متن سخنان رییس‌جمهوری در اجلاس وزرای علوم، فناوری و نوآوری کشورهای عضو جنبش عدم تعهد

متن سخنان حجت الاسلام و المسلمین دکترحسن روحانی به این شرح است:

بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم

وزرای محترم، عالیجنابان

خانم‌ها و آقایان؛

در جایگاه ریاست جنبش عدم تعهد، از اینکه دعوت جمهوری اسلامی ایران را برای شرکت در کنفرانس وزرای علوم، فن آوری و نوآوری جنبش پذیرفتید صمیمانه قدردانی می نمایم. حضور در جمع شما وزرای محترم علوم، فن آوری و نوآوری و دیگر مقامات علمی و دانشگاهی کشورهای عضو مایه خرسندی است و به همه شما خوشامد می گویم.

این اجلاس، از شان و اعتبار والایی برخوردار است؛ زیرا علوم میراث مشترک بشریت است و همچنان که برای پیشرفت علم و فن آوری نمی توان مرزی قایل شد، گسترش و توسعه آن هم، جدای از مبدا جغرافیایی، مرزهای سیاسی را به رسمیت نمی شناسد و لذا برای فراگیری و بسط علم هیچ مرزی وجود ندارد. به همین معنا است که دسترسی به علوم و فن آوری یک حق از حقوق اساسی به شمار می رود و در کنار این ها می توان گفت که منافع ناشی از توسعه علوم و فن آوری هم مرزی نمی شناسد.

حضار محترم؛

اجازه دهید به عنوان رییس جمهور اسلامی ایران و رییس دوره ای جنبش عدم تعهد، ضمن یادآوری سخنرانی سال ۲۰۱۳ خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد و طرح جهان عاری از خشونت و افراط گرایی (WAVE) و تصویب آن، تاکید کنم که هرچند کشورهای عضو جنبش عدم تعهد، به قدرت های بزرگ و بلوک بندی های سیاسی متعد نیستند ولی تعهدی تزلزل ناپذیر به علوم، فناوری و توسعه کشورهای خود دارند چراکه علم و فناوری نه تنها از یک سو به توسعه کشورها می انجامد، بلکه از سوی دیگر بستری پایدار و طولانی مدت برای حذف خشونت و افراط گری به همراه می آورد.

گسترش فقر و بیکاری در کشورهای در حال توسعه ذیل یک نظام سیاسی و اقتصادی بین المللی ناکارآمد، زمینه های مساعد و بستر گسترش افراط گرایی و خشونت را فراهم آورده است. اصلاح این مناسبات و حرکت بسوی توسعه پایدار در سطح جهان و ایجاد جوامع دانش محور، کاهش تمایل به سلطه گری، افراط گری و خشونت را در پی خواهد داشت؛ لذا علم و فناوری با همه ابعاد جانبی مثبت آن، زمینه ساز صلح و امنیت خواهد بود.

یکی از ده اصل تاسیس جنبش عدم تعهد ارتقای منافع و همکاری های متقابل است. تحولات بنیادین در چند دهه گذشته، تجدیدنظر در نقش و آینده جنبش را برای همخوان ساختن آن با نیازهای دنیای جدید، الزام آور ساخته است. یقینا همکاری های علمی و فن آوری برای ارتقای توسعه و رفاه کشورهای عضو می تواند در خدمت هدف غایی جنبش، یعنی برقراری صلح و آرامش و برابری میان دولت ها اعم از کوچک و بزرگ باشد.

عالی جنابان؛

ما دولت های عضو جنبش عدم تعهد می توانیم به دور از آرمان های غیر واقع گرایانه، زمینه های مشترک همکاری های علمی و فن آوری را جستجو و استخراج نماییم.

ظرفیت های علمی قابل توجهی درون کشورهای عضو وجود دارد که می تواند با دیگر اعضا به اشتراک گذاشته شود . البته تبدیل این ظرفیت ها به ثروت به نحوی که در زندگی روزمره شهروندان قابل لمس باشد نیازمند برقراری ارتباط میان علوم ، اقتصاد و صنایع به گونه ای است که افزایش اشتغال و رفاه مردم را در پی داشته باشد.

متاسفانه بسیاری از کشورهای عضو باوجود در اختیار داشتن بنیه علمی قابل قبول فاقد حلقه ارتباطی میان صنعت و علوم هستند و بدین ترتیب هزینه های صرف شده برای آموزش و تربیت نیروی انسانی ، به نحو مطلوب تبدیل به ثروت نمی شود.

کشورهای صنعتی نیز با استفاده از این خلاء ، زمینه های جذب نیروهای علمی و تربیت شده کشورهای در حال توسعه را فراهم می آورند. لذا تا هنگامی که ما سیاستگذاران کشورهای در حال توسعه قادر به اصلاح وضعیت و برقراری حلقه مفقوده میان علوم و صنایع نشویم ، فرار مغزها همچنان ادامه خواهد یافت.

یکی از نشانه های سلطه گری مدرن در دنیای امروز تحمیل تبعیض علمی بر کشورهای جهان است. همانگونه که پیشتر اشاره شد دسترسی به علوم از حقوق اولیه افراد و کشورها بوده و دولت و یا شهروندان هیچ کشوری را نباید به بهانه های واهی از دسترسی به دانش محروم ساخت.

تبعیض علمی به ابزاری برای تحمیل توسعه نیافتگی و استمرار چرخه فقر و بیکاری در کشورهای در حال توسعه تبدیل شده ، و در این راستا ضرورت دارد کشورهای مستقل به طور یکپارچه در مقابل چنین رویکردی که به دوران ما تعلق ندارد، ایستادگی کنند.

مردم کشور من طی ۱۲ سال اخیر تنها به دلیل پیگیری حق خود برای دستیابی به دانش و فن آوری نوین انرژی هسته ای تحت شدیدترین فشارها قرار گرفته است.

مجریان تحریم ها و کسانی که مدیریت امنیتی کردن بحث هسته ای ایران را برعهده دارند به خوبی از نیات و اهداف مردم و دولت ایران آگاه بوده ، و امروز کسی در جهان نمی تواند ادعا کند که برنامه هسته ای ایران ماهیت غیرصلح آمیز داشته است. اما چرا فشارهای غیرمنطقی همچنان ادامه دارد؟

پاسخ را باید در تلاش کلوپ دارندگان علوم و فن آوری ، برای ممانعت از دسترسی و ورود دیگران جستجو کرد. این رفتار سلطه جویانه مصداق بارز تحمیل تبعیض علمی است که می تواند هر یک از کشورهای در حال توسعه را درگیر خود نماید.

با این وجود و همانطور که می دانید جمهوری اسلامی ایران با تشخیص اهمیت علم و فناوری در توسعه همه جانبه ، بسترهای رشد پایدار را بر این مبنا فراهم آورده ؛ و امروز با داشتن ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار دانشجو که ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر از آنان را دانشجوی زن تشکیل می دهد ، از نظر نیروی انسانی توانا و در ردیف کشورهای پیشرفته جهان قرار دارد.

مقام شانزدهم علمی دنیا براساس مقالات علمی منتشر شده و انجام ده ها ابرپروژه همچون ساخت ماهواره و ماهواره بر ، ساخت ابررایانه ، نانوتکنولوژی ، دستیابی به تولید داروهای انحصاری ، در کنار پیشرفت های تکنولوژیک هسته ای تنها بخشی از این دستاوردها به شمار می رود.

شاید بتوان گفت یکی از پایه های موفقیت جمهوری اسلامی ایران در توسعه علم و فناوری در طول چند دهه گذشته ، نگاه عالمانه به حضور زنان در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی می‌باشد. به گونه‌ای که شاهد پیشتازی زنان در ورود به دانشگاه‌ها هستیم. کارایی شگرف این قشر در نانوفناوری، بیوفناوری، ‌علوم شناختی و حتی فناوری اطلاعات در کشور ما نشان می‌دهد که کشورهای عضو نمی‌توانند فرصت گرانبهای حضور زنان در عرصه‌های علمی و فناوری را به دست فراموشی بسپارند.

از این رو یافتن راهکارهای افزایش سطح مشارکت زنان در روند رو به توسعه کشورها می‌تواند یکی از اهداف این کنفرانس باشد.

خانم‌ها و آقایان؛

ما بر این باوریم که نقش فناوری اطلاعاتی و ارتباطی از جمله اینترنت در توسعه و فنون انکارناپذیر است. کشورها به طور برابر حق دارند از این فناوری‌ها برای پیشرفت و توسعه جوامع خویش استفاده نمایند. مدیریت فعلی اینترنت و ماهیت انحصاری آن نیز بسیاری از کشورهای در حال توسعه را از استفاده شایسته از این ابزار مهم محروم ساخته است. علاوه بر این سوء استفاده از این فناوری‌ها از سوی کسانی که مدیریت آن را بر عهده دارند می‌توانند تهدیدی علیه توسعه دیگر کشورها محسوب گردد. از این‌رو لازم است همکاری و همیاری کشورهای عضو جنبش برای ارتقاء نقش خود در مدیریت اینترنت و منافع آن تقویت شود.

بسیاری از کشورهای ما در معرض بلایای طبیعی قرار دارند و بویژه کشورهای فقیرتر از این حیث بسیار آسیب‌پذیرتر هستند. برای کنترل و کاهش آسیب‌های ناشی از این حوادث همکاری کشورهای جنبش در حوزه علوم و تکنولوژی‌های پیچیده از جمله فضایی به منظور فراهم آوردن اطلاعات سنجش از راه دور برای مدیریت مناسب بالایای طبیعی کشورهای عضو از اهمیت بالایی برخوردار است.

در عین حال ایجاد شبکه‌های علمی میان دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشورهای عضو جنبش به منظور تبادل اطلاعات و تجارب علمی و فنی و همکاری در اجرای پروژه‌های مشترک ابزاری مناسب برای تقویت انسجام و همکاری میان اعضا ارزیابی می‌گردد.

بر این اساس پیشنهاد می‌کنم که مرکز همکاری‌های علمی – فناوری و نوآوری به میزبانی ایران شکل بگیرد. این مرکز ساختار مناسبی برای همکاری اعضای غیرمتعهد با همدیگر و همزمان با سایر کشورهای توسعه‌یافته و پیشرو در فناوری خواهد بود و تلاش خواهد کرد تا از طریق توسعه و بکارگیری فناوری هم شکاف میان جوامع برخوردار و کمتربرخوردار را کاهش دهد و هم محیط مناسب‌تری برای زیست بشر فراهم آورد.

عالیجنابان؛

در پایان مایلم به این نکته اشاره نمایم که سال ۲۰۱۵ میلادی برای همه کشورهای عضو جنبش سالی مهم است. در حالی که مذاکرات جهانی برای تدوین دستور کار بین‌المللی توسعه در دهه‌های آینده در جریان است نشست بین‌المللی تأمین منابع مالی توسعه برگزار می‌گردد و همزمان مذاکرات مربوطه به سند جدید تغییرات اقلیم ادامه دارد. از این‌رو برگزاری اولین نشست وزرای علوم و فناوری جنبش عدم تعهد فرصتی مغتنم برای هم‌اندیشی کشورهای عضو به منظور هم‌افزایی ایده‌ها و هماهنگی بیشتر مواضع کشورهای در حال توسعه را فراهم می‌آورد تا انتظارات این کشورها از نشست‌های مذکور در حوزه‌های علوم ،فناوری و نوآوری در کنار سایر اقدامات اساسی مورد نظر تبیین گردد.

برای همه شما آرزوی نشستی موفق دارم.