من از سال 2002 همواره در نشستهای موسسه امنیتی شرق آسیا شرکت کردهام. تعامل کشورهای منطقه از جمله ژاپن با کرهجنوبی نشاندهنده تقاضای این کشورها برای تعامل مستمر با آمریکا و گویای معماری امنیتیای است که برای بسیاری از کشورهای آسیا- حوزه اقیانوس آرام به منظور شکوفایی و رشد اهمیت دارد. موضوع اصلی سخنرانی امروز من نیز همین مساله است. آمریکا خواهان معماری مشترک منطقهای است که به اندازه کافی قدرتمند و توانمند و مرتبط باشد تا از طریق آن اطمینان حاصل شود همه مردمان و ملتهای آسیا- حوزه اقیانوس آرام این فرصت را داشته باشند تا رشد کنند و در آینده رشد مستمر داشته باشند. آمریکا میخواهد آیندهای برای منطقه فراهم باشد که همه کشورهای حوزه اقیانوس آرام بتوانند رشد کنند. آمریکا میخواهد از حقوق همه این کشورها اعم از کوچک و بزرگ محافظت کند تا همه آنها رشد کنند و به شکوفایی برسند و خودشان سرنوشتشان را مشخص کنند. برای تحقق این هدف، معماری امنیتی آسیا- حوزه اقیانوسیه آرام باید فراگیر و شفاف و گسترده باشد و باید به حقوق احترام بگذارد نه اینکه فقط عنصر قدرت در آن حرف بزند.
باید بستری فراهم باشد تا به گونهای آشکار درباره چالشهایی صحبت شود که پیش روی ما قرار دارد و میتوانیم به صورت دستهجمعی و با هم به آنها رسیدگی کنیم. ما باید اقداماتی صورت بدهیم تا بتوانیم با چالشهای امروزی مقابله و از بحرانهای آتی جلوگیری کنیم. باید از همکاری حمایت کنیم نه اینکه از اقدامات قهری پشتیبانی کنیم. باید با نگاهی جدی به آینده این منطقه بنگریم. باید به تلاشها در این زمینه ادامه دهیم تا به موفقیت برسیم. همه ما باید با هم همکاری کنیم تا به موفقیت برسیم و همه کشورها موفق شوند و به پیروزی برسند. همه ما باید به دنبال چنین آیندهای باشیم. ما در گذشته نیز موفقیت داشتهایم. در 70 سال گذشته منطقه آسیا- حوزه اقیانوس آرام به صورتهای مختلف رشد کرده است. معجزههای متعددی در این زمینه در این منطقه رخ داده است. ابتدا این اتفاق درباره ژاپن بود سپس درباره تایوان و بعد از آن درباره کره جنوبی و جنوب شرق آسیا از جمله سنگاپور رخ داد و این کشورها رشد کردند.
حالا هم چین و هند در حال قدرت گرفتن و رسیدن به شکوفایی هستند. بیش از 60 درصد جمعیت کل جهان در منطقه آسیا- حوزه اقیانوس آرام زندگی میکنند. این منطقه، مهد اقتصاد جهانی است و یکی از سریعترین نرخهای رشد اقتصاد جهانی را دارد. این رشد پایدار که عامل پشتیبان آن، تجارت منطقهای و بینالمللی بوده، سبب شده است میلیونها نفر از فقر خارج و به طبقه متوسط جامعه تبدیل شوند. دموکراسی و آزادی نیز در این منطقه گسترش پیدا کرده است. این وضع به نفع آمریکا نیز تمام شده است. پس از بحران اقتصادی بزرگ در دهه 1930، رشد اقتصادی این منطقه سبب شده است آمریکا نیز از نظر اقتصادی و بازار اشتغال، رشد داشته باشد. فضای امنیتی این منطقه بسیار پیچیده است. برای این منطقه میتوان از فناوریهای جدید از قبیل سامانههای بدون سرنشین هوایی و دریایی استفاده کرد. در فضای جدید، فناوریهایی از قبیل بمبافکنهای دوربرد، لیزر و سامانههای جدید برای فضا و فضای سایبری ظهور کرده است.
به موازت اقدامات آمریکا در ساخت سامانههای جدید، وزارت دفاع آمریکا همچنان تلاش میکند بهترین بستر برای تامین تجهیزات و نیرو برای امنیت منطقه آسیا- حوزه اقیانوس آرام باشد. زیردریایی جدید کلاس ویرجینیا، هواپیماهای شناسایی پی8 نیروی دریایی، ناوشکن مجهز به هواپیماهای رادارگریز و سامانههای نصبشده هشدار سریع در ناوهای هواپیمابر از جمله این تجهیزات جدید هستند اما باید توجه داشت تغییر توازن رویکرد فقط به حوزه امنیتی مربوط نمیشود. آمریکا در حال افزایش تعامل امنیتی و اقتصادی خود با کشورهای این منطقه است. توافقنامه مشارکت تجاری فرااقیانوس آرام از مرحله حساسی در کنگره آمریکا عبور کرده است و وقتی نهایی شود، فرصتهای عظیم اقتصادی نه تنها برای آمریکا بلکه برای همه کشورهای حوزه اقیانوس آرام به وجود میآورد. این توافقنامه، شبکهای متنوع از روابط تجاری و سرمایهگذاری را به وجود میآورد و اتکا بر شبکههای دیگر را کاهش میدهد.
در عرصه دیپلماسی نیز باید توجه داشت «جان کری» وزیر خارجه و دیگر اعضای دولت آمریکا سفرهای متعددی به این منطقه انجام میدهند و میزبان همقطاران منطقهای خود در آمریکا هستند. «باراک اوباما» رئیسجمهور آمریکا نیز با سران شماری از کشورهای آسیایی در کاخسفید دیدار کرده است و ماه نوامبر بار دیگر به این منطقه سفر میکند. بسیاری از مقامات دولت اوباما و دولتمردان آمریکا اعم از دموکرات و جمهوریخواه، خودشان را به سیاست چرخش به شرق، متعهد میدانند. کنگره آمریکا نیز بشدت از این مساله حمایت میکند. همراهی شماری از مقامات بلندپایه کنگره آمریکا با من نیز موید همین مساله است.
سالها و دهههاست بدون توجه به اینکه در آمریکا قدرت در دست رؤسای جمهوری دموکرات یا جمهوریخواه باشد و در زمان کسری بودجه یا مازاد بودجه یا جنگ یا صلح، آمریکا در کنار متحدان و شرکایش در منطقه بوده و به برقراری صلح و ثبات منطقه آسیا و حوزه اقیانوس آرام کمک کرده است. آمریکا همواره این موضوع را دنبال خواهد کرد. باید توجه داشت سیاست چرخش آمریکا به شرق و راهبرد کلی و بلندمدت آن برای تقویت معماری امنیت منطقهای آسیا با رویکرد کمک به قدرت گرفتن همه، هرگز برای این نبوده است که هیچ کشوری عقب نگاه داشته شود یا اینکه هیچ کشوری سرکوب شود.
آمریکا میخواهد همه کشورها فرصتی داشته باشند تا رشد کنند و پیروز شوند زیرا این مساله هم برای منطقه و هم برای همه کشورهای ما خوب است. در واقع، به موازات رشد کشورهای حوزه آسیا- اقیانوس آرام و به موازات افزایش هزینههای نظامی آنها و رشد اقتصادی آنها، انتظار داریم کشورها تغییراتی در تعریف منافع و بلندپروازیهای خود و نحوه نیل به آن ایجاد کنند. علاوه بر این، شاهدیم فضای امنیتی پیچیده منطقه با مشکلات بیشتری مواجه میشود. کرهشمالی همچنان اقدامات تحریککننده انجام میدهد. مناقشههای چندین دههای درباره جزایر در منطقه مطرح است. موضوع حقوق ماهیگیری، منابع انرژی و آزادی دسترسی به آبهای بینالمللی و فضای هوایی سبب پیچیدهتر شدن این مشکل شده است. با بزرگتر شدن چالش تغییرات زیستمحیطی، بلایای طبیعی نه تنها جان انسانها را تهدید میکند بلکه بر رشد اقتصادی و تجارت، تاثیر منفی میگذارد. در عین حال، تروریسم و شورشیان خارجی، حملات و قاچاق مواد مخدر و انسان، همانند مناطق دیگر، دامنگیر این منطقه است.
این چالشها، این خطر را به همراه دارند که مسیر مثبت این منطقه را برهم بزنند. پیشرفتهایی که داشتهایم باید ادامه پیدا کند. برخلاف دیگر مناطق جهان، صلح در منطقه آسیا و حوزه اقیانوس آرام هرگز با ائتلاف منطقهای از قبیل ائتلاف ناتو در اروپا تامین نشده است. این وضع با توجه به تاریخ منحصر به فرد، موقعیت جغرافیایی و سیاسی این منطقه، کاملا منطقی است. با وجود این، تامین صلح و ثبات منطقهای مستلزم آن است که همه کشورهای منطقه با هم در قالب منافع مشترک همکاری کنند. ما باید این رویکرد مشترک را ادامه دهیم. تامین امنیت در دنیای امروز باید مسؤولیت همه کشورها باشد. با تقویت اجلاس سران کشورهای شرق آسیا، پایههای لازم برای معماری امنیتی منطقه شکل میگیرد.
وظیفه همه ما این است که این سازوکار را ارتقا دهیم. باید با تاکید بر قوانین و هنجارهای دیرپای، تقویت نهادهایمان، مدرنیزه کردن ائتلافها و تقویت توانمندیها و ارتقای ارتباط با هم، این کار را انجام دهیم. همانطور که اوباما گفته است، نظم موثر برای منطقه نباید مبتنی بر سپرهای نفوذ یا اقدامات قهری یا ارعاب باشد که براساس آن، کشورهای بزرگ برای کشورهای کوچک قلدری کنند، بلکه باید مبتنی بر ائتلاف و امنیت متقابل و قوانین بینالمللی و هنجارهای بینالمللی و حل و فصل مسالمتآمیز مناقشهها باشد. برای این منظور همه باید تاکید کنیم قوانین و اصول حاکم بر این منطقه همچنان به قوت خود باقی خواهد ماند. مناقشهها باید به صورت مسالمتآمیز و دیپلماسی حل و فصل شود و نه از طریق تجاوز یا ارعاب.
همه کشورها باید حق آزادی کشتیرانی و پرواز در حریم هوایی این منطقه را داشته باشند تا تجارت جهانی بدون مانع ادامه پیدا کند. همه کشورها باید بتوانند انتخابهای امنیتی و اقتصادی خودشان را بدون اعمال نیروی قهری انجام دهند. این حقوق، حق همه کشورهاست. این حقوق نمیتواند مشمول خواست هیچ کشور دیگری باشد. اینها، حقوق ویژه نیستند که کشوری بتواند آنها را اعطا یا سلب کند. این قوانین در گذشته نتیجهبخش بوده و به همه کشورهای همپیمان ما کمک کرده است تا رشد کنند. ما باید این قوانین را تقویت کنیم نه اینکه آنها را به خطر بیندازیم. نکته دوم اینکه ما باید نهادهای امنیتی منطقه را تقویت کنیم. کشورهای عضو آسهآن، پایههای معماری امنیتی جنوب شرق آسیا را ریختهاند.
آسهآن همچنان نقش کانونی را برای این مساله ایفا خواهد کرد. به همین علت است که دولت آمریکا و وزارت دفاع آمریکا، زمان و انرژی زیادی را برای تعامل با آسهآن صرف میکند. به همین علت است که آمریکا مستشاران نظامی جدیدی برای تقویت تعهد آمریکا به آسهآن اعزام کرده است تا آنها بتوانند هماهنگیها و تبادل اطلاعات را در حوزههای انسانی و تامین امنیت دریایی و مقابله با بلایای طبیعی تقویت کنند. ائتلافها و مشارکتهای آمریکا بستر صلح و ثبات در منطقه آسیا و حوزه اقیانوس آرام بوده است. آمریکا با متحدانی از قبیل استرالیا، ژاپن، کرهجنوبی، تایلند و فیلیپین همکاری میکند تا اطمینان حاصل شود همه متحدان ما به کارکردهای حیاتی خود عمل میکنند. مدرنیزه شدن به معنای تغییر این ائتلافها به منظور مقابله با تهدیدهای جدید است. آمریکا در قالب سکوی همکاریهای بینالمللی، چنین ائتلافهایی را گسترش میدهد.