برندگان و بازندگان کمپ دیوید کدام‌اند؟

امید کاجیان: بالاخره با تمام حاشیه هایش برگزار و تمام شد. نشستی که دعوت اوباما را به همراه داشت و البته بهانه های پادشاهان و امرای چهار کشور از مجموع شش کشور شورای همکاری خلیج فارس برای نرفتنشان به این نشست و فرستادن نماینده هایشان به جای خودشان! اوباما در کمپ دیوید این‌بار میزبان اعضای شورای همکاری خلیج فارس بود، نشستی که بنا به گفته تحلیل گران، هدفش این بود که تا آمریکا هم، دل همراهان همیشگی عربش را در منطقه به دست آورد و هم اینکه نگرانی‌هایشان را از توافق هسته‌ای با ایران برطرف کند.

نتیجه آنچه که در کمپ دیوید رخ داد را می‌شود در بیانیه مشترکی که با حضور این شش کشور صادر شد دید. بیانیه ای دو پهلو که برای ایران می‌تواند هم نشانه های مثبت و هم منفی درخود داشته باشد.

نکته مثبت بیانیه کمپ دیوید آن است که گویی کشورهای خلیج فارس ناچار شده اند که تا حدی با بحث توافق هسته‌ای با ایران کنار بیایند؛ آن طور که "تمیم بن احمد" امیر قطر در ارتباط با این بیانیه در نشست خبری می‌گوید: همه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس از توافق هسته‌ای با ایران، استقبال می‌کنند.

بیانی که بیش از هر چیز نشان از آن دارد که گویی اوباما توانسته است موضع کشورهای عربی خلیج فارس را تا حد قابل توجهی نرمتر کند. تا جایی‌که همین صحبت را حتی عادل الجبیر وزیر امورخارجه عربستان هم می‌گوید البته با این استدلال که توافق هسته ای با ایران از این جهت مورد استقبال قرار می‌گیرد که مانع دستیابی ایران به سلاح هسته ای خواهد شد! سلاح هسته‌ای که ایران قبل از توافق هم به دنبال آن نبود!

عادل الجبیر همچنین در باره کمپ دیوید ادامه می‌دهد : باراک اوباما، کشورهای شورای همکاری خلیج فارس را در جریان جدیدترین مذاکرات قرار داد و تصریح کرد آنچه به دست آمده است، چارچوب توافق است. و کاهش تحریم ها، به میزان تعهد ایران به بندهای توافق و دخالت نکردن در امور داخلی کشورهای منطقه بستگی دارد. هرچند از صحبت های وزیر امورخارجه عربستان بوی دوستانه ای نمی‌آید ولی از این جهت قابل بررسی است که نشان می‌دهد این کشور نیز ناچار به پذیرش توافق ایران با 1+5 شده است.

اما این همه آنچه که در بیانیه کمپ دیوید مطرح شده نیست. بلکه این بیانیه روهای نه چندان خوش هم به ایران نشان داده است. چرا که در آن بار دیگر ایران متهم به برهم زدن ثبات منطقه شده است.در پاسخ به این بخش از بیانیه هم مرضیه افخم سخنگوی وزیر امور خارجه ایران ساکت ننشسته و می‌گوید: طرفهای مقابل با احتراز از رویکرد کنونی، فرافکنی و اتهام‌زنی، حسن نیت خود را با اتخاذ گامهای اعتماد ساز پایدار نشان دهند. آن‌طور که ایسنا از قول افخم می‌نویسد : واقعیات منطقه خلاف چنین ادعاهایی را نشان می‌دهد.

جمهوری اسلامی ایران قائل به تحکیم روابط با همسایگان و حسن همجواری است و در هیچ یک از مناقشات منطقه ای راه حل نظامی و عدم احترام به تمامیت ارضی کشورها را توصیه نکرده و معتقد است کسانی که به‌جای مبارزه جدی با تروریسم، زیر ساخت های یک کشور همسایه و برادر خود را با توسل به نظامی گری نابود کرده و صلح و ثبات منطقه ای را عمیقا به خطر انداخته اند نباید خود را در مسند قضاوت در باره رفتار دیگران قرار دهند.

تغییر در رویکرد چاره کار اوباما

اما شاید بدنباشد آنچه که در نشست کمپ دیوید و انگیزه های برگزاری آن گذشت را از زبان علی بیگدلی کارشناس روابط بین الملل بدانیم وی به آفتاب‌یزد می‌گوید: پس از آنکه میزان سطح محبوبیت اوباما تا 42 درصد کاهش پیدا کرد اوباما به دنبال راهکاری برای بازیابی محبوبیتش می‌گردد.در آمریکا اگر کسی میزان محبوبیتش از 40 درصد کاهش پیدا کند باید از آن حزب خارج شود."

وی ادامه می‌دهد : اوباما در دوره دوم ریاست جمهوری به مردم قول داده بود تا مسئله منطقه خاورمیانه را حل کند که یکی از آنها بحث توافق هسته‌ای ایران و دیگری سوریه و همین طور مسئله صلح فلسطین و اسرائیل بود که دیدیم به هیچ یک از این موارد دست پیدا نکرد و همین باعث شد تا کنگره را از دست بدهد. بنابراین نیاز بود تا هم رویکرد جدیدی را نسبت به خاورمیانه داشته باشد هم اینکه نگاهش را از خاورمیانه به سمت آسیای شرقی متمرکز کند.

او درباره چرایی نشست کمپ دیوید پاسخ می‌دهد : اوباما در نشست کمپ‌دیوید باید شیخ نشین‌های خلیج فارس را آرام می‌کرد تاهم آنها با اصل قرارداد هسته‌ای باایران مخالفت نکنند و هم اینکه اعراب را از اسرائیل دور کند چون عربستان و اسرائیل نقطه نظرات خیلی یکسانی نسبت به موضوع هسته ای ایران داشتند و سه مثلث عربستان، اسرائیل و کنگره آمریکا سعی می‌کردند تا قرارداد امضا نشود. پس اوباما سعی کرد در کمپ دیوید یکی از اضلاع این مثلث را بشکند. "

اما چگونه است که کشورهای عربی که حتی به اکراه به این نشست رفتند ناچار به رسیدن به یک نقطه مشترک در قبال ایران شدند. بیگدلی معتقد است:

شیخ‌نشینان خلیج فارس اگر آمریکا را رها کنند دیگر کسی را ندارند تا به آن اتکا کنند بنابراین نه شیخ نشینان خلیج فارس می‌توانند آمریکا را رها کنند و نه آمریکایی‌ها می توانند شیخ‌نشینان را رها کنند. پس در این بیانیه اعراب قراردادهسته ای با ایران را پذیرفتند قراردادی که می‌تواند نقطه ارزشمندی برای اوباما باشد تا در انتخابات بعدی ،جانشین او از آن استفاده کند.

اهمیتی ندارد!

اما این بیانیه نقاط منفی هم دارد مثل اتهامات قبلی که به ایران در باره تلاش برای عدم ثبات در منطقه زده شده است. بیگدلی در این‌باره به ما می‌گوید: اساسا اینگونه موارد که در بیانیه گفته شده است مطلب قابل توجهی نیست و قبلا هم از این حرفها بارها گفته شده است مهم برای ما توافق هسته‌ای است که می‌توانیم با آن مشکلاتمان را حل کنیم. البته من معتقدم که برای آنکه بتوانیم، جایگاه جدیدی را در منطقه داشته باشیم نیازمند آن هستیم تا سیاست‌های خودمان را در منطقه تغییر بدهیم تا به نفع منافع کشورمان باشد."

وی ادامه می‌دهد : اوباما تلاش‌های جدیدی را برای انتخابات آتی انجام داده است و مطمئنا توافق با ایران به سود دموکرات‌ها خواهد بود تا آرای بیشتری را برای خانم کلینتون که احتمالا جانشین اوست به دست آورد. رابطه اخیر آمریکا با کوبا هم در چارچوب همین موضوع صورت گرفته است تا آرای لاتین تبارها و "اسپانیش‌ها " به سمت این جناح سیاسی آمریکا هدایت شود . پس همه این قبیل کارها برای دموکرات‌ها برگ برنده است و در میزان محبوبیت اوباما هم تاثیر دارد.

نفس برگزاری کمپ دیوید

اما مهدی مطهر نیا کارشناس بین الملل درباره انگیزه نشست کمپ دیوید به آفتاب یزد پاسخ می‌دهد:" نفس برگزاری کمپ دیوید نشان‌دهنده آماده سازی منطقه برای ورود به یک دوره از تحولات جدید است که در آن عربستان و کشورهای حاشیه‌ای خلیج فارس به عنوان محیط نزدیک مرکزیت این تحول، باید آمادگی‌های لازمی برای این کار داشته باشند. امضای توافقنامه‌ هسته‌ای نه گزار از یک بحران بین ایران و 1+5 بلکه عبور از تونل ساخت آینده نظم نوین جهانی است که در آن ایران جایگاه رفیع خود را به عنوان یک قدرت بزرگ در منطقه مهم خاورمیانه و از آن مهم‌تر در خاورمیانه می‌گذارد.

مطهرنیا ادامه می‌دهد :" با توجه به احتمال بالای امضای توافقنامه، آمریکا تلاش کرد تا با برگزاری نشست کمپ دیوید زمینه‌های توجیه اولیه کشورهای عربی برای پذیرش این تحولات را فراهم سازد، بدیهی است آمریکا در این میان متحدان قدیمی خود را به فراموشی نمی‌سپارد. اما آنها را متقاعد خواهد نمود تا همراه با دادن امتیازهایی به کشورهای عربی، مسیر ناهموار حل مسائل ایران و 1+5 را هموار سازد.

چالش بزرگ بر سر توافق هسته ایران برداشته شد

اما چرا این نشست برای آمریکایی‌ها علی رغم هزینه هایی که بابت آن پرداخت کردند مهم بود ؟مطهرنیا پاسخ می‌دهد :" اوباما در قبال پذیرش توافقنامه‌ هسته‌ای توسط شورای همکاری خلیج فارس ، تضمین‌های اولیه برای ایجاد یک همگرایی نظامی برای آنها با ایالات متحده آمریکا در قبال ناتو را فراهم آورد. بدین‌وسیله آمریکایی‌ها با یک تیر دو نشان می‌زنند؛ از سویی به حل و فصل پرونده هسته‌ای نائل می‌آیند و ایران را در مسیر پرونده‌های دیگر در قالب الگوی 1+5 قرار می‌دهند و در جهت دیگر گسترش ناتو به شرق را تکمیل می‌کنند و حلقه میانی دیواره آهنین جدید به دورچین را برای کنترل این کشور و تضعیف و کنترل روسیه فراهم می‌سازند. از این بابت نشست کمپ دیوید برای اوباما بسیار اهمیت داشت و علی‌رغم عدم استقبال قدرتمندانه کشورهای عربی برای شرکت در این نشست، شاهد آن هستیم که اوباما حاضر است هزینه‌های آن را پرداخت و در جهت رسیدن به اهداف این نشست حرکت کند.

اما مطمئنا در قبال راضی کردن طرف های شورای خلیج فارس ،آمریکا بایدامتیازاتی را نیز به این کشورها داده باشد مثل نقاط منفی بیانیه که برای ایرانیها خوشایند نیست. این کارشناس پاسخ می‌دهد :" آنچه که به عنوان هزینه‌های این حرکت باید مورد توجه قرار داد، در مرحله نخست منزلت ایالت آمریکا و شخص رئیس‌جمهور است، اوباما از سران این کشورها دعوت کرده بود ولی سران این کشورها نمایندگان خود را به این نشست فرستادند، اوباما برای رسیدن به این هدف‌گذاری پرمنفعت حاضر شد در مسیری قرار بگیرد که پاسخگوی رادیکالیسم عربی از منظر آرایش فکری باشد و از طرف دیگر ادبیاتی را به کار ببرد که امکان دارد نیروهای مخالف ایران را در جهت شانتاژ تبلیغاتی بر علیه امضای توافقنامه احتمالی با ایران بسیج کند وعلی‌رغم این دو چالش جدی در کمپ دیوید به هواداری تلویحی از اعراب پرداخت.

اما چرا راضی کردن این کشورها برای رسیدن به امر توافق مهم است؟ مطهرنیا به یک خاطره تلخ از نشست وین در سوم آذرماه اشاره می‌کند. نشستی که در آن همه انتظارها از یک توافق خبر می‌داد اما اتفاقاتی پشت پرده بازهم این توافق را به تاخیر انداخت. وی می‌گوید: برخلاف تمامی عرف دیپلماتیک وزیر امور خارجه عربستان در نشست وین، به محل مذاکرات پرواز کرد و در مخالفت با توافق وزیر امور خارجه آمریکا را به درون هواپیما فراخواند! بنابراین، اینکه امروز شورای همکاری خلیج فارس با پرچمداری عربستان اعلام می کند از رسیدن به یک توافقنامه هسته‌ای حمایت می‌کند نشان از برداشته شدن یک چالش مهم در بحث توافق هسته ایران دارد".