چشم انداز یمن پس از آتش بس دوباره/فرزان شهیدی

پایگاه بصیرت؛ گروه بین الملل: با گذشت 49 روز از حملات هوایی به یمن و کشتار مردم بی گناه و تخریب گسترد زیرساخت های این کشور، عربستان سعودی اعلام کرد که به منظور تسهیل در ارسال کمک‌های انسان‌دوستانه به یمن، حملات هوایی خود به این کشور را برای پنج روز متوقف کرده است.

در نگاه اولیه با جرات می توان گفت اولا چنین ادعایی از سوی عربستان به دور از واقعیت است، زیرا پس از اعلام آتش بس، حملات عربستان علیه یمن کم و بیش ادامه دارد. نکته قابل توجه آن است که آتش بس گذشته در اوایل اردیبهشت ماه نیز توسط عربستان نقض شد و طی کمتر از 24 ساعت، جنایات این رژیم علیه مردم بی گناه یمن همچنان استمرار یافت.

ثانیا اعلام آتش بس پنج روزه زمانی اعلام شده است که نیروهای انصارالله بر مقر تیپ هفتم عربستان در منطقه نجران سیطره یافته و مجددا اهداف معینی را در این شهرگلوله‌باران کرده اند. از طرفی عربستان گفته است که شرط برقراری آتش‌بس این است که نیروهای حوثی از آن برای پیشبرد عملیات نظامی خود استفاده نکنند .به عبارت دیگر عربستان که توان ادامه جنگ (به ویژه نبرد زمینی) را ندارد و از ضربات انصارالله غافلگیر شده است، اعلام آتش بس موقت کرده و البته بهانه این کار را امدادرسانی انسانی بیان کرده است!

وضعیت وخیم انسانی

وضعیت انسانی در یمن بسیار وخیم است و مراکز حقوق بشر بارها نسبت به تشدید وخامت اوضاع انسانی در این کشور به دنبال تداوم حملات وحشیانه آل سعود هشدار داده اند. به علت هدف قرار گرفتن مکرر زیر ساخت های یمن، مردم این کشور هم اکنون از کمبود شدید انرژی و نقص مواد غذایی و دارویی رنج می برند.

طبق آخرین آمار و ارقام، حملات عربستان و هم پیمانانش علیه یمن، تاکنون شهادت بیش از 3 هزار و 800 یمنی را در پی داشته است. اکثر شهدا و مجروحان یمنی را کودکان و زنان بی گناه تشکیل می دهند. بنا بر منابع داخلی یمن، این جنگ ناجوانمردانه همچنین موجب آوارگی حدود 100 هزار یمنی شده است. در این مدت 560 محل مسکونی هدف حملات هوایی و موشکی قرار گرفته و 932 مرکزغیرنظامی و خدماتی و موسسه عمومی و خصوصی، 54 بیمارستان و درمانگاه،  26 مسجد و 168 مرکز آموزشی نیز بمباران شده است. تنها یک روز پیش از اعلام اتش بس جدید، عربستان با ۱۳۰ حمله هوایی در طی ۲۴ ساعت، رکورد حملات پیشین را شکست.

شمار مجروحان این تجاوز نیز به بیش از 8 هزار نفر رسیده است که 2 هزار و 800 نفر از آن ها به رسیدگی فوری نیاز دارند، اما به دلیل نبود دارو و برق این امکان وجود ندارد. تمیم الشامی، سخنگوی وزارت بهداشت یمن گفته است زمان اعلام شده برای آتش بس در یمن برای بهبود و رسیدگی به وضعیت سلامتی قربانیان جنگ کافی نیست .سازمان ملل متحدهم امیدوار است بتواند بیش از سه هزار تُن کمک‎های بشردوستانه خود را به داخل یمن منتقل کند.

اهداف شکست خورده

هدف عربستان از تجاوز به یمن درهم شکستن مقاومت مردمی در این کشور به رهبری انصارالله  و نیز بازگرداندن رئیس جمهور مستعفی و فراری این کشور بوده است. همان طور که پیش بینی می شد به رغم حملات سنگین هوایی و نیز جنگ محدود زمینی، هیچ یک از اهداف سعودی ها تاکنون محقق نشده و بلکه حکام جدید ریاض، سیاهه ای از جنایات جنگی در کارنامه ننگین خود به ثبت رسانده اند.

در جلسه طولانی شورای همکاری خلیج‌فارس در ژانویه گذشته که با محوریت عربستان و امارات برگزار گردید، در مواجهه با جنبش انقلابی یمن سه راهکار مورد بررسی قرار گرفت: حمله نظامی، تحریم انصارالله و گفتگو با انصارالله. گزینه اول و دوم عملا کلید خورد، اما پس از مدتی ناکارآمدی خود را نشان داد. با توجه به عدم کارآیی گزینه نظامی و اقتصادی، راهکار سیاسی (گفت وگوهای سیاسی) برای حل بحران یمن مطرح شده است.

به نظر می‌آید شورای همکاری خلیج فارس و کشورهای غربی از جمله آمریکا، انگلیس و فرانسه به ترکیبی از راه حل دوم و سوم می اندیشند و معتقدند راه حل دوم می‌تواند توافق با جنبش انقلابی یمن را به شکل مطلوبتری هموار نماید. اما در مقابل، جنبش انصارالله در مواجهه با طرح های مداخله‌جویانه شورای همکاری و شورای امنیت، بر عدم دخالت خارجی تاکید کرده و از سوی دیگر با فعال نگه داشتن مقاومت مردمی تلاش دارد ضمن حفظ استقلال یمن، در جریان توافقات سیاسی احتمالی، هیچ امتیازی به طرف مقابل ندهد. چنین روندی نشان روشنی از ناکامی جنگ افروزان سعودی و همپیمانانش در برابر مقاومت مردم یمن می باشد.

چشم انداز جنگ و آتش بس

در شرایطی که دومین آتش بس از سوی عربستان اعلام شده است، حداقل چهار سناریو برای آینده یمن می توان در نظر گرفت:

1) تجزیه یمن به دو بخش جنوبی و شمالی: با توجه به آن که شمال یمن در اختیار انصارالله است و در جنوب عوامل عربستان حضور بیشتری دارند، برخی ناظران از احتمال تجزیه یمن سخن گفته اند. بدین معنا که صنعا در اختیار انقلابیون و عدن در اختیار گروه های همسو با عربستان قرار گیرد. حتی زمانی در بحبوبحه جنگ، طرح اعلام حکومت یمن در عدن به ریاست منصور هادی مطرح شده بود. اما شرایط میدانی و سیاسی به گونه ای است که احتمال اجرای این سناریو بسیار ضعیف شده است. اصولا یمنی ها و خصوصا انصارالله هیچ تمایلی به تجزیه کشور خود نداشته و خواهان تمامیت و یکپارچگی کشور خود بدون دخالت خارجی می باشند.

2) اجرای عملیات زمینی: احتمال انجام عملیات زمینی در یمن اندک است، زیرا همه می دانند که با وجود شرایط تاریخی و ویژگی های قبیله ای و مذهبی یمن، اگر چنین اتفاقی رخ دهد، وضعیتی همانند سوریه به وجود آمده و اداره آن بسیار مشکل خواهد شد. این در حالی است که ارتش مهاجم (به ویژه عربستان) در جنگ زمینی ناکارآمد است، در حالی که انقلابیون یمن هم انگیزه کافی برای دفاع از خود دارند و هم از تجارب رزمی بالایی برخوردار هستند.

3) ادامه حملات نظامی: احتمال دیگر این است که وضعیت موجود ادامه پیدا کند و عربستان به عنوان کشوری که هم پول و هم سلاح فراونی دارد، حملات نظامی (ترجیجا هوایی) را ادامه داده و بر سر مردم یمن آتش بریزد، اما کاملا روشن است که گزینه نظامی هیچ دستاوردی برای جنگ افروزان نخواهد داشت و بلکه معادلات داخلی یمن و نیز منطقه را با مشکلات و پیچیدگی های تازه ای رو به رو خواهد کرد. ناامنی در منطقه و وخامت اوضاع انسانی از جمله پیامدهای ناخوشایندی است که حتی خود سعودی ها را گرفتار خواهد نمود.

4) اجرای گفت وگوهای سیاسی: چهارمین احتمال این است که با توجه به ناکامی و سرخوردگی سعودی ها از راهکار نظامی، در نهایت فرصتی فراهم شود تا گفت وگوی داخلی در یمن با حمایت منطقه ای و بین المللی شکل گیرد. احتمال این سناریواز سایر سناریوها  قویتر است، زیرا بسیاری از کشورها و نهادهای منطقه ای و فرامنطقه ای بر آن تاکید ورزیده اند. انصارالله نیز از ابتدا قائل به راهکار سیاسی با تکیه بر نیروهای سیاسی داخلی یمنی و البته بدون تحمیل طرح های خارجی بوده است.

در پایان باید گفت اعلام آتش بس مجدد از سوی ریاض به معنای تلاش برای خروج آبرومندانه از باتلاق یمن است. با این حال آل سعود تا زمانی که اندک امیدی به تحقق سناریوهای قبلی داشته باشند، سعی می کنند برای حفظ حیثیت خود آن را دنبال کنند و تنها زمانی به سناریوی چهارم تن می دهند که به حالت استیصال رسیده و عملا به شکست خود و پیروزی محور مقاومت اعتراف کنند./