و با ابزار تبلیغات، بسیاری از رفتارهای غیرانسانی در قالب ملزومات توسعه و پیشرفت بر سر کشورهای ضعیف فرود آمده است. مثال بارز در این زمینه توجیه گیری استعمار غرب است.

در دوران کنونی اما به نظر می رسد کشورهایی که مبانی و اصول انسان دوستانه تری دارند در عرصه جهانی برای خود موقعیتی پیدا کرده اند و می توان امیدوار بود با کمک این کشورها ارزش هایی همچون صداقت، خیرخواهی عدم مداخله گری و... بیشتر در مسائل جهانی خود را نشان دهد. جمهوری اسلامی ایران بخشی از این تحول تاریخی را نمایندگی می کند و در این میان چینی ها در موقعیتی خلاف این موضوع قرار ندارند و بی رغبتی آن ها به رویکرد سلطه گرانه غرب می تواند جدی تر شده و به ویژه در موضوع هسته ای ایران و گفتگوهای ایران با اعضای 5+1 در جهت کسب حقوق مشروع هسته ای ایران بیشتر تأثیرگذار باشد./